από τη Φανή Βαγγελάτου–Λογοθεραπεύτρια*

Συχνά μιλάμε για τη σχολική ετοιμότητα και για τις αρθρωτικές και μαθησιακές δυσκολίες που μπορεί ένα παιδί να εμφανίζει περίπου στο νηπιαγωγείο. Αναφερόμαστε σε ορισμένες περιπτώσεις στην επανάληψη τάξης, στις δυσκολίες που μπορεί κάποιο παιδάκι να παρουσιάσει σε εκείνη την ηλικία και που αντιμετωπίζονται με λογοθεραπεία, εργοθεραπεία και ειδική αγωγή.

Αυτή τη φορά, καταγράφουμε και παρουσιάζουμε τι πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί λίγο πριν το νηπιαγωγείο αλλά και τι θα πρέπει να μάθει κατά τη φοίτησή του εκεί ώστε να έχει όσα περισσότερα εφόδια γίνεται για το μεγαλύτερο σχολείο (το δημοτικό) αλλά και για τη ζωή του και τις σχέσεις του γενικά!

Πόση σημασία έχουν τα γράμματα;
Τα παιδιά ξεκινούν από προ-νήπια τη γραφή και την αναγνώριση γραμμάτων και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό καθώς θα τα βοηθήσει μελλοντικά στην πρώτη δημοτικού.

Είναι όμως απαραίτητο σε αυτές τις ηλικίες;
Το παιδί είναι απαραίτητο να μάθει να πιάνει σωστά το μολύβι προτού ξεκινήσει να γράφει! Πολύ συχνά ενθουσιαζόμαστε με την ικανότητα των μικρών μας να ξεχωρίσουν το /α/ και το /Α/ χωρίς να παρατηρήσουμε ότι το μολύβι μπορεί να το κρατάνε με 4 δάχτυλα, η πλάτη να καταπονείται και η φορά γραφής να είναι λάθος! Κάτι τέτοιο, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σοβαρή διαταραχή στη γραφή και στην ειδική παρέμβαση εργοθεραπείας.

Ο προσανατολισμός στο χαρτί είναι πολύ σημαντική δεξιότητα γραφής και μπορεί να ξεκινήσει από τον προσανατολισμό και την οργάνωση στον ευρύτερο χώρο και περιβάλλον. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν πριν πιάσουμε τα γράμματα και τους αριθμούς να μάθουμε στα παιδιά τη σωστή σειρά και οριοθέτηση στον χώρο, τη ζωγραφική και το παιχνίδι με σκοπό να περάσουμε λίγο αργότερα ομαλά στη μικρή επιφάνεια του χαρτιού.

Οι αριθμοί και το μέτρημα
Όλοι έχουμε ακούσει παιδάκια να μετρούν από πολύ μικρή ηλικία μέχρι το 20, το 30 ή και ακόμη παραπάνω. Στη πραγματικότητα, τα παιδιά μαθαίνουν «ένα ακόμη ποιηματάκι» και δεν είναι απαραίτητο πως έχουν κατανοήσει την έννοια των αριθμών και του μετρήματος.

Τι πρέπει να τα διδάξουμε πριν τους αριθμούς; Φυσικά απλές ποσοτικές έννοιες! Πρέπει να ξεκινήσουμε από το πολύ και το λίγο, να ξεχωρίζουμε τόσα όσα και να φτιάχνουμε σύνολα. Να χρησιμοποιούμε με άνεση το μεγαλύτερο/μικρότερο και να μπορούμε να βάλουμε σε σειρά αντικείμενα αναγνωρίζοντας το πρώτο το τελευταίο και το μεσαίο. Να ταυτίζουμε αριθμούς με σύνολο αντικειμένων και να μπορούμε να μετράμε απλά πράγματα στον χώρο.

*Η Φανή Βαγγελάτου είναι Λογοθεραπεύτρια-Ειδ. Παιδαγωγός M.A. Περισσότερες πληροφορίες στο:
www.planitis.eu ή εδώ

Είναι μόλις 2 ετών, αλλά μπορεί πλέον να επικοινωνεί πολύ καλύτερα μαζί σας. Ούτως ή άλλως, είναι ένας μικρός άνθρωπος!

1. Είναι συναισθηματικό
Με το που σβήσει το δεύτερο κεράκι του δεν θα χρειάζεται πια να μαντεύετε τι μπορεί να νιώθει. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, κάποιες φορές, μάλιστα, με τη φωνή τους, τις παλάμες και τα πόδια. Σε αυτό το στάδιο έχετε το καθήκον να μάθετε στο παιδί σας να εκφράζεται με υγιή τρόπο. Φροντίστε, επίσης, να το διαβεβαιώσετε ότι είναι εντάξει να νιώθει κάποιες φορές λυπημένο.

2. Μιλάει περισσότερο
Πέρασε ο καιρός που το λεξιλόγιό του περιελάμβανε μόνο μερικές λεξούλες. Τώρα μπορεί να κάνει ερωτήσεις, να δώσει οδηγίες και να λέει μικρές ιστορίες (με σύντομες προτάσεις).

3. Μπορεί να βιώσει το άγχος του αποχωρισμού
Είναι η εποχή που το παιδί αρχίζει πραγματικά να ανακαλύπτει τον εαυτό του και να αποζητά την ανεξαρτησία του. Ωστόσο, καθώς αναπτύσσει τη δική του ταυτότητα, μπορεί να βιώσει το άγχος του αποχωρισμού και το φόβο. Πρόκειται για ένα κοινό συναίσθημα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας όταν βρίσκονται έξω από το οικείο περιβάλλον τους ή όταν απλά δεν είναι σε διάθεση να αποχωριστούν τη μαμά τους ή τον μπαμπά τους-ίσως επειδή είναι άρρωστα ή νυσταγμένα. Βοηθήστε το παιδί σας να ηρεμήσει, λέγοντάς του ότι σύντομα θα επιστρέψετε κοντά του.

4. Μπορεί να βουρτσίσει τα δόντια του
Πολλά παιδάκια 2 ετών επιμένουν να πλύνουν μόνα τους τα δόντια τους. Επιτρέψτε του να το κάνει, αλλά ολοκληρώστε την περιποίηση οι ίδιες. Κι αυτό διότι μπορεί να έχει κάθε πρόθεση αλλά δεν είναι ακόμη σε θέση να καθαρίσει τα δόντια του όπως πρέπει. Αυτό θα συμβεί αργότερα, περίπου στην ηλικία των 6-7. Ωστόσο και μόνο η επαφή με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα θα βοηθήσει το παιδί σας να νιώθει κάπως ανεξάρτητο.

5. Μπορεί να ντυθεί μόνο του
Μπορεί ήδη να ξέρει να ξεντύνεται. Σε αυτή την ηλικία είναι πολύ πιθανό και να ντύνεται μόνος του ή μόνη της και μάλιστα αρκετές φορές μέσα στην ημέρα. Μην προβάλλετε αντίσταση, ακόμη και όταν το δωμάτιο μετατρέπεται σε μία στοίβα από ρούχα.

Πηγές: http://www.healthcentral.com, BabyCenter.com

Καμία σχέση δεν είναι τόσο πρωταρχική και σημαντική όσο αυτή της μητέρας με την κόρη. Είναι η πρώτη σχέση αγάπης και ο πρώτος ασφαλής δεσμός που δημιουργείται. Αυτή η σχέση είναι καταλυτική για την ψυχική υγεία και των δύο και συμβάλλει σημαντικά στην οικοδόμηση της προσωπικότητας της κόρης, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά.

Παρατηρώντας αυτή τη σχέση εξελικτικά, φαίνεται ότι διέρχεται από ποικίλα στάδια.
-5 ετών, η μαμά είναι το είδωλο της κόρης. «Πασαλείφει» όλο της το πρόσωπο με το κραγιόν της, κάνει το μοντέλο βάζοντας τα σκουλαρίκια ή τα ψηλά της τακούνια, προσπαθώντας να της μοιάσει.
-μέχρι 13 ετών, όταν ξαφνικά η μαμά γίνεται το πιο ανίδεο και χωρίς κατανόηση πλάσμα στον κόσμο. Στα μάτια της κόρης η ανάγκη για ανεξαρτησία και η επαναστατική διάθεση της εφηβείας μετατρέπουν τη μητρική αγάπη σε επίμονη προσπάθεια ελέγχου. Βέβαια, σε κάθε δυσκολία η πρώτη αντίδραση είναι η λέξη «Μαμααά!».
-20-30 ετών, οι ισορροπίες πάλι αλλάζουν (ειδικά αν η κόρη γίνει σύζυγος και μητέρα) και τότε η μαμά γίνεται η καλύτερή της φίλη.

Ένας περίπλοκος δεσμός

Η εικόνα της μητέρας μας, ιδιαίτερα όταν είμαστε μικρά παιδιά, είναι ταυτόσημη με τη φροντίδα, την αγάπη και τη στοργή. Ο δεσμός που αναπτύσσεται ανάμεσά μας είναι ισχυρός και θεωρείται η σχέση με τη μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή μας. Η μητέρα είναι το «θηλυκό» μας πρότυπο. Μέσα από εκείνη -συνειδητά ή ασυνείδητα- γνωρίζουμε τη γυναικεία φύση, το πώς φέρεται, δρα και σκέφτεται μια γυναίκα. Είναι ένας δεσμός που μας καθορίζει από τα πρώτα βήματά μας, αλλά και σε όλη την πορεία της ζωής μας. Καθώς μεγαλώνουμε, ο δεσμός αυτός αλλάζει μορφή, αλλά παραμένει ισχυρός. Πρόκειται για μια σύνθετη σχέση που μας σημαδεύει βαθιά και ρίχνει τη σκιά της στις γενιές των γυναικών που ακολουθούν.

Η σχέση μητέρας και κόρης μπορεί να είναι τρυφερή και υποστηρικτική, ταυτόχρονα όμως χαρακτηρίζεται από εντάσεις, συγκρούσεις και ανταγωνισμό, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας της κόρης, αλλά ακόμη και στην ενήλικη ζωή της.

Από πολύ νωρίς δημιουργούνται πολύ ισχυροί δεσμοί ταύτισης και συγχώνευσης: τα δύο θηλυκά, όμοια σε τόσα πολλά πράγματα και σε τόσο πολλά επίπεδα, ταυτίζονται ασυνείδητα δημιουργώντας έτσι έναν πανίσχυρο δεσμό που αποτελεί αργότερα και τη μεγαλύτερη πρόκληση στη σχέση μητέρας-κόρης. Γιατί οι μητέρες «βλέπουν τον εαυτό τους» στην κόρη τους και οι κόρες αισθάνονται «συνέχεια της μητέρας τους»με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται και οι δύο πολύ όταν έρχεται η ώρα να κατανοήσουν τη διαφορετικότητά τους, να αναγνωρίσουν ότι έχουν τα δικά τους μοναδικά χαρακτηριστικά και να πορευτούν στο δικό τους δρόμο στη ζωή.

Όλα τα κοινά, οι ταυτίσεις και οι ομοιότητες που μας δένουν με τη μητέρα μας (αν και δεν είναι πάντα συνειδητά) είναι εκείνα που μας δυσκολεύουν τόσο πολύ να βάλουμε όρια στη σχέση μας μαζί της.

Σκεφτείτε ένα κορίτσι που στα πέντε του χρόνια φοράει τα τακούνια της μαμάς, πασαλείφεται με το μακιγιάζ της και παίζει με τις κούκλες της: είναι μία πρώτη αναπαράσταση των γυναικείων ρόλων όπως τους βιώνουμε παρατηρώντας τη μητέρα μας! Είναι η ανάγκη μας να της μοιάσουμε, να γίνουμε σαν εκείνη…

από τη Ιωάννα Κορδαλή-Ψυχολόγο*

Μπορείς να φανταστείς ότι είσαι στην οροφή ενός πολύ ψηλού κτηρίου; Έχει πολύ αέρα και δεν υπάρχουν κάγκελα στις άκρες. Πως θα ένιωθες; Λογικά φόβο και αυτό θα σε καθήλωνε στο κέντρο της οροφής προσπαθώντας να νιώσεις ασφάλεια. Φαντάσου τώρα ότι υπάρχουν μεγάλα και ανθεκτικά κάγκελα στις άκρες. Αρχικά, θα κάνεις μια βόλτα στην άκρη της οροφής ελέγχοντας κάθε τόσο αν τα κάγκελά είναι σταθερά. Σε λίγο θα αρχίσεις να νιώθεις ασφαλής. Την ασφάλεια στη δίνουν τα κάγκελα γιατί γνωρίζεις ότι θα σε κρατήσουν και αυτό σου δίνει την ελευθερία να περπατήσεις δίπλα από την άκρη.

Είναι ακριβώς αυτό το συναίσθημα της ασφάλειας που διεκδικούν τα παιδιά όταν προκαλούν να τους βάλεις σταθερά και σαφή όρια. Όταν βάζουμε όρια στα παιδιά τους στέλνουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα που λέει: νοιάζομαι πολύ για εσένα και θέλω να νιώθεις ασφαλής όσο θα γνωρίζεις τον κόσμο.

Τα παιδιά λειτουργούν σαν μικροί επιστήμονες που μέσα από το πείραμα (τη συμπεριφορά) και την εξέταση των αποτελεσμάτων (τις συνέπειες) αντιλαμβάνονται τους κοινωνικούς κανόνες. Σαν όλους τους μεγάλους επιστήμονες τα παιδιά δεν δέχονται τους κανόνες χωρίς αμφισβήτηση, έτσι τείνουν να επαναλαμβάνουν αρκετές φορές την συμπεριφορά μέχρι να βεβαιωθούν ότι το όριο είναι σταθερό. Αυτό μπορεί να κάνει την οριοθέτηση των παιδιών πραγματικό μαρτύριο για τους γονείς. Οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν πραγματικά την αναγκαιότητα των ορίων καθώς το παιδί μέσα από αυτή τη διαδικασία νιώθει ασφάλεια, μαθαίνει να έχει αυτοέλεγχο και να παίρνει την ευθύνη των πράξεων του.

Υπάρχουν όμως τρόποι που διευκολύνουν αυτή τη διαδικασία; Σ’ αυτό το άρθρο δίνονται κάποιες πρακτικές συμβουλές που μπορεί να βοηθήσουν στην οριοθέτηση των παιδιών. Ο λέξεις κλειδιά είναι η συνέπεια, η σταθερότητα, ο διάλογος και η κοινή αντιμετώπιση.

Σ’ αυτή την διαδικασία της μάθησης των ορίων είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν κοινή αντιμετώπιση. Παρά τις όποιες διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού τους, οι γονείς μέσα από τη συζήτηση και το διάλογο καλούνται να είναι σύμμαχοι και να χρησιμοποιούν κοινή στάση απέναντι στη συμπεριφορά του παιδιού. Καλό είναι και οι άλλοι άνθρωποι που εμπλέκονται με το παιδί (γιαγιά, παππούς, θείοι) να ενημερώνονται σχετικά με το ποια συμπεριφορά είναι μη επιτρεπτή και τον τρόπο αντιμετώπισης που έχουν επιλέξει οι γονείς.

Στο παιδί είναι σημαντικό να δίνεται εξήγηση σχετικά με τους λόγους για τους οποίους μια συγκεκριμένη συμπεριφορά δεν είναι επιτρεπτή. Μέσα από την συζήτηση πρέπει να δοθούν διευκρινήσεις και να απαντηθούν τυχόν ερωτήσεις του παιδιού για την συμπεριφορά ώστε να μπορεί να εσωτερικεύσει τις πληροφορίες και να τις ανασύρει όταν προκύπτουν νέες προκλήσεις. Επίσης, όταν στο παιδί δίνονται απαγορεύσεις χωρίς τις αντίστοιχες διευκρινήσεις το παιδί νιώθει ότι υποτιμάται και αυτό μπορεί να το θυμώνει ή να το κάνει αντιδραστικό στους κανόνες. Είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας ότι ο στόχος δεν είναι η συμμόρφωση αλλά η κατανόηση της ανάγκης των ορίων και η εσωτερίκευση τους που είναι απαραίτητο στάδιο της κοινωνικοποίησης.

Στη συνέχεια προειδοποιούμε για την συνέπεια αν η συμπεριφορά αυτή επαναληφθεί. Ο γονιός θα πρέπει να βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι όταν μια συμπεριφορά είναι μη επιτρεπτή θα υπάρξουν συνέπειες. Η συνέπεια της συμπεριφοράς πρέπει να είναι προκαθορισμένη και συμφωνημένη και όχι να προκύπτει κάθε φορά μια καινούρια τιμωρία. Επίσης, η συνέπεια καλό είναι να συμβολίζει κάτι που να μπορεί να πραγματοποιηθεί και να μην υπόκειται σε απειλές (π.χ. η μαμά θα φύγει, ή δεν θα σ’ αγαπάει αν το ξανακάνεις). Η συνέπεια δεν πρέπει για κανέναν λόγο να σχετίζεται με συμπεριφορές που αφορούν στην αγάπη και στην γονική φροντίδα καθώς αυτά είναι πράγματα που πρέπει να θεωρούνται αυτονόητα και δεδομένα σε κάθε παιδί. Το παιδί για κανέναν λόγο δεν πρέπει να νιώσει ότι η φροντίδα και η αγάπη των γονιών είναι κάτι που μπορεί να το χάσει. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανασφάλεια και προβλήματα με την αυτό-εικόνα του παιδιού καθώς και με την ικανότητα του να νιώθει ότι είναι αγαπητό στην παιδική ηλικία αλλά και αργότερα στην ενήλικη ζωή.

Οι γονείς πρέπει να χρησιμοποιούν συνέπειες συμβατές με την ηλικία του παιδιού. Στις πιο μικρές ηλικίες η συνέπεια είναι πιο αποτελεσματική όταν συνδέεται άμεσα με το χρόνο της πράξης. Αν σ’ ένα παιδί νηπιακής ηλικίας επιβληθεί μία συνέπεια κάποιες ώρες μετά τη συμπεριφορά, το παιδί δεν μπορεί εύκολα να συνδέσει με τρόπο κατανοητό ότι ήταν η συγκεκριμένη συμπεριφορά που προκάλεσε τη συγκεκριμένη συνέπεια. Ένα πιο μικρό παιδί μπορεί να συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο λόγο αφηρημάδας ή ανωριμότητας οπότε οι γονείς σ’ αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να είναι πιο διαλλακτικοί και να εξηγήσουν όσες φορές χρειαστεί στο παιδί γιατί αυτή η συμπεριφορά είναι μη επιτρεπτή.

Οι συνέπειες πρέπει να τηρούνται. Πολλές φορές οι γονείς είτε βρίσκονται σε καλή διάθεση είτε είναι κουρασμένοι και αποφεύγουν ή παραλείπουν να επιβάλουν την συνέπεια της συμπεριφοράς. Αυτό όμως τα παιδιά μπορεί να το παρερμηνεύσουν και να θεωρήσουν ότι δεν είναι η πράξη αυτή καθεαυτή που προκαλεί μια συνέπεια αλλά η αυθαίρετη διάθεση των γονιών. Αυτό προκαλεί σύγχυση και αμφισβήτηση των ορίων σ’ ένα παιδί.

Από την άλλη μεριά, όταν μια συγκεκριμένη ανεπιθύμητη συμπεριφορά διατηρείται για πολύ καιρό οι γονείς πρέπει να είναι ανοιχτοί και να μπορούν να διερευνήσουν τι άλλο μπορεί να έχει προκαλέσει αναστάτωση στο παιδί. Πολλές φορές εντάσεις ανάμεσα στους γονείς που αφορούν είτε στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών είτε σε θέματα συζυγικά θυμώνουν το παιδί και επηρεάζουν το συναισθηματικό του κόσμο. Τα παιδιά υποσυνείδητα μπορεί να επιλέξουν να εκδηλώνουν προβληματικές συμπεριφορές ώστε με τον τρόπο αυτό να ¨τραβούν¨ πάνω τους το θυμό των γονιών ή την προσοχή τους.

Η γέννηση ενός καινούριου παιδιού στην οικογένεια μπορεί να διαταράξει το μεγαλύτερο παιδί. Η διαρκής απασχόληση της μάνας με το καινούριο βρέφος κάνει το μεγαλύτερο παιδί να νιώθει παραμελημένο και ψάχνει τρόπους (συνήθως μέσα από μη επιτρεπόμενες συμπεριφορές) να αποσπάσει την προσοχή των γονιών. Στην περίπτωση αυτή καλό είναι οι γονείς να διατηρούν κάποιες δραστηριότητες αποκλειστικά με το μεγάλο αδελφάκι και να προσπαθούν να του  αφιερώνουν συγκεκριμένο χρόνο μέσα στη μέρα για παιχνίδι και δημιουργική απασχόληση.

Επίσης, ένα παιδί που νιώθει ότι οι γονείς του είναι πολύ απορροφημένοι με δικά τους θέματα και ασχολούνται με το παιδί μόνο όταν αυτό κάνει κάτι κακό ενισχύουν άθελα τους την αρνητική συμπεριφορά. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μην προσηλώνονται μόνο στα αρνητικά πράγματα που κάνει το παιδί, θεωρώντας τα θετικά δεδομένα. Είναι απαραίτητο να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην επιβράβευση για τις καλές συμπεριφορές του παιδιού και την επίπληξη. Έτσι στο παιδί δίνεται η αίσθηση ότι δεν είναι μόνο οι αρνητικές συμπεριφορές που τραβούν την προσοχή των γονιών αλλά και οι θετικές. Η επιβράβευση των θετικών συμπεριφορών ενισχύει την αυτοπεποίθηση των παιδιών και τα βοηθά να ανακαλύψουν και να εξελίξουν κι άλλες πτυχές τις προσωπικότητας τους.

Τέλος, μπορούν οι γονείς να χρησιμοποιούν παραδείγματα από τη δική τους ζωή. Μπορούν να μιλήσουν στο παιδί για μια δική τους αρνητική συμπεριφορά η οποία είχε συνέπειες. Με αυτό τον τρόπο το παιδί δεν νιώθει ότι τιμωρείται αλλά ότι κάποιες συμπεριφορές έχουν συνέπειες και ότι αυτό ισχύει για όλους τους ανθρώπους.

Επιμείνετε στα όρια με συνοχή. Όταν πρωτοβάζετε κάποιο όριο στο παιδί εκείνο θα το τεστάρει αρκετές φορές. Μπορεί να κλάψει, να παραπονεθεί και να φωνάξει. Το παιδί κάνει την δουλειά του. Όπως πριν με τα κάγκελα στο ψηλό κτήριο πρώτα ήλεγξες αν τα κάγκελα είναι σταθερά και μετά προχώρησες προς την άκρη. Έτσι και το παιδί έχει την τάση να ελέγχει την σταθερότητα των ορίων, όπως άλλωστε και οι ενήλικες.

Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλώ επικοινωνήστε με το «Κέντρο Ψυχολογικής Υποστήριξης και Συμβουλευτικής: Ιασμος”, που διατηρούν  οι:

*Ιωάννα Κορδαλή, Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, 210 6126439 ή 6933349021, [email protected]

*Σοφία Τσιώρη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, [email protected]

*από την Αννα Ραφτοπούλου–Παιδαγωγό

Ο πρώτος αποχωρισμός, το πρώτο μικρό- μεγάλο βήμα του παιδιού, συχνά οδυνηρός, λιγότερο για το ίδιο, περισσότερο για τους γονείς.

Η ανησυχία, η αβεβαιότητα και ο επαναπροσδιορισμός της οικογενειακής ισορροπίας –αυτής που με κόπο κατακτήθηκε τους προηγούμενους μήνες – αποτυπώνονται στην έκφραση, στο βλέμμα της μαμάς που περνάει για πρώτη φορά το κατώφλι του παιδικού σταθμού..

Μετά τα πρώτα 2 χρόνια οι ανάγκες του παιδιού γίνονται ολοένα και πιο σύνθετες. Η ικανοποίηση δεν έρχεται πλέον μόνο από το στενό οικογενειακό περιβάλλον, πρέπει να ανοίξει φτερά και να πετάξει σε άλλες γειτονιές, να συλλέξει εμπειρίες, να δεχτεί ερεθίσματα, να ενταχθεί στην ομάδα, να αποκτήσει τους δικούς του «φίλους», να πειραματιστεί στο παράλληλο παιχνίδι και να μάθει πώς θα περάσει στο συνεργατικό.

Ο χώρος του παιδικού σταθμού, του σωστά οργανωμένου, με άποψη και φιλοσοφία παιδοκεντρική, είναι εκείνος που καλείται πλέον να καλύψει τις νέες του ανάγκες και να στηρίξει το ξεδίπλωμα μιας υγιούς και αυτόνομης προσωπικότητας. Εδώ θα μάθει για πρώτη φορά την έννοια της ομάδας, θα μάθει πώς να γίνεται αποδεκτό από αυτή την ομάδα, θα γίνει υπεύθυνο, θα βρει τρόπο να διεκδικήσει τα θέλω του και θα αναπτύξει αυτοπεποίθηση. Η κοινωνικοσυναισθηματική εξέλιξη, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην ηλικία 2-6 ετών οφείλει να είναι ο πρωταρχικός στόχος της προσχολικής εκπαίδευσης.

Ο παιδικός σταθμός δεν προσφέρει τις γνώσεις με τη στενή έννοια που πολλοί γονείς ορίζουν και η γενικότερη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού δεν οφείλει να είναι και πρωταρχικός του στόχος. Οφείλει όμως να διακρίνει μέσα από την ομάδα κλίσεις, ιδιαιτερότητες, δυνατά και αδύνατα σημεία και να στηρίξει το παιδί αντίστοιχα, ενθαρρύνοντας την αυτονομία του και ενισχύοντας την αυτοεκτίμηση του.

Η μοναδικότητα της εξελισσόμενης δίχρονης προσωπικότητας παραμένει μοναδική και μετά την ένταξη στον παιδικό σταθμό, παράλληλα όμως το εγώ γίνεται εμείς, το απαιτώ διεκδικώ και το θέλω επιθυμώ. Χάνεται η αποκλειστικότητα που προσφέρεται απλόχερα σε κάθε σπίτι και η άμεση και άνευ όρων ικανοποίηση των επιθυμιών. Κερδίζεται όμως το κομμάτι της κοινωνικοποίησης και κλειδώνει ένα βασικό κεφάλαιο ωρίμασης που θα αποτελέσει τη βάση για μια ισορροπημένη περαιτέρω εξέλιξη με πιο δύσκολες προκλήσεις και απαιτήσεις.

Οι γονείς, τα σημαντικότερα πρόσωπα αναφοράς του παιδιού, καλούνται να υποστηρίξουν το δρόμο προς την ανεξαρτησία. Χρειάζεται όμως πρώτα να συνειδητοποιήσουν, να πιστέψουν και κυρίως να αποδεχτούν ότι όσο το παιδί μεγαλώνει, μαζί του μεγαλώνουν και αλλάζουν και οι ανάγκες.

2 ετών και επαναπροσδιορισμός στόχου λοιπόν. Η ένταξη στην ομάδα, η αίσθηση του «ανήκω κάπου», το «μαθαίνω να εμπιστεύομαι», να μοιράζομαι, να χαίρομαι για κάθε μικρό ή μεγάλο αυτόνομο βήμα μου είναι αξίες ανεκτίμητες τώρα που το παιδί εξελίσσεται, τώρα που είναι δεκτικό, τώρα που είναι έτοιμο να αποχωριστεί. Τώρα είναι η ώρα.

* Η κα Ραφτοπούλου είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος από το Freie Universität του Βερολίνου και διευθύντρια της «Νηπιακής Αγωγής» 

Είναι εκείνες οι φράσεις που μας έλεγαν οι δικές μας μαμάδες και πάντα λέγαμε ότι «εμείς ποτέ δεν θα τις πούμε στα παιδιά μας». Κι όμως….
Κάποια λόγια πονάνε πολύ τα παιδιά, κάποια άλλα είναι απλώς λάθος ή τα χρησιμοποιούμε τη λάθος στιγμή. Συνήθως χρησιμοποιούμε κάποιες φράσεις πάνω στα νεύρα μας, ή επειδή νιώθουμε κουρασμένες. H ειδική σε παιδαγωγικά θέματα και συγγραφέας του βιβλίου If I Have to Tell You One More Time…, Amy McCready μας δίνει τον δικό της δεκάλογο από τις φράσεις που καλό θα ήταν να αποφεύγουμε.

1. «Σταμάτα τις ερωτήσεις»

«Γιατί δεν ήρθαν οι παππούδες για φαγητό;», «γιατί βρέχει σήμερα;», «πως λένε τη μαμά του γείτονα;», «τι θα φάμε σήμερα;» «Ποιος ήταν στο τηλέφωνο;»! Ναι, κάποιες φορές τα παιδιά μας πυρπολούν κυριολεκτικά με όλων των ειδών τις ερωτήσεις. Ανούσιες, ουσιαστικές, ερωτήσεις από απλή περιέργεια ή κουτσομπολιό. Όμως οι ερωτήσεις είναι το σημαντικότερο ίσως εργαλείο ανάπτυξης. Πριν βιαστείτε να το μαλώσετε, οπλιστείτε με φαντασία, ειλικρίνεια και υπομονή και απλώς απαντήστε του!

2. «Σε ένα λεπτό»

«Μαμά, μου φέρνεις νερό;», «μαμά θα τηλεφωνήσεις για τα μαθήματα;», «μαμά θα ζωγραφίσουμε μαζί;» «μαμά, θα μου βάλεις το D. V. D;». Το «σε ένα λεπτό» είναι οι τρεις αγαπημένες λέξεις όλων των μαμάδων, που τις χρησιμοποιούν όταν είναι κουρασμένες ή όταν θέλουν να αναβάλουν αυτό που «πρέπει» να κάνουν. Και βέβαια τα παιδιά ξέρουν πως όταν λένε «σε ένα λεπτό», εννοούν «ποτέ»! Ωστόσο τα παιδιά μπερδεύονται, στεναχωριούνται και απογοητεύονται με τις συνεχείς ματαιώσεις. Μήπως την επόμενη φορά αυτό το ένα λεπτό να διαρκέσει όντως ένα λεπτό;

3. «Μόνο λίγο»
Άλλες δύο λέξεις δηλωτικές των ενοχών μας.  Στην ερώτηση: «μαμά, μπορώ να φάω γλυκό;»| οι σωστές απαντήσεις είναι ναι ή όχι. Σε καμία περίπτωση το μόνο λίγο. Τα παιδιά χρειάζονται σαφείς απαντήσεις. Το λίγο τα κάνει να νιώθουν ότι μπορούν και περισσότερο. Επίσης τα νήπια δεν έχουν εικόνα του λίγοι ή του πολύ. Οπότε είμαστε εμείς αυτοί που πρέπει να  ορίσουμε το «όχι», το «ναι», το «λίγο»,  ή «το πόσο».

4. «Εσύ πάντα…» ή «εσύ ποτέ…»

«Εσύ πάντα ξεχνάς να κάνεις την ορθογραφία σου», «εσύ ποτέ δεν θυμάσαι να μαζέψεις τα παιχνίδια σου». Τα παιδιά σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια Jenn Berman, και συγγραφέα του βιβλίου The A to Z Guide to Raising Happy, Confident Kids, πάντα γίνονται αυτό που τους λέμε. Όταν κατηγορούμε ένα παιδί για τεμπελιά, το πιο πιθανόν είναι να εξελιχθεί σε τεμπέλη. Αντί λοιπόν να το κατηγορήσουμε ότι πάντα ξεχνάει την ορθογραφία του καλύτερα να του προτείναμε τρόπους για να το βοηθήσουμε την επόμενη φορά να την θυμηθεί.

5. «Γιατί έτσι λέω εγώ»
Ναι, τα παιδιά είναι ίσως οι πιο σκληροί διαπραγματευτές και κάποιες φορές είναι πολύ κουραστικό να πρέπει να συνδιαλαγούμε μαζί τους για το πόση ώρα μπορούν να παίξουν ηλεκτρονικό ή να δουν τηλεόραση. Ωστόσο η φράση «γιατί έτσι θέλω εγώ» του δείχνει πως εσείς έχετε τον απόλυτο έλεγχο, κάτι ιδιαίτερα τρομακτικό για ένα παιδί. Την επόμενη λοιπόν που θα αρχίσει να διαμαρτύρεται για το αν θα πρέπει να πάτε επίσκεψη, θα μπορούσατε απλώς να του εξηγήσετε πως είναι τιμή του που τον κάλεσαν σε αυτό το σπίτι, καιν πως θα χαρούν πολύ να τον δουν.

6. «Άστο θα το κάνω εγώ!»

Λάθος! Κάνοντας εσείς τις δουλειές που πρέπει να κάνουν τα παιδιά ή διατάζοντάς τα, είναι σαν να τους αφαιρείτε την πρωτοβουλία και να ενισχύετε την ανευθυνότητά τους. Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν από μικρή ηλικία πώς να αποφασίζουν για τον εαυτό τους και να καταλάβουν από νωρίς ότι υπάρχουν συνέπειες για τις λανθασμένες αποφάσεις. Αφήστε τα να μάθουν μόνα τους πως λειτουργεί ένα παιχνίδι. Θα αργήσουν αλλά θα το μάθουν!

7. «Μην φοβάσαι, θα σου αρέσει πολύ η πρώτη ημέρα στο σχολείο»

Μην υποτιμάτε ποτέ τη σημασία των συναισθημάτων του παιδιού και γενικότερα μην του υποδεικνύετε πώς να νιώθει. Όταν φοβάται ή ντρέπεται για κάτι που στα μάτια σας φαίνεται ανόητο, απλώς συμπαρασταθείτε Σεβαστείτε το φόβο του, ρωτήστε τι το φοβίζει, και ανάλογα με την ηλικία του κουβεντιάστε ή συνοδέψτε το σταδιακά σε αυτό που φοβάται.

Πηγή:imommy.gr

από την Ολγα Παπατριανταφύλλου, M.A., A.C.C, Ψυχολόγος/ Coach*

Το παιδί σας είναι αισιόδοξο ή απαισιόδοξο; Έχετε παρατηρήσει με ποιον τρόπο εξηγεί τα γεγονότα της καθημερινότητας;  Γνωρίζετε πώς ο τρόπος αυτός επηρεάζει την απόδοσή του στο σχολείο;
Ίσως να μην το γνωρίζετε αλλά ο τρόπος με τον οποίο εξηγούν τα παιδιά, αλλά και εμείς οι ενήλικοι, αυτά που  συμβαίνουν, είναι στενά συνυφασμένος με την απόδοσή, την αυτοπεποίθησή και την αυτό-αποτελεσματικότητα.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Ο τρόπος που εξηγούμε τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας ονομάζεται «επεξηγηματικό ύφος/στυλ». Κάποιοι από εμάς έχουμε ένα πιο απαισιόδοξο επεξηγηματικό ύφος και κατηγορούμε τους εαυτούς μας όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά (λέμε για παράδειγμα «εγώ φταίω») και όταν τα πράγματα πάνε καλά το αποδίδουμε στην τύχη (πχ λέμε «ήταν τυχαίο»).
Με άλλα λόγια οι απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι τα αρνητικά γεγονότα είναι μόνιμα, έχουν χαρακτήρα προσωπικό ενώ τα θετικά γεγονότα είναι παροδικά και οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες. Κάποιοι άλλοι πάλι έχουν μια πιο αισιόδοξη στάση και δεν κατηγορούν τον εαυτό τους για οτιδήποτε αρνητικό συμβαίνει αλλά βάζουν μέσα στην εικόνα και άλλους παράγοντες που μπορεί να την επηρεάζουν.

Γιατί όμως ο τρόπος που εξηγούμε τα γεγονότα είναι σημαντικός; Τι επιπτώσεις έχει αυτό στα παιδιά; Όταν το απαισιόδοξο ύφος γίνεται χρόνια κατάσταση, τότε αυτό συμβάλλει στο άγχος και στην κατάθλιψη και γενικά έχει αρνητικές συνέπειες στη ψυχική και σωματική υγεία. Από την ηλικία των 8-9 ετών τα παιδιά έχουν αναπτύξει αισιόδοξο ή απαισιόδοξο ύφος. Έρευνες δείχνουν ότι οι μαθητές που έχουν απαισιόδοξο επεξηγηματικό στυλ έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν υψηλότερα επίπεδα θυμού και να εμπλακούν σε καταστροφική συμπεριφορά στο σχολείο.
Αντίθετα οι μαθητές με αισιόδοξο στυλ είναι πιθανόν να ερμηνεύσουν μια αποτυχία πχ σε ένα μάθημα ως παροδική, γνωρίζουν ότι αφορά στο συγκεκριμένο μάθημα και δεν γενικεύουν και ξέρουν ότι έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο για να επιτύχουν την επόμενη φορά.  Αντίθετα οι απαισιόδοξοι, την ίδια αποτυχία την θεωρούν ότι είναι κάτι μόνιμο, και ανεξέλεγκτο. Το θέμα είναι ότι αν το παιδί νιώθει ότι δεν έχει κανέναν έλεγχο, τότε νιώθει αβοήθητο, σταματάει να προσπαθεί και υπάρχουν πιθανότητες για κατάθλιψη.

Έρευνες δείχνουν ότι οι απαισιόδοξοι δεν επιμένουν στις δυσκολίες και στις προκλήσεις και γι αυτό έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποτύχουν.

Ο Seligman (1991) λέει ότι τα παιδιά αναπτύσσουν το επεξηγηματικό τους ύφος από τρεις πηγές:

1. Από τις μητέρες τους: Οι κεραίες των παιδιών είναι συνεχώς συντονισμένες με τους γονείς τους και ιδιαίτερα με τις μητέρες. Έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος που οι μητέρες μιλούν για τον κόσμο και ο τρόπος που επεξηγούν τα γεγονότα επηρεάζει τα παιδιά.
2. Από τον τρόπο που κρίνονται από τους ενήλικες και δασκάλους: Τα παιδιά ακούνε όχι μόνον «τι» λέγεται αλλά και το «πώς» λέγεται από τους ενήλικες. Παίρνουν σοβαρά την κριτική που τους κάνουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί και έτσι σιγά – σιγά αναπτύσσουν το επεξηγηματικό τους ύφος.
   Αν το παιδί δεν έχει καλές επιδόσεις στο σχολείο, είναι εύκολο οι γονείς ή οι δάσκαλοι να το αποδώσουν στο ότι δεν «μπορεί» ή «δεν είναι έξυπνο». Με αυτή τη στάση όμως το παιδί θλίβεται, δεν θέλει να προσπαθήσει και έτσι το δυναμικό του χάνεται. Αν πιστέψουμε ότι δεν έχει κανένα ταλέντο, τότε το παιδί θα ενσωματώσει αυτό το πιστεύω στην εικόνα που δημιουργεί για τον εαυτό του και θα αναπτύξει ένα απαισιόδοξο επεξηγηματικό ύφος
3. Τη φύση των αρνητικών γεγονότων που βιώνουν: Αν τα αρνητικά γεγονότα που ζουν δεν βελτιώνονται, τότε υπάρχει μια αίσθηση απελπισίας.

Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να μάθουμε στα παιδιά να είναι αισιόδοξα, ακόμη και αν έχουν μάθει σε έναν πιο απαισιόδοξο τρόπο σκέψης. Παρακάτω είναι μερικά tips:

1. Δίνετε μικρούς στόχους στα παιδιά και ενθαρρύνετέ τα ώστε να μην απογοητεύονται
2. Δώστε εναλλακτικές και επιλογές. Αυτό αυξάνει την αίσθηση ελέγχου
3. Βοηθήστε το παιδί να αναγνωρίζει και να συνδέει το συναίσθημα, τις σκέψεις, τις δράσεις και τα αποτελέσματα.
4. Όταν κάνετε κριτική, απευθυνθείτε στη συμπεριφορά του παιδιού και όχι στο ίδιο το παιδί (πχ όχι «είσαι κακό παιδί» αλλά «αυτό που κάνεις δεν μου αρέσει»)
5. Υποστηρίξτε το παιδί και πιστέψτε στις ικανότητές του. Πιστέψτε ότι έχει τις δυνατότητες να  μπορεί να επιλύει προβλήματα.
6. Κάθε μέρα να ρωτάτε το παιδί σας τι θετικό έγινε μέσα στην ημέρα με τους φίλους του, το σχολείο, τους δασκάλους κλπ. Τα παιδιά χρειάζονται τη θετικότητα.
7. Μάθετε στα παιδιά να αμφισβητούν τις αρνητικές τους σκέψεις.
8. Μάθετε στο παιδί να αναγνωρίζει και να γιορτάζει τις επιτυχίες του. Ασχοληθείτε με τις επιτυχίες του και ρωτήστε με ποιον τρόπο τα κατάφερε, εξερευνήστε τους στόχους που έχει για το μέλλον και επικεντρωθείτε στα χαρακτηριστικά εκείνα που το βοήθησαν να επιτύχει (τα δυνατά του σημεία).
9. Ψάξτε για ευκαιρίες «αυτοβελτίωσης». Ρωτήστε το παιδί τι θα μπορούσε να κάνει την επόμενη φορά ώστε τα πράγματα να πάνε καλύτερα.
10. Μάθετε στο παιδί σας να κοιτάει και τη θετική πλευρά. Οι άνθρωποι μαθαίνουμε από τις δυσκολίες. Αν για παράδειγμα τσακώθηκε με έναν φίλο του, η θετική πλευρά είναι ότι μαθαίνει να διαχειρίζεται τις διαφορές
11. Μην βάζετε «ταμπέλες». Τα παιδιά έχουν την τάση να «ζουν» με αυτά που τους λέμε.

Θυμηθείτε ότι αισιοδοξία δεν σημαίνει να βρισκόμαστε σε ένα ροζ συννεφάκι. Αισιοδοξία σημαίνει να έχουμε έναν ευέλικτο και ρεαλιστικό τρόπος σκέψης ανάλογα με την κατάσταση. Σημαίνει να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τη δική μας ευθύνη, και παράλληλα να κατανοούμε ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση.

*Η κα Ολγα Παπατριανταφύλλου, M.A., A.C.C ασχολείται με την ανάπτυξη και το well being των ανθρώπων μέσα από το strengths coaching, την εκπαίδευση, τη συμβουλευτική και τη διαχείριση άγχους. Για περισσότερες πληροφορίες, κάντε κλικ,εδώ

Πηγή: http://human-touch.gr