Μια σύγκρουση, μια κηδεία και μια διάχυτη αίσθηση ευαλωτότητας με έκανε αυτές τις μέρες να αναρωτηθώ για το νόημα της αγάπης. Ορισμένοι μπορεί να το θεωρήσετε αφελές και γλυκανάλατο ή να φανταστείτε ότι πρόκειται για τον ετεροχρονισμένο ενθουσιασμό μου στην ανακάλυψη κάποιας new age φιλοσοφίας… και γιατί όχι, σε μια εποχή όπου ο κυνισμός έχει γίνει κανόνας…
Ίσως γιατί κατά τη γνώμη μου μεγαλύτερη αφέλεια είναι να συνεχίσουμε να πορευόμαστε χωρίς να αναρωτηθούμε για το νόημα της αγάπης, για το τι σημαίνει να αγαπάς… ειδικά αφού όλοι διψάμε για αγάπη από τη στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι τη στιγμή που πεθαίνουμε – και αυτό στην ουσία του δεν αλλάζει σε όποια εποχή κι αν ζούμε…
Δεν είναι ότι η αγάπη δεν έχει σημασία για εμάς. Βλέπουμε αχόρταγα ταινίες που διαδραματίζουν ιστορίες αγάπης, ακούμε αναρίθμητα τραγούδια – περισσότερο ή λιγότερο ποιοτικά – που μιλούν γι’ αυτήν, σπάνια όμως αναρωτιόμαστε για το τι είναι τελικά η αγάπη… ή θεωρούμε ότι χρειάζεται να μάθουμε κάτι γι’ αυτήν αφού στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων η αγάπη είναι ένα συναίσθημα ευχάριστο, φυσικό και πηγαίο… που αν είσαι τυχερός το βρίσκεις και τα πράγματα κυλάνε από μόνα τους.
Κι όμως οι αποδείξεις για το αντίθετο είναι παντού και είναι πολλές… Λίγα είναι τα εγχειρήματα που ξεκινούν με τόσες προσδοκίες και ελπίδες, και που ωστόσο αποτυγχάνουν τόσο συχνά όσο η αγάπη. Αν αυτό μας συνέβαινε με οποιοδήποτε άλλο εγχείρημα η πρώτη μας δουλειά θα ήταν να αναρωτηθούμε για τους λόγους που το προκαλούν και να δούμε πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι – ή σε τελική να τα παρατήσουμε εντελώς.
Με την αγάπη όμως δε συμβαίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο – εξακολουθούμε να προχωράμε με την αφελή πεποίθηση ότι αν σταθούμε τυχεροί θα ‘ρθει να μας βρει… ή ότι θα διατηρηθεί από μόνη της σα να είναι η αγάπη αποκλειστικά θέμα τύχης – όπου ευθύνη εμείς καμία…
Άνθρωποι προστίθενται στη λίστα των «απωλεσθέντων αντικειμένων» και εκεί μένουν – επειδή μας πόνεσαν, μας απογοήτευσαν, δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες μας… Αγαπήσαμε και προδοθήκαμε… τόσο απλά…
Μερικά ή περισσότερα ράμματα στην καρδιά μας και άσε το χρόνο να θρέψει τις πληγές… που για καιρό θα είναι ευαίσθητες και θα πονάνε… μέχρι να ξαναδοκιμάσουμε, πιο σκληροί, πιο μουδιασμένοι, πιο οχυρωμένοι αυτή τη φορά…
Μήπως όμως έχουμε πέσει σε πλάνη και τελικά δεν είναι εύκολη υυπόθεση η αγάπη;
Μήπως το να αγαπάς είναι τέχνη, την οποία χρειάζεται να μάθουμε και να εξασκήσουμε, όπως υποστηρίζει ο Erich Fromm, στο παλιό και κλασσικό The Art of Loving?
Γιατί, αν είναι έτσι… αν κάτι δεν έχουμε καταλάβει και η αγάπη είναι τέχνη, τότε «χρειάζεται γνώση και προσπάθεια».
Ποιές βασικές πεποιθήσεις βρίσκονται πίσω από τη στάση «ότι δεν έχουμε να μάθουμε τίποτα για την αγάπη»;
Όπως επισημαίνει ο Erich Fromm στο “The Αrt of Loving” για τους περισσότερους το ζήτημα της αγάπης έγκειται κυρίως στο πώς να αγαπηθούν παρά στο πώς οι ίδιοι αγαπούν.
Το πρόβλημα δεν είναι η δική μας ικανότητα να αγαπάμε αλλά το εάν και πώς θα μας αγαπήσουν, κάτι για το οποίο είμαστε διατεθειμένοι να πασχίσουμε από πολύ νωρίς στη ζωή μας…
Η Αnne Truit, Αμερικανίδα ψυχολόγος και καλλιτέχνης, στο βιβλίο της «Daybook», με πολύ γλαφυρό τρόπο περιγράφει μια συμβολική στιγμή των παιδικών της χρόνων όπου για πρώτη φορά νιώθει την ανάγκη να υποστεί κάτι που επάνω της αισθάνεται παράταιρο και ενοχλητικό προκειμένου να ευχαριστήσει τους άλλους και να πάρει την επιδοκιμασία τους. Είναι η στιγμή που η μητέρα και η νταντά της, προσπαθούν με περίσσεια αποφασιστικότητα και ενθουσιασμό να στερεώσουν στο κεφάλι της ένα περίτεχνο κότσο από μπούκλες, με τον οποίο αρχίζει να νιώθει εξαιρετικά άβολα, σα να έχουν προσθέσει κάτι ξένο επάνω της.
«Κάτι μου είχε προστεθεί. Ήθελαν να είμαι κάτι παραπάνω και το «παραπάνω» ήταν η μπούκλα. Άρχισα να θέλω να «ευχαριστήσω» για να πάρω την επιδοκιμασία». Άρχισα να συμμετέχω στο ψέμα ότι ήμουν κάτι ξεχωριστό, να παίρνω αυτό το ρόλο, να αποδέχομαι αυτό που δεν ήθελα και δεν σκεφτόμουν καν σωστά για τον εαυτό μου προκειμένου να γευτώ την αρρωστημένα γλυκιά γεύση της επιδοκιμασίας»
Μέσα στο παιδικό της μυαλό, γεννιέται η ιδέα ότι χρειάζεται να ευχαριστεί τους άλλους προκειμένου να αξίζει την αγάπη τους.
Ο κότσος είναι η πιο πρώιμη ανάμνηση που έχω από ένα νήμα του ιστού που ύφανα για να προσθέσω σ’αυτό που ήμουν εκείνο που οι άλλοι ήθελαν να είμαι. Η ιδέα ότι πρέπει να πληρώ αυθαίρετες προϋποθέσεις πυροδοτήθηκε από την ξεκάθαρη αναγνώριση ότι ήμουν πολύ μικρή και ανίσχυρη… και αναμείχθηκε με το φόβο ότι εάν αποτύγχανα να εκπληρώσω αυτές τις μυστηριώδεις προϋποθέσεις θα με εγκατέλειπαν»
Από παιδιά μαθαίνουμε ότι για να μας αγαπούν χρειάζεται να πληρούμε όρους και προϋποθέσεις.
Και όπως επισημαίνει η Truitt, αυτή τη στάση τη στρέφουμε και προς τα έξω, στον τρόπο που σχετιζόμαστε και αξιολογούμε τους άλλους, ενδίδοντας σε μια επικίνδυνη και αλαζονική παρόρμηση να επιβάλλουμε στην ταυτότητά τους τα δικά μας πρέπει…
[…]
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε τον όμορφο ορισμό της αγάπης στον οποίο καταλήγει…
Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ
