Πολλοί εκπλήσσονται: παρότι το σώμα φθίνει, η ψυχική μας ισορροπία συχνά βελτιώνεται με τα χρόνια. Η έρευνα εξηγεί το «γιατί» και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό.
Τι δείχνουν οι μελέτες
Μεγάλης κλίμακας και μακροχρόνιες μελέτες καταλήγουν σε μια γενική διαπίστωση: η ευημερία (well-being) δεν πέφτει μονοδιάστατα όσο γερνάμε — σε πολλές χώρες παρουσιάζει μια «υποχώρηση» στη μέση ηλικία και βελτίωση στις επόμενες δεκαετίες. Η θεωρία αυτή (η «U-shape» της ευτυχίας) τεκμηριώνεται από οικονομολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες και έχει βρεθεί σε διεθνή δείγματα.
Παράλληλα, μακροχρόνιες ψυχολογικές έρευνες δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι αναφέρουν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα — λιγότερο άγχος και θυμό — και καλύτερη συναισθηματική ισορροπία σε σχέση με τη νεότερη ηλικία. Η καθηγήτρια Laura Carstensen και η ομάδα της υποστηρίζουν ότι, σε γενικές γραμμές, «οι άνθρωποι γίνονται πιο ήρεμοι και συναισθηματικά σταθεροί με το πέρασμα του χρόνου».
Γιατί πολλοί νιώθουν καλύτερα όσο μεγαλώνουν, σύμφωνα με τους ψυχολόγους
- Εστίαση στα ουσιώδη: Η θεωρία «socio-emotional selectivity» λέει ότι όσο αντιλαμβανόμαστε τον περιορισμένο χρόνο ζωής, επιλέγουμε να επενδύουμε περισσότερο σε σχέσεις και εμπειρίες που μας γεμίζουν — μειώνοντας το άγχος για ασήμαντα πράγματα.
- Περισσότερη αποδοχή: Οι ηλικιωμένοι μαθαίνουν να αποδέχονται δυσάρεστα συναισθήματα και να τα διαχειρίζονται καλύτερα — κάτι που μειώνει θυμό και άγχος.
- Οικονομική/κοινωνική σταθερότητα: Σε πολλές κοινωνίες οι άνθρωποι αποκτούν σταθερότητα (καριέρα, οικονομία, κοινωνικό δίκτυο) που επιδρά θετικά στην ικανοποίηση ζωής — αλλά αυτό διαφέρει ανά χώρα και cohort.
Προσοχή στις γενικεύσεις
Η εικόνα δεν είναι μονοσήμαντη: η «ευτυχία με την ηλικία» δεν ισχύει για όλους και παντού. Οικονομικές δυσκολίες, προβλήματα υγείας, κοινωνική απομόνωση ή κρίσεις νεότερων γενεών μπορούν να αλλάξουν το τοπίο. Επίσης, πρόσφατες αναλύσεις δείχνουν ότι σε κάποιες χώρες και ομάδες η τάση αλλάζει λόγω νέων κοινωνικών φαινομένων (π.χ. μείωση ευημερίας σε νεότερες ηλικίες σε μερικά αγγλόφωνα κράτη).
Τι κάνουμε τώρα για να μεγαλώνουμε ευτυχισμένοι;
- Επενδύστε σε σχέσεις: Δώστε προτεραιότητα σε ανθρώπους που σας στηρίζουν — οι σχέσεις δίνουν μετρήσιμη αύξηση στην ευημερία.
- Καλλιεργήστε αποδοχή: Ασκήσεις mindfulness και τεχνικές αποδοχής μειώνουν αρνητικά συναισθήματα και αυξάνουν τη συναισθηματική σταθερότητα.
- Μάθετε από μεγαλύτερους: Οι ηλικιωμένοι μπορούν να είναι πηγή σοφίας — οι εμπειρίες τους βοηθούν στην αντιμετώπιση κρίσεων και στην ανάπτυξη αντοχής.
Η επιστήμη μας δείχνει ότι, παρότι το σώμα αλλάζει, η συναισθηματική μας κατάσταση έχει μεγάλη πιθανότητα να βελτιωθεί με τα χρόνια — χάρη στην επιλογή προτεραιοτήτων, την αυξημένη αποδοχή και τη σταθερότητα που χτίζεται. Τα ευρήματα δεν είναι «υποχρεωτικά» για κάθε άτομο ή χώρα, αλλά προσφέρουν χρήσιμη εικόνα: η γήρανση δεν είναι μόνο απώλεια, μπορεί να είναι και μια πορεία προς μεγαλύτερη ψυχική ισορροπία.
Featured image: unsplash.com/@gettyimages
