Ιωαννα Βλάσση

Η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς σήμερα και χιλιάδες καρναβαλιστές παρελαύνουν για να διασκεδάσουν τον κόσμο που θα τους απολαύσει. Άραγε έχετε σκεφτεί ποτέ από πού προέρχονται όλα αυτά τα έθιμα και πώς συνηθίζουν να γιορτάζουν τις Απόκριες σε διάφορες περιοχές της χώρας;

Κατ’ αρχάς, η λέξη αποκριά σημαίνει το τέλος της κρεατοφαγίας, και προέρχεται από το λατινικό carnen levare, δηλαδή καρναβάλι. Οι απαρχές τους βρίσκονται στις διονυσιακές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και στα Σατουρνάλια των Ρωμαίων, που γίνονταν προς τιμήν του Θεού Κρόνου. Μάλιστα παλαιότερα πίστευαν ότι τα αποκριάτικα έθιμα έχουν τις ρίζες τους στα Λουπερκάλια των αρχαίων Ρωμαίων, που άρχιζαν στις 15 Φεβρουαρίου και γιόρταζαν τη γονιμότητα της γης και των ζώων. Οι Απόκριες όπως τις γνωρίζουμε σήμερα καθιερώθηκαν περί τα τέλη του 6^ου αιώνα. Με την αρχή του Τριωδίου ο κήρυκας ανήγγειλε πως πλησιάζουν οι Απόκριες και ο κόσμος φρόντιζε να προμηθευτεί το απαραίτητο κρέας. Η πρώτη βδομάδα του Τριωδίου ονομάζεται Προφωνή, η δεύτερη Κρεατική και η τρίτη Τυρινή ή Μακαρονού.

Πώς γιορτάζουν το Καρναβάλι στις ελληνικές πόλεις;

Στο Γαλαξίδι υπάρχει το έθιμο με τα «αλευρομουτζουρώματα». Το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας οι ντόπιοι πετούν ο ένας στον άλλο αλεύρι και πολύχρωμη σκόνη, ενώ στη Θήβα λαμβάνει χώρα το έθιμο του βλάχικου γάμου. Πρόκειται για τη διακωμώδηση του γάμου, στον οποίο το ρόλο της νύφης παίζει ένας άντρας. Το έθιμο έφεραν οι Βλάχοι με ήρθαν από την περιοχή του Ασπροπόταμου στην Πίνδο στη Θήβα. Κατά τη διάρκεια του γάμου, διάχυτο είναι το χιούμορ, οι αισχρολογίες, οι φαλλοί αλλά και οι διάλογοι με βλάχικη προφορά μεταξύ των συμπεθέρων.

Στη Θράκη υπάρχει το έθιμο του Καλόγερου. Δύο καλόγεροι, η«Μπάμπω» με το 7μηνων παιδί της, 2 νύφες (τις υποδύονται πάντοτε νεαροί άντρες), 2 τσιγγάνοι και 2 χωροφύλακες. Η ιστορία έχει ως εξής: Ο ένας Καλόγερος ξαφνικά θέλει να νυμφευθεί και βρίσκει τη νύφη. Ο άλλος Καλόγερος – κουμπάρος τον σκοτώνει και η νύφη θρηνεί. Κάποια στιγμή ο Καλόγερος ανασταίνεται.

Στην Καστοριά την Κυριακή της Αποκριάς γίνονται οι Μπουμπούνες. Ενώ ένα ακόμη έθιμο ο  «Χασκάρης», αναφέρεται σε ένα παιχνίδι. Κάποιος δένει στην άκρη ενός πλάστη ένα αβγό και το γυρίζει από στόμα σε στόμα, ενώ όποιος καταφέρει να το αρπάξει πρώτος κερδίζει.

Στο Ρέθυμνο «κλέβουν τη νύφη». Αυτό συμβαίνει στα χωριά Μέρωμα και Μελιδώνι την Καθαρή Δευτέρα. Επίσης, αναβιώνει και το έθιμο του μουντζουρώματος.

Στη Σκύρο το έθιμο του Γέρου και της Κορέλας προσφέρει πολύ γέλιο στους θεατές.
Η μεταμφίεση του Γέρου περιλαμβάνει χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και δεκάδες κουδούνια που μπορεί να φτάσουν ακόμη και τα 50 κιλά. Η ντάμα του η «Κορέλα» είναι ντυμένη με παραδοσιακή σκυριανή στολή και χορεύει συνεχώς γύρω του. Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο προήλθε από κάποια θεομηνία, στην οποία σκοτώθηκαν όλα τα ζώα του νησιού. Ο τσοπάνης ζώστηκε τα κουδούνια των ζώων και κατέβηκε στο χωριό να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους.

Στην Κάρπαθο στήνεται δημόσιο δικαστήριο ανήθικων πράξεων. Κάποιοι κάτοικοι προβαίνουν σε άσχημες χειρονομίες. Αμέσως, συλλαμβάνονται από και οδηγούνται στο Δικαστήριο ενώπιον του Καδή. Εκεί, τους απευθύνονται ξεκαρδιστικές κατηγορίες!

Στις Σέρρες, και συγκεκριμένα στο χωριό Εμμανουήλ Παπά την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το έθιμο του Κούκασι. Κατά το έθιμο ανάβουν μια μεγάλη φωτιά. Στη συνέχεια, όλοι οι κάτοικοι του χωριού μαζεύονται γύρω από τη φωτιά, όπου γίνεται το “ξεμάτιαγμα”. Εκείνοι που ηγούνται του τελετουργικού και που θα κάνουν το ξεμάτιασμα, λένε με φωνή δυνατή και καθαρή: “Κούσασι, κούσασι, γέρο, παπα-γέρο. Να παμ’ στη θάλασσα, να γυρίσουμε απ΄ τη θάλασσα και ο… να πάρει την …”

Το έθιμο του Φανού γιορτάζεται στην Κοζάνη. Εκεί γιορτάζουν γύρω από τη φωτιά με πλούσια φαγητά, κρασί, χορό και πολύ τραγούδι, ενώ στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στο Σοχό, οι μεταμφιεσμένοι φορούν δέρματα από μαύρους τράγους και κρεμούν πάνω τους μεγάλα κουδούνια, ενώ το πρόσωπο τους καλύπτει μια πολύ εντυπωσιακή προσωπίδα.

Πηγή: εδώ 

Κείμενο: Ιωάννα Βλάσση