Έφη Νικολοπούλου

Η σχολική χρονιά έχει λήξει, είμαστε στα μέσα του καλοκαιριού και πολλοί γονείς αναρωτιούνται «Τι είναι άραγε σωστό να κάνει το παιδί μου, να παίζει ακατάπαυστα και να μην συνειδητοποιεί πώς περνάει ο χρόνος ή πρέπει να διαβάζει και να καλύψει τα κενά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς»;

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δεν είναι απλή ούτε μονολεκτική. Οι γονείς θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους το χαρακτήρα των παιδιών τους και τη συνολική προσπάθεια που έκαναν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Το μέγιστο κριτήριο για την ορθότερη απόφαση των γονέων είναι η χρονολογική ηλικία των παιδιών.

Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη ότι το καλοκαίρι αποτελεί μια χρονική περίοδο που τα παιδιά δεν επιθυμούν να πιέζονται, οι γονείς θα πρέπει να εφεύρουν διασκεδαστικούς τρόπους για να τραβήξουν την προσοχή των παιδιών και να περάσουν τα μηνύματα τους.Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις Η.Π.Α το 2005 τα στοιχεία δείχνουν ότι το 87% των παιδιών 8-17 ετών παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια με ιδιαίτερο ζήλο. Αρκετές μελέτες αναφέρουν ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια προσφέρουν εξοικείωση με την τεχνολογία και η χρήση τους βελτιώνει τις γνωστικές δεξιότητες των μαθητών, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν κάποιες μαθησιακές δυσκολίες. Ευθύνη του κάθε γονέα είναι να ενημερώνεται και ο ίδιος για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, έτσι ώστε να μπορεί να έχει έγκυρη γνώμη και σωστή επίβλεψη στην επιλογή του είδους των παιχνιδιών από τα παιδιά. Για να μην υπάρχει όμως η υπέρμετρη χρήση του ΗΥ οι γονείς θα πρέπει να επινοούν ελκυστικές εναλλακτικές δραστηριότητες.

Υπάρχουν δραστηριότητες που συνδυασμένες με παιχνίδι μπορούν να εξασκήσουν τη γνωστική ικανότητα των παιδιών και να αποτελέσουν πηγή υγιούς ανταγωνισμού ανάμεσα στο παιδί και το γονέα αλλά και ταυτόχρονα ικανοποίηση του ίδιου του παιδιού από την απόδοσή του. Για παράδειγμα, πάζλ, σταυρόλεξα, λαβυρίνθους, σχεδιασμός με αριθμημένες κουκίδες,εντοπισμός των διαφορών ανάμεσα σε δύο εικόνες αλλά και παιχνίδια μνήμης είναι κάποια από τα πράγματα που βελτιώνουν τη συγκέντρωση, τη φωνολογία, την κωδικοποίηση, οπτικό-χωρικές δεξιότητες αλλά και τηβραχύχρονη μνήμη. Παράλληλα, λέξεις με μπερδεμένα γράμματα, «βρείτε τη λέξη που δεν ταιριάζει», ανταγωνιστείτε με τα παιδιά σας για το ποιος θα βρει τις περισσότερες δυνατές λέξεις με την ίδια ρίζα. Με τον τρόπο αυτό εξασκούνται οι λεκτικές δεξιότητες.
Οι αριθμητικές δεξιότητες βελτιώνονται με αριθμητικές ακολουθίες, αναλογίες αλλά και χειρισμού χρημάτων σε καθημερινές δραστηριότητες. Απλές καθημερινές εργασίες μπορούν να βοηθήσουν: ζητείστε από το παιδί σας να σας δώσει καθοδηγητικές γραμμές για μια τυπική διαδρομή που ακολουθείτε, επιτρέψτε του να ντυθεί μόνο του, ξεφυλλίστε μια εφημερίδα κοιτώντας μόνο τους τίτλους και συζητήστε με το παιδί και ανταλλάξτε απόψεις. Να μην κριτικάρετε και να είστε έτοιμοι να δεχθείτε και το διαφορετικό, αναζητείστε από κοινού τη λύση κοινωνικών θεμάτων και αναπτύξτε την κρίση των παιδιών.

Να θυμάστε πάντα ότι η ταχύτητα μετράει και αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα, όμως έρχεται με την εξοικείωση και την εξάσκηση. Επίσης, όλες οι παραπάνω δραστηριότητες πρέπει να γίνονται με την συνοδεία του γονέα και να αφιερώσει χρόνο και θετική διάθεση στο παιδί του. Έτσι θα χτιστεί μια σχέση εμπιστοσύνης που πέρα από τις γνωστικές δεξιότητες των παιδιών σας θα βελτιώσετε και τη συναισθηματική του νοημοσύνη καθώς θα αναπτύξει πρωτοβουλία, αποφασιστικότητα, αυτοεκτίμηση και προσωπική πραγμάτωση.

Εν κατακλείδι, όπως αναφέρθηκε στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Λογοπεδικών τον Απρίλιο του 2012 τομεθοδευμένο παιχνίδι συνδυασμένο με γνωστικές τεχνικές εξελίσσει, αναπτύσσει και δημιουργεί παιδιά με σχολική ετοιμότητα. Παίξτε με το παιδί σας μαθαίνοντας και προτιμήστε να μην προκύψουν αντιθέσεις μεταξύ σας για ζητήματα μελέτης.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Εφη Νικολοπούλου, πατήστε εδώ

Σχετικά άρθρα:

–Παιδικό Άγχος και πώς το αντιμετωπίζουμε ως γονείς, από την Έφη Νικολοπούλου

–Τι Σημαίνει Ποιοτικός Χρόνος με το Παιδί μου; από την Έφη Νικολοπούλου

–Τα παιδιά αναζητούν την αυτονομία τους, από την Έφη Νικολοπούλου

Η άνοιξη αποτελεί την χρονική περίοδο κατά την οποία οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί μπορούν να αξιολογήσουν την εξέλιξη των ικανοτήτων των παιδιών σ’ αυτό το ηλικιακό στάδιο  και αφορούν στην προετοιμασία του νηπίου για την Α’ Δημοτικού.  Η είσοδος του παιδιού στην Α’ Δημοτικού σηματοδοτεί το τέλος της νηπιακής ηλικίας. Το παιδί έχει πλέον τα εφόδια να επιδοθεί στη συστηματική εργασία και μάθηση. Έχει αναπτύξει τις γλωσσικές, νοητικές, κινητικές, συναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές ικανότητες που συντελούν και αποτελούν την ασφαλή βάση ώστε το παιδί να δεχθεί τη σχολική γνώση.

Είναι ευνόητο ότι η ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων επηρεάζεται από την επίδραση δύο παραγόντων –της οικογένειας και της διαπαιδαγωγικής παρέμβασης του νηπιαγωγείου. Η ποιότητα αυτών των επιδράσεων καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την έκταση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του παιδιού. Φυσιογνωμικά τα παιδιά είναι ενήλικες σε μικρογραφία, ψυχοπνευματικά είναι εξελισσόμενα άτομα με ιδιαίτερο τρόπο ζωής. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι ότι είναι: ορμητικό, ασταθές, ζηλότυπο, ανταγωνιστικό, πεισματάρικο, δύστροπο, αεικίνητο, εγωκεντρικό κ.ά βιώνοντας τη ζωή τους με έναν ιδιαίτερο τρόπο.

Τα σημεία που αφορούν άμεσα τον τομέα της μαθησιακής ετοιμότητας είναι η ανάπτυξη στον

• Γλωσσικό τομέα
• Ψυχοκινητικό τομέα
• Νοητικό τομέα
• Συναισθηματικό τομέα

 
Γλωσσικός τομέας: Αφορά στην ικανότητα:

• Να ανταλλάσσει μηνύματα με άλλα πρόσωπα, να επιχειρηματολογεί και να διαπραγματεύεται.
• να διακρίνει την πρώτη συλλαβή και σταδιακά τον πρώτο φθόγγο εκφωνούμενης λέξης.  Πχ η λέξη ‘καπέλο’ αρχίζει από τη συλλαβή/κα/ αλλά από τη φωνούλα /κ/
•  να διακρίνει την τελευταία συλλαβή και τον τελευταίο φθόγγο εκφωνούμενης λέξης.Πχ. παγ-άκι/ παγκ-άκι και οι δύο τελειώνουν σε άκι ή ποτήρι / καντήλι και οι δύο τελειώνουν σε -η
• σταδιακά ν’ αναλύει και να συνθέτει τους γλωσσικούς ήχους που απαρτίζουν τις λέξεις. Π.χ μ-ή-λ-ο.
•  ν’ αναγνωρίζει τ’ όνομά του γραμμένο σε καρτέλα ανάμεσα σε άλλες
•  να γράφει τ’ όνομά του και πιθανόν να γράφει ορισμένα γράμματα και αριθμούς
• ν’ ακούει μια μικρή ιστορία και να την αναδιηγείται
•  να συμμετέχει σε διάλογο
•  να κάνει χρήση της γλώσσας για να καθοδηγήσει τη συμπεριφορά του.

Εκείνο όμως που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι να μη ξεχνάμε ότι το κάθε παιδί επιτυγχάνει ανάλογα με το δικό του ρυθμό, ο οποίος πρέπει να γίνεται απόλυτα σεβαστός.

Συχνά οι γονείς αγχώνονται για να μάθει το παιδί να γράφει και να  διαβάζει πριν περάσει στην επόμενη βαθμίδα για να είναι έτοιμο το παιδί ή να είναι πιο ομαλή η μετάβασή του στην Α΄Δημοτικού. Όταν τα παιδιά έχουν αναπτύξει: 

Τότε είναι έτοιμα να περάσουν στη γραφή και στην ανάγνωση χωρίς να χρειάζεται να μάθουν από το νηπιαγωγείο τα γράμματα, γιατί στόχος είναι να αναπτύξουν τις παραπάνω δεξιότητες.

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Αφορά στον έλεγχο της αισθητηριακής ανάπτυξης δηλαδή στην αδρή και λεπτή κινητικότητα. Το παιδί λοιπόν μπορεί:

• να τρέξει με σωστό προσανατολισμό στο χώρο
• να πετάξει τη μπάλα προς ορισμένο στόχο αλλά και να την πιάνει
• να συντονίσει τη κίνηση του χεριού του με το οπτικό ερέθισμα για να μπορέσει να χρωματίσει μέσα σε πλαίσιο έτσι ώστε αργότερα να γράψει πάνω σε γραμμή.
• να κόψει ένα προκαθορισμένο σχέδιο με το ψαλίδι
•  να κρατήσει σωστά το μολύβι
• να τραβήξει μια γραμμή,να ενώσει γραμμές, ν’ ακολουθήσει γραφικές διαδρομές.

 Οι ικανότητες αυτές θα το οδηγήσουν στη σωστή αναπαράσταση των γραμμάτων στο πλαίσιο της σελίδας του τετραδίου και των γραμμών, ενώ με την ενίσχυση της ακουστικής του αντίληψης θα μπορέσει να διακρίνει τους γλωσσικούς ήχους και να κατανοήσει ότι ο γλωσσικός ήχος «σα» αποτελείται από δυο γλωσσικούς ήχους «σ», «α» και να τους αναπαραστήσει γραφικά.

ΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Αναφέρεται στις ικανότητες μνήμης, συγκέντρωσης προσοχής, κοινής λογικής, πρακτικής κρίσης και λογικομαθηματικής σκέψης.

• Επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται, τις ταξινομεί, κάνει διακρίσεις , ανακαλύπτει κοινά σημεία και ιδιότητες και προχωρεί σε γενικεύσεις ώστε να σχηματίσει έννοιες.
• Αντιλαμβάνεται το χρόνο και συνειδητοποιεί ότι όλες οι δράσεις έχουν χρονική ακολουθία.
• Επιμερίζει το σύνολο που στη δεδομένη στιγμή είναι η λέξη αλλά και το συνθέτουν.
• Αρχίζει να αποκτά νόημα η αιτία με το αποτέλεσμα για μια ενέργεια και έτσι καταλήγει σε συμπεράσματα.
• Η λογικομαθηματική του αντίληψη έχει εξελιχθεί και το οδηγεί σε ταξινομήσεις με βάση κάποια κριτήρια (σχήμα, χρώμα, χρόνο, μέγεθος, ποσότητα), σε ενέργειες σειροθέτησης και ακολουθίες ενεργειών, σε τοπολογικές ιδιότητες και σε συγκρίσεις.

ΣΥΝΑΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Αφορά σε στάσεις και συμπεριφορές μέσω των οποίων το παιδί προβάλλει τα αισθήματά του, τα ενδιαφέροντά του, την αυτοεκτίμησή του, τις ανάγκες του και τις διαθέσεις του απέναντι στ’ άλλα πρόσωπα όπως δάσκαλος/α και συμμαθητές.

Αν το παιδί στις επιδιώξεις του για δημιουργική δράση νιώθει ότι επιτυγχάνει  και  αν οι απόπειρές του, τα σχέδια του, οι ιδέες του και οι πράξεις του συναντούν την επιδοκιμασία των γονέων του και των εκπαιδευτικών του, αποκτά την τάση να αναζητά δημιουργικές εμπειρίες και ν’ αναπτύσσει πρωτοβουλίες. Αν όμως οι γονείς προλαμβάνοντας τις αποτυχίες του παιδιού γίνουν υπερπροστατευτικοί, υπερκριτικοί και  απαγορευτικοί τότε το παιδί δεν αναπτύσσει πρωτοβουλίες, γίνεται παθητικό και αναπτύσσει ενοχές για πολλά πράγματα που αποτολμά στην πραγματικότητα ή στη φαντασία του.

Ως γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουμε απέναντι στα παιδιά :

Αν κάποιο παιδί δεν έχει αναπτύξει τις παραπάνω δεξιότητες πλήρως θα ήταν σκόπιμο να αξιολογηθεί από κάποιον ειδικό (ειδικό παιδαγωγό, σχολικό ψυχολόγο, λογοθεραπευτή) έτσι ώστε το παιδί να ενταχθεί ομαλά στην Α΄Δημοτικού και οι γονείς να δεχθούν συμβουλές για την ενδυνάμωση του μαθητή. Το πιο ουσιαστικό όμως είναι ότι “τα παιδιά έχουν δυσκολίες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του που όμως βελτιώνονται και δεν έχουν ταμπέλες που δεν αποκολλούνται”!

Σχετικά άρθρα:

–Παιδικό Άγχος και πώς το αντιμετωπίζουμε ως γονείς, από την Έφη Νικολοπούλου

–Τι Σημαίνει Ποιοτικός Χρόνος με το Παιδί μου; από την Έφη Νικολοπούλου

–Τα παιδιά αναζητούν την αυτονομία τους, από την Έφη Νικολοπούλου

Είναι γεγονός ότι  τα παιδιά της σημερινής υπεργονεΐκής κοινωνίας έχουν στην καθημερινότητά τους σε πληθώρα τα αγαθά και τις υπηρεσίες διαθέσιμες. Τι είναι όμως αυτό που μπορεί να προκαλέσει άγχος σε ένα παιδί;

Το άγχος και ο φόβος είναι  αναπόσπαστο στοιχείο  της κοινωνικοποίησης του ατόμου. Συνδέεται άμεσα με την προσαρμοστικότητα του ατόμου και θέτει τον οργανισμό μας σε κατάσταση ετοιμότητας για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων της καθημερινότητας.

Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής του το παιδί θα εκδηλώσει άγχος ή φόβο. Οι αγχώδεις διαταραχές στην παιδική ηλικία είναι

• Διαταραχή άγχους αποχωρισμού: Τα παιδιά στην προσχολική ηλικία αντιδρούν στο σύντομο αποχωρισμό από τους γονείς, κυρίως από τη μητέρα, είναι ευαίσθητα, κλαίνε εύκολα, παρουσιάζουν ξεσπάσματα νεύρων, εκδηλώνουν προβλήματα στον βραδινό ύπνο και σχετίζονται δύσκολα με άλλα παιδιά.
• Ειδικοί  φόβοι: Το παιδί στα 3 έτη έχει την τάση να δημιουργεί φόβους από διαφορετικά, πραγματικά ερεθίσματα όπως ο φόβος για τα ζώα, τα έντομα, το σκοτάδι κ.α.
• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή:  Στην όψιμη παιδική ηλικία το παιδί  έχει πολλαπλές, υπερβολικές, μη ρεαλιστικές ανησυχίες για διαφορετικές καταστάσεις όπως η απόδοση στο σχολείο, η εμφάνιση, το μέλλον, που διαταράσσουν την άνεση και τη λειτουργικότητα του παιδιού. Το άγχος αυτό δεν περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα ή κατάσταση.
• Κοινωνική φοβία:  Το άγχος  εκδηλώνεται τόσο σε σχέση με τους συνομήλικους όσο και με ενήλικες και δεν οφείλεται σε διαταραγμένη κοινωνικότητα. Το παιδί αναγνωρίζει τις δυσκολίες του σε κοινωνικές καταστάσεις ακόμη και όταν αδυνατεί να τις εκφράσει και αποφεύγει, συνήθως, τις καταστάσεις που απαιτούν κοινωνική αλληλεπίδραση. Σε αυτές τις περιπτώσεις το παιδί συμπεριφέρεται με αγένεια ή απομονώνεται.

• Ψυχαναγκαστική- καταναγκαστική Διαταραχή:  Εμφανίζεται σε μεγαλύτερα παιδιά και κυρίως στην εφηβεία. Το παιδί κάνει επαναλαμβανόμενες, ανεπιθύμητες, επίμονες σκέψεις ή παρορμήσεις που προκαλούν δυσφορία. Για παράδειγμα, τα παιδιά ενοχλούνται ιδιαίτερα γύρω από θέματα μόλυνσης, θανάτου, συμμετρίας- ασυμμετρίας ή ακρίβειας καθώς και με θέματα σωματικού, θρησκευτικού και σεξουαλικού περιεχομένου.  Επίσης, οι πιο συχνές και δυσάρεστες συμπεριφορές είναι το πλύσιμο των χεριών, η έντονη τάση για τακτοποίηση των πραγμάτων και τη θέση που  ακουμπά τα αντικείμενα.
• Διαταραχή μετατραυματικού στρες:  Το παιδί αποκτά άγχος μετά από έκθεση σε τραυματικό γεγονός (φωτιά, σεισμό, ατύχημα κ.α). Τα παιδιά που είναι μικρότερα των 5 ετών δείχνουν ιδιαίτερα ευαίσθητα κατά τον αποχωρισμό και στους ξένους ενώ έχουν και διαταραχές ύπνου. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας εντοπίζεται ο φόβος για το σκοτάδι, διαταραχές ύπνου, αλλά και θυμός, δυσκολίες συγκέντρωσης και προβλήματα μνήμης.
• Σχολική Φοβία:  Εκδηλώνεται στα παιδιά από  7 μέχρι 11 ετών και συνδέεται  με τη δυσκολία παρακολούθησης ή παραμονής στο σχολείο κατά τη διάρκεια της ημέρας και συνοδεύεται από συναισθηματική δυσφορία και άγχος. Κυριότερη αιτία είναι το άγχος αποχωρισμού και ακολουθεί η πραγματική φοβία για το σχολείο, η ανησυχία για τη σχολική αποτυχία ή την κακή σχέση με τους συνομηλίκους. Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές στην ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης (γυμνάσιο – λύκειο), στην επαγγελματική αποκατάσταση αλλά και στις κοινωνικές σχέσεις.
• Διαταραχή Πανικού: Η συγκεκριμένη διαταραχή δεν εκδηλώνεται κατά την παιδική ηλικία, παραμόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις  στην προεφηβεία.

Στο σύνολό τους τα παιδιά όταν έρχονται αντιμέτωπα με τις αγχογόνες καταστάσεις  παρουσιάζουν σωματικά συμπτώματα, όπως  αίσθημα  έντασης ή ανησυχίας, εφίδρωση, τρόμο, ταχυκαρδία, ξηροστομία, διάρροια, γαστρική δυσφορία, ζάλη και δυσκολία συγκέντρωσης.

Συμπερασματικά το παιδικό άγχος περιλαμβάνει τη συνοσηρότητα με παραπάνω από μια διαταραχή.

Οι αιτιολογικοί παράγοντες για την ύπαρξη των παραπάνω διαταραχών είναι:

• Γενετικές επιδράσεις και ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά
• Υπερπροστατευτική στάση των γονέων. Tο παιδί έχει πολύ λίγες εμπειρίες,  δεν παίρνει πρωτοβουλίες για να ενεργήσει μόνο του και δεν είναι υπεύθυνο για τις δράσεις του.
• Υπερβολική κριτική και αυστηρές τιμωρίες από τους γονείς.
• Οι γονείς μεταβιβάζουν συγκεκριμένους φόβους  και αγωνίες στο παιδί. Για παράδειγμα έντονη ανησυχία για τη σχολική επίδοση του παιδιού.
• Η χρήση συγκεκριμένων φράσεων :

«Κοιμήσου παιδί μου ή φάε παιδί μου γιατί θα περάσει ο γύφτος, ο σκουπιδιάρης, ο παλιατζής κ.α.» δημιουργούν άσκοπες φοβίες στα παιδιά,  αλλά μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα από το παιδί, αν οι γονείς πρώτοι δεν το σταματήσουν και το καθησυχάσουν.

« Μην πάς μέσα γιατί είναι σκοτάδι, θα σε φάει ο μπαμπούλας». Θα ήταν προτιμότερο να λέγαμε « Μην πας μέσα γιατί το φως δεν είναι αναμμένο και μπορεί να μη δεις καλά και να χτυπήσεις. Φώναξέ με αν θες να έρθω να σου ανάψω το φως».

• Τραυματικές εμπειρίες.
• Κοινωνικές και οικονομικές δυσκολίες στην οικογένεια που έχουν ως αποτέλεσμα την παραμέληση και αδυναμία ανταπόκρισης στις ανάγκες των παιδιών , τα οποία μπορούν να αναπτύξουν ειδικούς φόβους και άγχος.  Για παράδειγμα, η έλλειψη σταθερότητας στο οικογενειακό περιβάλλον, οι έντονοι καβγάδες των γονέων , το διαζύγιο, κάποιος θάνατος ή μια ασθένεια.

Εκείνο που βοηθάει το παιδί να αισθάνεται καλύτερα είναι το σταθερά ενθαρρυντικό και υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον και όχι το αυστηρό και επικριτικό  ύφος των γονέων. Οι γονείς είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν τις δυσκολίες του παιδιού και μπορούν να περνούν χρόνο με το παιδί τους παίζοντας  παιχνίδια ρόλων , να ζωγραφίζουν, και να διαβάζουν παραμύθια συναισθηματικής καλλιέργειας. Ο κύριος στόχος είναι να κατανοήσουν οι γονείς το παιδί και να το καθησυχάσουν. Αποδοτικό θα ήταν να αναφέρουν και οι ίδιοι οι γονείς περιστατικά που τους δημιουργούσαν φόβο και να τους εξηγήσουν πώς το αντιμετώπισαν εκείνοι και έπειτα να το συζητήσουν.

Καλό θα ήταν οι γονείς να δεχθούν συμβουλευτικά τις οδηγίες ενός ψυχολόγου για να τους καθοδηγήσει και να τους επισημάνει τα σημεία στα οποία θα πρέπει να δώσουν έμφαση. Οι αγχώδεις και φοβικές διαταραχές προκαλούν δυσλειτουργία και δυσφορία και έχουν μακροχρόνια διάρκεια. Η αντιμετώπιση απαιτεί αποτελεσματικές θεραπείες. Οι κύριες θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι ψυχοθεραπευτικού τύπου και εστιάζονται στη μείωση και στον έλεγχο των καταστάσεων που προκαλούν άγχος, στην παροχή βοήθειας προς το παιδί και την οικογένεια, ώστε να γίνει κατανοητή η φύση και η λειτουργία του άγχους.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Εφη Νικολοπούλου, πατήστε εδώ

Σχετικά άρθρα:

–Τι Σημαίνει Ποιοτικός Χρόνος με το Παιδί μου; από την Έφη Νικολοπούλου

–Τα παιδιά αναζητούν την αυτονομία τους, από την Έφη Νικολοπούλου

–Τα παιδιά δεν έρχονται με οδηγίες χρήσης, από τη Νέτη Φίλια

Διανύουμε την χρονική περίοδο σύμφωνα με την οποία μικροί και μεγάλοι κάνουν την αυτοκριτική τους αναρωτώμενοι αν αξίζουν το δώρο του Αϊ-Βασίλη φέτος. Άλλοι πάλι απαξιώνουν το εθιμοτυπικό μέρος των Χριστουγέννων υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχει Αϊ-Βασίλης χάνοντας όλη τη μαγεία και την αθωότητα των Χριστουγέννων. Αντίθετα, άλλοι υπερτονίζουν την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη και συνεχίζουν να πρεσβεύουν αυτήν την άποψη και μετά την ενηλικίωσή τους. Ποιός άραγε είναι πιο ευτυχισμένος τα Χριστούγεννα;

Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να αναλογιστεί κανείς το μέγεθος τη καταστροφής στον πλανήτη που θα προκαλούνταν στην κατάρριψη της ύπαρξης του Αϊ-Βασίλη. Στο πρόσωπο του τα παιδιά βλέπουν την αισιοδοξία γιατί ελπίζουν ότι είναι «καλά» παιδιά παρ ’όλες τις πονηριές τους, την προσμονή για το πολυπόθητο δώρο, την επιθυμία για να τον δουν από κοντά και την αναζήτηση της αλήθειας για να πιστοποιήσουν ότι το δώρο το φέρνει πραγματικά ο ίδιος ο Αϊ-Βασίλης.

Ο σκεπτικισμός της εποχής δεν αφήνει το σάκο του Άι Βασίλη να γεμίσει με αγάπη γενναιοδωρία, στοργή, τρυφερότητα, αθωότητα και φαντασία. Το πρότυπο του Αι Βασίλη αυτές ακριβώς τις αξίες προτάσσει και αυτά είναι κάποια από τα δώρα της ζωής που δεν κοστολογούνται αλλά υπολογίζονται στην σύνθεση της προσωπικότητας ενός παιδιού που μετέπειτα ενηλικιώνεται.

Τα παιδιά έχουν ανάγκη να πιστέψουν σε κάποιο μη υπαρκτό πρόσωπο που δεν αναλώνεται από την καθημερινότητα και μένει στο «απυρόβλητο». Πάνω σε αυτή τη βάση οι γονείς μπορούν να περάσουν μηνύματα στα παιδιά όπως:

* Βελτίωση συμπεριφοράς μέσω της αυτοκριτικής

* Αλλαγές σε συνήθειες (ύπνο, πιπίλα, ντύσιμο κ.α)

* Εξασκείται η υπομονή των παιδιών.

* Τονίζεται η σημασία της επιβράβευσης.

* Το φανταστικό πρόσωπο του Αι Βασίλη διεγείρει ακόμη περισσότερο τη φαντασία των μικρών παιδιών και αποτελεί πρόσφορο έδαφος για έκφραση της δημιουργικότητας (χειροτεχνίες, ζωγραφιές, χειροποίητα στολίδια)

* Ποιοτικός χρόνος με το παιδί για τις συζητήσεις με κεντρικό θέμα τον Αι Βασίλη και τη μαγεία των Χριστουγέννων.

Υπάρχουν όμως παιδιά που εξωτερικεύουν τη σκέψη τους λέγοντας ότι «δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης και κακώς νομίζεις ότι τα δώρα στα φέρνει εκείνος. Οι γονείς σου τα φέρνουν». Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι γονείς να επιμείνουν στις αξίες και τις αρχές των Χριστουγέννων και του Αι Βασίλη καθώς έτσι η ματαίωση στον ψυχισμό των παιδιών ελαχιστοποιείται και προβάλλονται άλλου είδους αξίες που καλύπτουν το κενό του προσώπου το Αι Βασίλη (δωρεές, φιλανθρωπίες, εθελοντισμός κ.α). Ας προτρέψουμε λοιπόν τα παιδιά να γίνουν τα ξωτικά του Αι Βασίλη και να προσφέρουν τα δικά τους παιχνίδια ή ρούχα σε παιδιά λιγότερα ευνοημένα, ας επισκεφθούν μαζί με τους γονείς ιδρύματα και να συνομιλήσουν με παιδιά της ηλικίας τους και ας μετατρέψουν το δώρο του Αι Βασίλη από «υλικό» σε «αξία».

Συμβουλέψτε τα παιδιά να καθαρίσουν τις καπνισμένες καμινάδες των σπιτιών και ας έχουν απλωμένα τα χέρια τους για να πιάσουν τα πολυτιμότερα δώρα του Αι Βασίλη γεμάτα θάρρος και ελπίδα. Η ύπαρξη του Άι Βασίλη αναζωογονεί τις ανθρώπινες ψυχές…πόσο μάλλον τις αθώες παιδικές!!!

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Εφη Νικολοπούλου, πατήστε εδώ

Σχετικά άρθρα:

–Τι Σημαίνει Ποιοτικός Χρόνος με το Παιδί μου; από την Έφη Νικολοπούλου

–Τα παιδιά αναζητούν την αυτονομία τους, από την Έφη Νικολοπούλου

–Τα παιδιά δεν έρχονται με οδηγίες χρήσης, από τη Νέτη Φίλια

–Όχι τα παιδιά στη γυάλα, για να μην πέσουν θύματα εκφοβισμού

Η τηλεόραση αποτελεί τα τελευταία χρόνια ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα για τους γονείς καθώς άλλοι επιτρέπουν στα παιδιά να βλέπουν τηλεόραση, ενώ άλλοι το απαγορεύουν «δια ροπάλου». Υπάρχει όμως σωστή και λάθος αντίληψη για το συγκεκριμένο θέμα;
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γονείς έχουν την τάση να εστιάζουν την προσοχή τους στο χρόνο παραμονής του παιδιού στην τηλεόραση παρά στο χρόνο που μπορεί να έχει αφιερώσει στο παιχνίδι. Όσο περισσότερο οι γονείς απαξιώνουν το παιχνίδι και τους φίλους τόσο περισσότερο παροτρύνουν το παιδί να προσκολληθεί στην αποκλειστική συντροφιά της τηλεόρασης. Επομένως καλό θα ήταν οι γονείς να έχουν τα μάτια τους ανοικτά και να είναι αντικειμενικοί όσον αφορά στο χρόνο της κάθε δραστηριότητας.

Τι μαθαίνουν τελικά τα παιδιά από την τηλεόραση;
• Προσφέρει άμεση και έμμεση εμπειρία στο κοινωνικό και επικοινωνιακό δίκτυο επηρεάζοντας θετικά τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, τη γνώση αλλά και την ικανότητα των παιδιών να χειρίζονται τα ΜΜΕ.
• Μπορούν να εξασκηθούν για την εκμάθηση της ώρας και να αποκτήσουν αίσθηση του χρόνου και της διάρκειας.
• Τα παιδιά μπορεί φαινομενικά να δείχνουν παθητικοί δέκτες των εκπομπών, επί της ουσίας όμως δεν είναι. Αν υπάρχουν πραγματικές εμπειρίες και υγιή πρότυπα ενηλίκων τότε μπορούν να αναπτύξουν την κριτική σκέψη γιατί αποφασίζουν ποια στοιχεία θέλουν να συγκρατήσουν από το πρόγραμμα που παρακολούθησαν.
• Εκπαιδεύονται να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τα παιδιά όταν γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι η ταινία έχει happyend αντέχουν τη συναισθηματική ανασφάλεια αν όμως το τέλος είναι άγνωστο μαθαίνουν να αυτονομούνται και να αποκτούν μηχανισμούς αντιμετώπισης του άγχους και της αγωνίας τους. Όταν το περιεχόμενο της ταινίας είναι άγνωστο ή βίαιο προς το παιδί καλό θα ήταν οι γονείς να το ενημερώνουν για να προλαβαίνουν και να καταπραΰνουν τα βίαια και επιθετικά συναισθήματα με επεξηγηματικές συζητήσεις .

Βασικές αρχές για την τηλεοπτική διαπαιδαγώγηση
• Γονείς και παιδιά καλό είναι να λειτουργούν με στόχο στο τηλεοπτικό πρόγραμμα (συγκεκριμένες εκπομπές) φτιάχνοντας ένα ημερήσιο ή εβδομαδιαίο πρόγραμμα που να περιλαμβάνει και τηλεοπτικό χρόνο.
• Οι γονείς πρέπει να θέτουν όρια όταν η φαντασία που προκαλούν τα τεχνολογικά μέσα γίνονται δυσβάστακτα για την παιδική ψυχή.
• Δώστε χώρο και χρόνο στο παιδί να επεξεργαστεί τις συναισθηματικές επιδράσεις της τηλεόρασης.
• Συζητήσεις επεξηγηματικές για το πρόγραμμα που παρακολούθησαν τα παιδιά με ευαισθησία και κατανόηση χωρίς να είναι καθοδηγούμενες από τον ίδιο το γονέα για δική του ικανοποίηση.
• Ξεκάθαρες απαντήσεις στα προβλήματα, τις ερωτήσεις και τα σχόλια που κάνει το ίδιο το παιδί.
• Ύπνος και τηλεόραση δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Για να έχει το παιδί ήρεμο ύπνο χωρίς διαταραχές ή εφιάλτες θα πρέπει να έχει επεξεργαστεί ομαλά τα θέματα της εκπομπής που παρακολούθησε και να έχει ολοκληρώσει τη φάση της επεξεργασίας μειώνοντας το διεγερτικό στάδιο της φαντασίας.
• Η πλήρης απαγόρευση και ο αυταρχισμός γύρω από το θέμα της τηλεόρασης δημιουργεί κοινωνικό αποκλεισμό και είναι πιθανό -όπως συμβαίνει με τις απόλυτες απαγορεύσεις- να δημιουργηθούν εντάσεις και αντιδράσεις. Η πάλη εξουσίας γονιών και παιδιών θα οδηγήσει τα παιδιά να βλέπουν κρυφά τηλεόραση παρά θα τα απομακρύνει.
• Η τηλεόραση καλό θα ήταν να μην λειτουργεί ως ανταμοιβή αλλά ούτε και ως τιμωρία γιατί έτσι αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία.
Αν τηρηθούν κάποιες από τις παραπάνω συμβουλές οι γονείς επιτυγχάνουν μια ψύχραιμη και σταθερή στάση απέναντι στη χρήση της τηλεόρασης. Παράλληλα, τα παιδιά αισθάνονται σιγουριά καθώς οι γονείς τους είναι σε θέση πλέον να τα καταλάβουν χωρίς απαγορεύσεις και φόβους για ανάδυση αισθημάτων επιθετικότητας ή ανασφάλειας.

Πότε οι γονείς θα πρέπει να ανησυχήσουν ότι το παιδί τους βλέπει «πολύ» τηλεόραση;
Ο όρος «πολύ» δε μετριέται τόσο ποσοτικά όσο ποιοτικά. Όταν η τηλεθέαση αποκλείει ή εμποδίζει ένα παιδί από άλλες καθημερινές του δραστηριότητες και όταν παίζει καθοριστικό ρόλο στο ημερήσιο πρόγραμμα του παιδιού τότε «Ναι» τα ΜΜΕ αποκτούν μια αξία που δεν θα έπρεπε να έχουν.
Πολλά παιδιά υποκύπτουν στη γοητεία των ΜΜΕ και παρασύρονται όταν νιώθουν πιεσμένα από διαφόρου τύπου συναισθηματικές (άγχος, ανασφάλεια, φοβίες) ή κοινωνικές καταστάσεις (μοναξιά, εξαιρετικά φορτωμένο πρόγραμμα, υψηλή πειθαρχία) ή το περιβάλλον δεν προσφέρει δυνατότητες για δημιουργικότητα, φαντασία και κατά συνέπεια οι βασικές ανάγκες ικανοποιούνται μέσω της τηλεόρασης.

Η τηλεόραση συστήνεται να χρησιμοποιείται συμπληρωματικά μαζί με άλλες δραστηριότητες, γιατί τότε μπορεί να ωφεληθεί το παιδί ποικιλοτρόπως αποκτώντας ταυτόχρονα ψυχαγωγικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα.

Η ισορροπημένη σχέση του παιδιού με την τηλεόραση συνδέεται άμεσα και με την ισορροπημένη σχέση του και με τις υπόλοιπες καθημερινές του δραστηριότητες.

Για περισσότερες πληροφορίες και για επικοινωνία με την Ψυχολόγο – Λογοθεραπεύτρια,  Νικολοπούλου Έφη, πατήστε εδώ

Σχετικά άρθρα:

–Παραμυθένια νανουρίσματα και όνειρα γλυκά… από την Έφη Νικολοπούλου

–Πώς αντιμετωπίζεται το άγχος στα παιδιά;

–Παιδί: Τηλεόραση και υγεία

Η ώρα έχει πάει 8:30 και η μητέρα καλείται να κοιμίσει το βρέφος, το μωρό, το παιδί. Το βρέφος κλαίει, το μωρό γκρινιάζει και το παιδί δε θέλει να πάει για ύπνο γιατί προτιμάει να δει κάτι στην τηλεόραση ή να παίξει λίγο ακόμα. Μπορεί άραγε το νανούρισμα ή το παραμύθι να βοηθήσει σε αυτές τις καταστάσεις του ύπνου;

Η μητέρα του βρέφους αρχίζει να  σιγοτραγουδά ένα νανούρισμα «Κοιμήσου μωρό μου, κοιμήσου –ενώ τ΄αστέρια φυλούν τον ανάλαφρο ύπνο σου, χαρίζοντάς σου γλυκά όνειρα του Παραδείσου» . Το νανούρισμα – οι γλυκές μελωδίες, που πολλές φορές είναι και αυτοσχέδιες,  συνοδεύεται από ένα ρυθμικό λίκνισμα του νεογνού και  έχει ως στόχο να το χαλαρώσει και να του καταπραΰνει το νευρικό του σύστημα έως ότου αποκοιμηθεί τελείως. Στην αρχαία Ελλάδα σύμφωνα με τα λεγόμενα του Πλάτωνα όταν ένα παιδί δυσκολευόταν να κοιμηθεί η μητέρα του αντί να κάνει ησυχία θα έπρεπε να το πάρει και να το νανουρίσει με γλυκόλογα και λίκνισμα. Σήμερα  οι μοντέρνες μητέρες, συχνά επιλέγουν να νανουρίσουν τα παιδιά τους πατώντας το πλήκτρο “play” στο ηχοσύστημα και το παιδί νανουρίζεται μόνο του χωρίς χάδι και λίκνισμα. Η μελωδία αγάπης των γονιών αντικαθίσταται από συγχρονισμένα ηχητικά ακούσματα χωρίς όμως σωματική επαφή.

Tip:  Η στοργή και η αγάπη της μητέρας μεταφέρεται μέσα από τα σιγοψιθυρισμένα λόγια της που συνήθως ομοιοκαταληκτούν και η τρυφερότητα στο χάδι της δημιουργεί τη μοναδική αίσθηση ασφάλειας στο βρέφος που τόσο πολύ την έχει ανάγκη και αργότερα θα το βοηθήσουν να ξεπεράσει τυχόν ανησυχίες, άγχη και φοβίες.

Όταν αργότερα το βρέφος γίνεται μωράκι και αρχίζει να καταλαβαίνει και να λέει τις πρώτες του λεξούλες η μητέρα αντικαθιστά το νανούρισμα με μικρές ιστορίες της καθημερινότητας. Η καθημερινότητα φαντάζει παραμυθένια στα μάτια του  και μαθαίνει μέσα από αυτή, έτσι οι «αφηγήσεις» που πλάθονται από τη μητέρα  πέρα από φαντασία μπορούν να περιλαμβάνουν και να αναφέρονται σε υπαρκτά καθημερινά πρόσωπα, γιατί η παιδική σκέψη δεν επιτρέπει την καθαρή διάκριση του πραγματικού από το φανταστικό. Αργότερα όσο το παιδί μεγαλώνει και ωριμάζει τα αυτοσχέδια παραμύθια μεταλλάσσονται σε παιδαγωγικές ιστορίες με ηθικό χαρακτήρα και τάση παραδειγματισμού σωστής συμπεριφοράς.

Tip: Σε αυτό το στάδιο το παραμύθι αποκτά θεατρικότητα με αλλαγή στο χρώμα της φωνής, παύσεις και τις απαραίτητες κινήσεις με το σώμα (χέρια, γκριμάτσες). Το περιεχόμενο καλό θα ήταν να είναι ευχάριστο και με ζωντάνια  με καθόλου τιμωρητικό, αυστηρό ή φοβιστικό  χαρακτήρα για ένα ήρεμο και γαλήνιο ύπνο αποδεσμευμένο από φόβους  και άγχη.

Ψυχαναλυτικά,  το παραμύθι στο τέλος της ημέρας λειτουργεί ως ανταμοιβή και καλό θα είναι να μην έχει καμία άλλη προέκταση. Είναι η στιγμή της χαλάρωσης και της ήπιας μετάβασης στην ύπνωση. Το κάθε παιδί δέχεται με χαρά τα παραμύθια, γιατί κατανοεί και εκτιμά το βάθος των αισθημάτων του, των ελπίδων και των θλίψεών του. Η σπουδαιότητα που μπορεί να έχει ένα παραμύθι σε κάποιο παιδί σε μια ορισμένη ηλικία εξαρτάται από το επίπεδο της νοητικής του ανάπτυξης και τις συνθήκες ζωής που επικρατούν την δεδομένη στιγμή.  Εκτός από την συναισθηματική ωρίμανση που προσφέρει η αφήγηση ενός παραμυθιού υποσυνείδητα καταγράφονται εκφράσεις και τρόποι διατύπωσης που τα ακόλουθα χρόνια θα αποβούν καθοριστικοί για το γλωσσικό πλούτο του παιδιού.

Ανεξάρτητα με το τι θα επιλεγεί από τη μητέρα για να αποκοιμίσει το παιδί της , εκείνο που είναι ζωτικής σημασίας είναι η τυπικότητα της συνήθειαςκαι η σωματική επαφή.Είναι η στιγμή όπου παιδί και ενήλικας ενώνονται ως ένα μέσα σε μια ονειρική ατμόσφαιρα στοργής και αποδοχής. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται το χτίσιμο της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και εντείνεται η προσμονή του παιδιούγια τη βραδινή του συνήθεια. Τέλος, αυτό που αναμφισβήτητα επισφραγίζει τη διαδικασία του ύπνου είναι το γλυκό «φιλί τηςκαληνύχτας» από τους γονείς.

Tip: Η ζωή ξεκινά με το γλυκό νανούρισμα και συνεχίζεται με φανταστικά παραμύθια που σημασία δεν έχει ο τελικός θρίαμβος της αρετής, αλλά η ταύτιση των παιδιών με τους ήρωες. Μέσα από εσωτερικές δοκιμασίες, υποσυνείδητες μάχες και διαφόρου τύπου συναισθηματικές καταστάσεις εδραιώνονται οι ηθικές αξίες και έννοιες.

Παραμυθένια νανουρίσματα και όνειρα γλυκά….

Για περισσότερες πληροφορίες και για επικοινωνία με την Ψυχολόγο–Λογοθεραπεύτρια, Νικολοπούλου Έφη, πατήστε εδώ