Η διπολική διαταραχή (κάποτε λεγόταν μανιοκατάθλιψη) είναι μία συναισθηματική διαταραχή η οποία αφορά μεγάλες συναισθηματικές διακυμάνσεις που εκφράζονται με δύο τύπου επεισόδια: κατάθλιψης και μανίας. Συνήθως εμφανίζεται στην αρχή της ενήλικης ζωής με τους άνδρες και τις γυναίκες να έχουν ίσες πιθανότητες εκδήλωσης. Η διαφυλική διαφοροποίηση που μπορεί να υπάρξει είναι ότι συχνά το πρώτο επεισόδιο για τις γυναίκες είναι καταθλιπτικό ενώ για τους άνδρες μανιακό.
Συμπτώματα μανίας:
Κατά την περίοδο της μανίας, το άτομο αισθάνεται να διακατατέχεται από αυξημένη ενέργεια και υπερκινητικότητα που εκφράζεται με μειωμένη διάθεση για ύπνο και ένα μεγάλο αίσθημα ευφορίας και αυτοπεποίθησης (που μπορεί να φτάσει σε σημείο μεγαλομανίας). Επίσης παρατηρείται ενισχυμένη σεξουαλική διάθεση, έντονα καλπάζουσες σκέψεις και γρήγορη ομιλία (η γνωστή “πιεσμένη ομιλία” κατά την οποία ο ασθενής μιλάει ακατάπαυστα πηδώντας από το ένα θέμα στο άλλο, συχνά χωρίς νόημα και αδυνατώντας έτσι να αναπτύξει διάλογο). Ακόμη, υπάρχει μια γενική ψυχοκινητική ταραχή καθώς και ακραία ευερεθιστότητα και περισπασμός. Η επικινδυνότητα της μανίας εντοπίζεται στις απερίσκεπτες συμπεριφορές στις οποίες μπορεί να οδηγήσει το άτομο π.χ. σεξουαλική ασυδωσία, υπερβολική σπατάλη χρημάτων, παράλογες επενδύσεις ή αγορές εξαιτίας της μεγαλομανίας κ.ά.
Συμπτώματα κατάθλιψης:
Κατά την περίοδο της κατάθλιψης, το άτομο αισθάνεται εξαντλημένο και η ενέργεια που αναφέρθηκε πορηγουμένως έχει στερέψει για τα καλά. Έτσι, ο ασθενής εμφανίζει αυξημένη υπνηλία και κόπωση, μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυξημένη αυτολύπηση με αισθήματα απελπισίας, απόγνωσης και αναξιότητας τα οποία συχνά καταλήγουν σε έμμονες σκέψεις θανάτου. Επίσης, είναι έντονη η ανηδονία (το άτομο σταματά να λαμβάνει απόλαυση από οποιαδήποτε σωματική ή πνευματική δραστηριότητα η οποία μέχρι την καταθλιπτική περίοδο αποτελούσε πηγή ευχαρίστησης). Επιπλέον , ενοχικά και αγχώδη αισθήματα μπορεί να ταλανίζουν τον παθόντα. Ο μεγάλος κίνδυνος αυτών των επεισοδίων είναι η απόπειρα αυτοκτονίας.
Μια κοινή συνέπεια και των δύο φάσεων είναι η κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών. Οι σχετικές έρευνες μάλιστα έχουν αναδείξει έντονη συσχέτιση μεταξύ της διπολικής διαταραχής και του αλκοολισμού. Αυτό φαίνεται να οφείλεται στην προσπάθεια του ατόμου να ανακουφίσει τα συμπτώματά του: να ηρεμήσει κάπως κατά τη μανία και να βελτιώσει την διάθεσή του κατά την κατάθλιψη. Επιπρόσθετα, εξαιτίας αυτών των διακυμάνσεων οι διπολικοί ασθενείς αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα στην επαγγελματική και προσωπική τους ζωή, καθώς πρόκειται για τομείς που απαιτούν μια συνέπεια και σταθερότητα, στοιχεία που φαίνεται να εκλείπουν στην προκειμένη.
Οι φάσεις αυτές ονομάζονται επεισόδια και η εναλλαγή τους μπορεί να γίνεται είτε σε μεγάλα είτε σε μικρά χρονικά διαστήματα. Υπάρχουν όμως και τα μεικτά επεισόδια κατά τα οποία παρατηρείται ένας συνδυασμός μανιακών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων π.χ. αυτοκτονικές ιδέες παράλληλα με παραληρητικές ιδέες κι έντονη σωματική ενέργεια.
Η πλειοψηφία των παθόντων θα εκδηλώσουν αρκετά καταθλιπτικά επεισόδια ενώ κάποιοι από αυτούς δεν θα εμφανίσουν ποτέ μανία αλλά υπομανία: το άτομο δηλαδή ενώ βρίσκεται σε υπερδιέγερση κι έχει αυξημένη ενέργεια, παρόλα αυτά δεν χάνει την αίσθηση της πραγματικότητας αλλά αυτή εκφράζεται ως μια γενική ευχάριστη διάθεση που μπορεί να ενισχύσει την δημιουργικότητα και την κοινωνικότητα.
Είναι σημαντικό να αποσαφηνισθεί ότι ο παθών μεταπηδάει από το ένα επεισόδιο στο άλλο δίχως να το επιλέγει. Στην ουσία, η χαρά και η λύπη βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό του και αυτό το σκαμπανέβασμα από τα ουράνια στα έγκατα γίνεται χωρίς να το θέλει. Πρόκειται λοιπόν γα αδυναμία ελέγχου και συνεπώς διαχείρισης της συναισθηματικής κατάστασης. Αυτό έχει οδηγήσει τις νευροεπιστήμες στην αναζήτηση συγκεκριμένου γενετικού παράγοντα υπεύθυνο για την διαταραχή αλλά χωρίς να έχουν υπάρξει επίσημα αποτελέσματα μέχρι στιγμής πλην της συσχέτισης με την κληρονομικότητα η οποία φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο σε συνδυασμό με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.
Θεραπεία της διπολικής διαταραχής:
Η διπολική διαταραχή δεν θεραπεύεται… Αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά με διάφορες κατηγορίες φαρμάκων όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα σταθεροποιητικά διάθεσης, τις βενζοδιαζεπίνες και τα αντιεπιληπτικά ενώ σε αρκετές περιπτώσεις χορηγείται λίθιο (αντιψυχωσικό). Στις περισσότερες των περιπτώσεων η φαρμακευτική αγωγή θα είναι και ισόβια. Η μεγάλη δυσκολία στην συγκεκριμένη πάθηση έγκειται στην δυσκολία διάγνωσής της: τα καταθλιπτικά επεισόδια συγχέονται με την μονοπολική κατάθλιψη ενώ τα μανιακά ή τα υπομανιακά δεν αναγνωρίζονται μιας και η ευχάριστη διάθεση και η μεγάλη ενέργεια δεν είναι χαρακτηριστικά που μας οδηγούν στο να συμβουλευτούμε έναν γιατρό. Για αυτό και στην προκειμένη, σημαντικό ρόλο έχει το οικογενειακό και το φιλικό περιβάλλον του ατόμου ώστε να αναγνωρίσει την εναλλαγή και να ζητήσει ιατρική βοήθεια. Άπαξ και γίνει αυτό, καλό θα είναι πέρα από την φαρμακευτική αγωγή, το άτομο να ζητήσει και ψυχοθεραπευτική υποστήριξη με στόχο την κατά το δυνατόν διαχείριση των επεισοδίων και τον έλεγχο των συναισθημάτων του.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η διπολική διαταραχή έχει συνδεθεί πολλές φορές με την δημιουργικότητα και την ιδιοφυϊα. Καλό είναι όμως να μην θεωρούμε υπεύθυνη για αυτά τα θετικά στοιχεία μια πάθηση η οποία για την πλειοψηφία των παθόντων μεταφράζεται ως δυσλειτουργία… άλλωστε ο κάθε άνθρωπος που έχει διαγνωσθεί με μία διαταραχή, δεν παύει να είναι και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που συνθέτουν την ιδιαίτερη προσωπικότητά του και ο στόχος του είναι είτε να εξαλείψει την διαταραχή είτε να την περιορίσει είτε να την εναρμονίσει στο σύνολο του εαυτού. Αρκεί ο εαυτός να μην χάνεται στο μονοπώλιο της διάγνωσης.
Κλείνουμε με μερικά παραδείγματα γνωστών ανθρώπων που έχουν διαγνωσθεί ως διπολικοί:
Vincent Van Gogh, Beethoven, Edgar Allan Poe, Virginia Woolf, Nina Simone, Jimi Hendrix ενώ στους σύγχρονουs συγκαταλέγονται οι Tim Burton, Francis Ford Coppola, Jim Carrey, Mel Gibson, Cameron Diaz κ.ά.
https://www.youtube.com/watch?v=MJxgpJy36RI
Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ
Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου
–Περί φιλίας…άνδρες & γυναίκες στο μικροσκόπιο, από τη Μαρία Μάρκου
