από τη Νέτη Φίλια–Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας*
O φόβος αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση που μας προστατεύει μπροστά σε ένα απειλητικό ερέθισμα. Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης, γιατί μας κινητοποιεί να αντιμετωπίσουμε έναν πραγματικό ή υποτιθέμενο κίνδυνο.
Κατά την ανάπτυξή τους τα παιδιά αναπτύσσουν φόβους, οι οποίοι σταδιακά με την πάροδο του χρόνου εξασθενούν. Στην προσχολική ηλικία φοβούνται θορύβους, το σκοτάδι, φυσικά φαινόμενα όπως αστραπές και βροντές και ζώα.
Στα 6 με 7 οι φόβοι τους γίνονται περισσότερο υπαρξιακοί, ενώ μετά τα 8 με 9 αρχίζουν να μειώνονται. Ωστόσο σε μερικές περιπτώσεις, οι αρχικοί φόβοι μετατρέπονται σε φοβίες που διαταράσσουν την καθημερινότητα του παιδιού. Η φοβία –σε αντίθεση με τον φόβο- είναι ένας υπερβολικός και αδικαιολόγητος φόβος, δυσανάλογος προς το ερέθισμα που την προκαλεί. Κι ένα παιδί μπορεί να πιστεύει πως το φοβικό αντικείμενο θα του κάνει κακό και να μην συνειδητοποιεί πως ο φόβος του είναι παράλογος. Τόσο η ιδιοσυγκρασία, όσο οι εμπειρίες και το περιβάλλον του παιδιού συντελούν στην ανάπτυξη των φοβιών.
Επίσης οι φόβοι των παιδιών ενδέχεται να αντανακλούν μια γενικότερη δυσλειτουργία στην οικογένεια. Οι γονείς με τη συμπεριφορά τους αποτελούν πρότυπα προς μίμηση για το παιδί. Έτσι μια μητέρα με άγχη και φοβίες ενδέχεται να «διδάξει» στο παιδί της αντίστοιχους φόβους, ή αντίθετα ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι και βλέπει τον πατέρα του να μη φοβάται να μπει σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο, νιώθει μικρότερη ανησυχία.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να βοηθήσουμε το παιδί να κατευνάσει τον έντονο φόβο του, εκλογικεύοντάς, τον φέρνοντας επιχειρήματα που τον καταρρίπτουν, ή δείχνοντάς του πως εμείς τον αντιμετωπίσαμε σε μια παρόμοια κατάσταση.
Αυτό όμως που σίγουρα δε θα βοηθήσει ένα παιδί που φοβάται είναι να αγνοήσουμε τους φόβους του, να το αποπάρουμε λέγοντάς του πως είναι «φοβιτσιάρικο» ή «δειλό», να το φέρουμε βίαια σε επαφή με το φοβικό αντικείμενο ή να το απομακρύνουμε από αυτό.
Ιδιαίτερα στην τελευταία περίπτωση, μπορεί το παιδί να ηρεμήσει προσωρινά, όταν θα βρίσκεται μακριά από την τρομακτική για εκείνο κατάσταση, αλλά ο φόβος δε θα εξαλειφθεί. Αντίθετα, θα επανέλθει, πιθανότατα με μεγαλύτερη ένταση, την επόμενη φορά που το παιδί θα βρεθεί αντιμέτωπο με αυτό που φοβάται.
Στην περίπτωση που η φοβία επιμείνει, είναι φρονιμότερο να ζητήσουμε τη γνώμη ενός ειδικού, ο οποίος θα διαπιστώσει αν κάτω από τη φοβία υπάρχουν συναισθηματικές δυσκολίες και άγχη που ταλαιπωρούν το παιδί.
*Η Νέτη Φίλια είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεύτρια.
Για να επικοινωνήσετε μαζί της, μπορείτε να καλέσετε στο 6945-858780 ή να της γράψετε στο : [email protected]
