Πιθανόν να έχετε ακούσει τον όρο «σύνδρομο Peter Pan». Πρόκειται για έναν όρο που χρησιμοποίησε ο ψυχολόγος Dan Kiley το 1983, στο ομώνυμο βιβλίο του “Τhe Peter Pan Syndrome: Men who have never grown up” για να περιγράψει ένα σύνολο συμπτωμάτων που χαρακτηρίζουν τον τύπο ενός άνδρα που μολονότι ηλικιακά έχει μεγαλώσει, αρνείται να ωριμάσει και αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη του ως ώριμο άτομο. Ίσως να τον γνωρίζετε κιόλας, μιας και υπάρχουν τόσοι πολλοί (εντάξει, όχι μόνο άνδρες). Αυτός ο άνδρας νιώθει καλά απολαμβάνοντας την ελευθερία της νιότης του και θέλει να παραμείνει αγόρι, να παραμείνει παιδί. Αδυνατεί να αντιμετωπίσει τους φόβους και τις ευθύνες, δυσκολεύεται να συντηρήσει μακροχρόνιες σχέσεις και δεσμούς και τείνει να κατηγορεί τους άλλους για τις αποτυχίες του.
Ας αφήσουμε όμως τον Peter Pan και ας πάμε να δούμε ποια είναι η Wendy. H Wendy είναι η γυναίκα πίσω από τον Peter Pan. Είναι εκείνη που ασχολείται με όλα εκείνα που ο Peter δε μπορεί ή δε θέλει, έτσι ώστε αυτός να «επιβιώσει». Kαι όπως για τον Peter έτσι και για τη Wendy o Dan Kiley έχει χρησιμοποιήσει τον όρο «Wendy Syndrome» για να περιγράψει ένα σύνολο συναισθημάτων και συμπεριφορών που την χαρακτηρίζουν.
H Wendy αντιπροσωπεύει τo μητρικό πρωτότυπο και ως τέτοια φιγούρα λειτουργεί για τον Peter Pan. Υπερπροστατευτική, παίρνει την κάθε απόφαση και αναλαμβάνει τις ευθύνες του, καλύπτει τα κενά του και με αυτόν τον τρόπο δικαιολογεί την αναξιοπιστία του.
Το «σύνδρομο της Wendy» αφορά (συνήθως) γυναίκες οι οποίες εξαρτώνται από το σύντροφό τους με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Συμπεριφέρονται ως μητέρες, αντιμετωπίζοντάς τους ως ανώριμα παιδιά. Δεν έχει σημασία αν ως ζευγάρι o Peter και η Wendy έχουν κάνει δικά τους παιδιά, αφού μπορεί να την ακούσετε να λέει ότι «νιώθει σα να έχει τρία παιδιά, αντί για δύο», συμπεριλαμβάνοντας και τον καλό της μέσα σ’ αυτά. Ταυτόχρονα, μέσα από το ρόλο της προσπαθεί να «ελέγξει» τον Peter όπως θα έκανε μια υπερπροστατευτική μητέρα.
Σύμφωνα με τον Dr. Kiley, προκειμένου μια γυναίκα να μεταμορφωθεί σε Wendy χρειάζεται να υπάρχουν ορισμένες συνθήκες: «Θα πρέπει σε κάποιο βαθμό να υποφέρει από ένα φόβο απόρριψης, να συντηρεί μια αρνητική αυτοεικόνα μέσα από μια εσωτερική φωνή κατωτερότητας και να είναι τόσο προσηλωμένη στην κοινωνική της εικόνα που αδυνατεί να εξετάσει την πραγματική της προσωπική ζωή».
Μεταμορφώνεται σε Wendy παρακινημένη από μια εσωτερική ανάγκη για αποδοχή και υποστήριξη και από το φόβο να μην την εγκαταλείψουν. Παίρνοντας ένα μητρικό ρόλο προς το σύντροφό της, νιώθει ότι προστατεύεται από την πιθανή απόρριψη που κατά τη γνώμη της είναι αναπόφευκτη αν αυτός θυμώσει.
Τα συμπτώματα της Wendy περιλαμβάνουν:
– έλλειψη μιας ξεκάθαρης αίσθησης ταυτότητας
– απουσία προσωπικής άποψης και έλλειψη επαφής με τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις της
– εξάρτηση από την έγκριση των άλλων
– συντήρηση μιας αποδεκτής κοινωνικής ταυτότητας
Σύμφωνα με τον Dr Kiley, η Wendy αγνοεί την ύπαρξη του προβλήματος και τείνει να πιστεύει ότι ο σύντροφός της δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς εκείνη. Σηκώνει στους ώμους της ένα μεγάλο φορτίο ευθύνης, προσπαθώντας να κρατάει την ισορροπία του συστήματος. Ακόμη και αν o Peter κάνει αυτό που θέλει από το φόβο να τη χάσει και τις δικές του ενοχές, αργότερα θυμώνει που τον «ανάγκασε» να το κάνει. Μπορεί επιφανειακά να της λέει «ναι» για να αποφύγει τα παράπονά της αλλά θα εξακολουθήσει το «χαβά» του, οδηγώντας τη σε ακόμη μεγαλύτερη ματαίωση. Η Wendy αρχίζει να κυμαίνεται ανάμεσα στο να αισθάνεται μάρτυρας στη σχέση τους και στο να τον τιμωρεί με διάφορους “παθητικούς” τρόπους (από το να αγοράζει πράγματα που δεν χρειάζεται πραγματικά τη στιγμή που χρήματα δεν περισσεύουν, να του στερεί το σεξ ή να αναπτύξει ψυχοσωματικά συμπτώματα και να τον βάλει να την τρέχει στους γιατρούς, μέχρι να αναπτύξει κάποια εξωσυντροφική σχέση για βρει τη ζεστασιά που της λείπει).
Τέλος είναι πολύ πιθανό για τη Wendy κάποια στιγμή να «πιάσει πάτο», όταν νιώσει ότι έχει εξαντλήσει όλους της τους πόρους και τις τακτικές αντιμετώπισης και τότε πια μπορεί να αναζητήσει βοήθεια.
Δεν είναι τυχαίο που η Wendy, στο πρωτότυπο παραμύθι του Peter Pan, μετά την περιπέτειά της στο πλευρό του εγκατέλειψε τη «Χώρα του Ποτέ» και επέστρεψε στο σπίτι της, για να φροντίσει την άρρωστη μητέρα της. Ο Peter την ακολούθησε και μολονότι η Mrs Darling, η μητέρα της προσφέρθηκε να τον υιοθετήσει όπως και τα άλλα παιδιά εκείνος σύντομα πέταξε πάλι μακριά από το φόβο του ότι «θα τον πιάσουν και θα τον κάνουν άντρα».
Η Wendy βλέπετε αποφάσισε ότι ήθελε ή (ότι έπρεπε να μεγαλώσει). Δεν μπορούσε να ακολουθεί τον Peter στις ατελείωτες περιπέτειές του και να έχει το νου της να τον σώζει από κινδύνους και μπελάδες ή να τον περιθάλπει μετά τις απερισκεψίες του. Ίσως ήταν η αρρώστια της δικής μητέρα της που την έβαλε σε σκέψεις… η ιδέα ότι στην πραγματικότητα οι άνθρωποι μεγαλώνουν και αρρωσταίνουν και κάποτε πεθαίνουν κιόλας…
Τελικά μεγαλώνουμε έτσι κι αλλιώς, είτε συναινούμε σε αυτό είτε όχι και ίσως η απόφαση να το κάνουμε συνειδητά και με τη θέλησή μας να είναι προτιμότερη επιλογή από το να ζούμε ατελείωτες περιπέτειες στη Χώρα του Ποτέ και στο πλευρό ενός κακομαθημένου και ανώριμου ήρωα παραμυθιού που θέλει να παραμείνει παιδί.
Αυτή είναι και η απάντηση για την κάθε Wendy– να είναι πρόθυμη να μεγαλώσει η ίδια και να μάθει να δημιουργεί σχέσεις μέσα στις οποίες εκείνη και ο σύντροφός της θα αλληλεπιδρούν, τουλάχιστον σε γενικές γραμμές, με έναν ώριμο τρόπο.
Σημείωση: Μέσα σε όλα τα παραπάνω είναι ίσως φυσικό κάπου να αναγνωρίζετε τον εαυτό σας μιας και όλοι στη ζωή μας έχουμε λειτουργήσει με κάποιον από τους παραπάνω τρόπους. Η διαφορά ανάμεσα στην προσοχή, την προστασία και στη φροντίδα για τον άλλο (που μπορεί να φτάσουν και στην υπερπροστατευτικότητα) και στο σύνδρομο της “Wendy” είναι ότι στην περίπτωσή της εκείνο που την κινητοποιεί είναι στην πραγματικότητα ο φόβος της εγκατάλειψης.
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε την πρωτότυπη πλοκή της ιστορίας του Peter Pan
Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ