*Τι είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και οι διαταραχές;
Ψυχοσωματικά συμπτώματα ονομάζονται εκείνα τα σωματικά συμπτώματα των οποίων η βάση είναι ψυχολογική και όχι οργανική ή παθολογική. Αντίστοιχα, ψυχοσωματικές διαταραχές ονομάζονται εκείνες οι ασθένειες οι οποίες επίσης δεν προκαλούνται από κάποιο ιατρικό πρόβλημα ή παθολογική δυσλειτουργία.
Δεν πρόκειται για “φανταστικές” αρρώστιες και ψεύτικους πόνους αλλά για πραγματικές ενοχλήσεις και παθήσεις που βασανίζουν λίγο ή πολύ τον παθόντα. Συνήθως οι ψυχοσωματικές δυσκολίες κουράζουν περισσότερο το άτομο εξαιτίας της μη εύρεσης της οργανικής αιτίας που θα εξηγούσε το πρόβλημα και θα μπορούσε έτσι να προωθήσει την κατάλληλη θεραπεία πέρα από την προσωρινή ανακούφιση των συμπτωμάτων.
*Γνωστά ψυχοσωματικά συμπτώματα:
Όλοι μας έχουμε βιώσει κάποιον ψυχοσωματικό πόνο ή ενόχληση. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι ο πονοκέφαλος, η ζάλη, η ταχυπαλμία, ο στομαχικός πόνος, η δύσπνοια, η διάρροια, η σπαστική κολίτιδα, η κόπωση, το τρέμουλο, η φαγούρα, το έλκος, το βρογχικό άσθμα και διάφορες δερματοπάθειες. Επίσης, οι δυσλειτουργίες μπορεί να είναι σεξουαλικές (δυσκολία στύσης για τους άνδρες και δυσπαρευνία για τις γυναίκες δηλαδή πόνος κατά την συνουσία, ανοργασμικότητα) καθώς και διατροφικές (ανορεξία, υπερφαγία). Τέλος, ψυχοσωματική θεωρείται και η κρίση πανικού.
Τα παραπάνω ποικίλουν σε ένταση και σε συχνότητα άρα και στον βαθμό που δυσκολεύουν το άτομο στην καθημερινότητά του. Στην ουσία, πρόκειται για την σχέση του σώματος με την ψυχή, αλληλεπίδραση που απασχολεί φιλοσοφικά, θρησκευτικά, επιστημονικά την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες.
*Γιατί εκδηλώνονται τα ψυχοσωματικά συμπτώματα;
Η αιτιολογία των ψυχοσωματικών δυσλειτουργιών είναι πολυπαραγοντική: βιολογικοί, ψυχολογικοί, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί παράγοντες λαμβάνονται υπόψιν στην επεξήγηση των παραπάνω παθήσεων. Η κληρονομικότητα ή η γενετική προδιάθεση αιτιολογεί συχνά το σημείο ή το όργανο που ως πιο ευάλωτο εκδήλωσε τον ψυχοσωματικό πόνο – πρόβλημα. Επίσης, οι μεταβατικές καταστάσεις, οι απρόοπτες αλλαγές και εν γένει οι δύσκολες εξωτερικές συνθήκες συχνά προκαλούν ψυχοσωματικά συμπτώματα: χωρισμός, θάνατος ή σοβαρή ασθένεια κάποιου αγαπημένου προσώπου, μετακόμιση, αγχωτικές εργασιακές συνθήκες, βίαιο οικογενειακό περιβάλλον κ.ά.
Σε ό,τι αφορά την επιρροή των ψυχολογικών παραγόντων ας υπενθυμίσουμε ότι τα συναισθήματά μας έτσι κι αλλιώς εκδηλώνονται μέσω σωματικών αντιδράσεων: η θλίψη δημιουργεί δάκρυα, ο φόβος ταχυπαλμία, η χαρά γέλιο, ο θυμός ανεβάζει την πίεση κ.λ.π. Όπως λοιπόν τα συναισθήματα έχουν υγιείς τρόπους να εκφράζονται όταν τα αφήνουμε, αντίστοιχα βρίσκουν “ανθυγιεινούς” τρόπους να εκφρασθούν όταν τα καταπιέζουμε. Η λύπη, το άγχος και η ανησυχία, ο θυμός, οι ενοχές, η ματαίωση και η αίσθηση της απόρριψης ενυπάρχουν στην καθημερινότητα των ανθρώπων και μπορούν να προκαλούνται είτε από διάφορες καταστάσεις είτε από κάποιους ανθρώπους. Όταν αυτά δεν γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας με σκοπό τη διαχείρισή τους αλλά αντιθέτως το άτομο προτιμήσει να τα βάλει στην άκρη προσπαθώντας να τα προσπεράσει, τότε κινδυνεύει να νοσεί όλο και περισσότερο σωματικά όσο συνεχίζει να καταστέλλει και να περιορίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
Το παράδειγμα της Κ. που δεν είναι ικανοποιημένη από την σχέση της με τον Γ.
Για παράδειγμα, η Κ. δεν είναι ικανοποιημένη από την σχέση της με τον Γ. και σκέφτεται τον χωρισμό. Δεν είναι όμως σίγουρη κι επίσης αισθάνεται ενοχές γιατί είναι μαζί αρκετό καιρό οπότε προτιμά να μην το σκέφτεται αλλά να ζει την καθημερινότητά της σαν να μην τρέχει τίποτα. Η Κ. τελευταία όμως όλο και περισσότερο υποφέρει από πονοκεφάλους που της χαλάνε την διάθεση και την αναγκάζουν να μείνει μέσα. Πονάει τόσο ώστε όλο και πιο συχνά δεν έχει ούτε σεξουαλική διάθεση με αποτέλεσμα να απέχει κι ερωτικά.
Στην πραγματικότητα, το σώμα της Κ. της λέει αυτό που θέλει να κάνει αλλά δεν αποφασίζει. Εκείνη όμως το ακούει;
*Αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων και διαταραχών:
Καταρχήν, προκειμένου να γίνεται λόγος για ψυχοσωματικά συμπτώματα, το άτομο οφείλει να κάνει όλες τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις ώστε να αποκλεισθεί με βεβαιότητα οποιαδήποτε οργανική αιτία ή πάθηση υπεύθυνη για τις όποιες ενοχλήσεις. Αφού γίνει αυτό, η ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει το κατάλληλο εργαλείο με το οποίο το άτομο θα αναζητήσει, θα βρει και τελικά θα αντιμετωπίσει τα απωθημένα συναισθήματα και τις καταπιεσμένες σκέψεις που επιμένουν να εισακουσθούν. Στις περιπτώσεις των χρόνιων ψυχοσωματικών διαταραχών είναι αναγκαία φυσικά και η ιατρική – φαρμακευτική αγωγή (π.χ. άσθμα, έλκος, σπαστική κολίτιδα) όπως και παρακολούθηση. Τέλος, οι εναλλακτικές θεραπείες όπως η ομοιοπαθητική, ο βελονισμός, η γιόγκα κ.ά. συχνά ενδείκνυνται στη θεραπεία ψυχοσωματικών ενοχλήσεων…
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου
–Περί φιλίας…άνδρες & γυναίκες στο μικροσκόπιο, από τη Μαρία Μάρκου
