Έλενα Καμπισοπούλου

Οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι μια περίοδος όπου οι άνθρωποι συνηθίζουμε να ανταλλάσσουμε δώρα. Βέβαια, η δοτική μας διάθεση δε θα’ πρεπε να εξαντλείται σε αυτό και την καταναλωτική του διάσταση, αλλά να αναλογιστούμε πως μπορούμε να είμαστε πιο δοτικοί από κάθε άποψη, δίνοντας στους αγαπημένους μας ανθρώπους περισσότερο χρόνο, προσοχή και αγάπη πέρα από συγκεκριμένα υλικά δώρα.

Παρ’ όλα αυτά μιας και είναι αυτή η εποχή του χρόνου σκέφτηκα να δούμε τι γίνεται με την ψυχολογία μας σε σχέση με την ανταλλαγή των δώρων. Όλοι έχουμε πάρει στη ζωή μας δώρα όμορφα και λιγότερο όμορφα, καλόγουστα και κακόγουστα, χρήσιμα και άχρηστα. Και από ότι φαίνεται θυμόμαστε πολύ καλά τα δώρα που έχουμε λάβει και ακόμη περισσότερο τα συναισθήματα που έχουμε νιώσει τις στιγμές που μας τα χάρισαν.

Οι γιορτές είναι μια αρκετά φορτισμένη περίοδος πρακτικά και συναισθηματικά και όλο αυτό το θέμα των δώρων φαίνεται να προσθέτει το δικό του λιθαράκι στην πίεση που αισθανόμαστε. Πόσες φορές έχετε πιάσει τον εαυτό σας να αισθάνεται άγχος στη σκέψη «τι δώρο να πάρω» σε έναν αγαπημένο σας άνθρωπο; Γιατί το να χαρίσουμε ένα δώρο μας βάζει σε μια διαδικασία πίεσης και άγχους; Πώς νιώθουμε την στιγμή που το βάζουμε κάτω από το δέντρο και ακόμη περισσότερο την ώρα που ο άλλος το ξετυλίγει; Πώς νιώθουμε την ώρα που εμείς αντικρίζουμε το δώρο του άλλου;

Τα δώρα μας κάνουν να αισθανόμαστε άγχος γιατί αυτό που προσφέρουμε αλλά και δεχόμαστε δεν είναι απλά ένα δώρο αλλά πολύ περισσότερο ένα σύμβολο.

“Τα δώρα είναι σύμβολα τόσο των σχέσεων όσο και του εαυτού μας. Αποκαλύπτουν τη φύση των συνδέσεων που έχουμε με τους άλλους”.

Αυτός είναι και ο λόγος που θυμόμαστε όλα τα δώρα που έχουμε λάβει – τα «καλά», τα «κακά» και τα «άσχημα». Στο άρθρο του, η «Κοινωνική Ψυχολογία των Δώρων» ο Barry Schwartz γράφει ότι «τα δώρα είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους μεταδίδονται οι εικόνες που οι άλλοι έχουν για εμάς. Βέβαια, το δώρο «δεν αποκαλύπτει απλά την εικόνα που έχει για εμάς το πρόσωπο που μας το δίνει, αλλά εκθέτει ταυτόχρονα τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης του».

Ειδικά τα δώρα των Χριστουγέννων μας δημιουργούν μεγαλύτερο άγχος όχι μόνο γιατί είναι αποκαλυπτικά, αλλά και γιατί είναι μια ανταλλαγή. Φοβόμαστε να πάρουμε το «κακό» δώρο όσο και να το δώσουμε, ειδικά όταν πρόκειται για το σύντροφό μας.

Έχει ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε, πως επηρεάζουν τα δώρα τις σχέσεις μας, ιδιαίτερα τις αισθηματικές και πως αντιδρούμε σε αυτά οι γυναίκες και οι άνδρες;

Η έρευνα δείχνει ότι τα δύο φύλα βλέπουν τα δώρα διαφορετικά. Ο Jeff Huntsinger, καθηγητής ψυχολογίας στο Loyola University του Chicago και οι συνεργάτες του σε μελέτη τους που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Social Cognition (2008) ερεύνησαν το πώς τα δώρα επηρεάζουν τις σχέσεις.

Στο πλαίσιο της μελέτης οι άνθρωποι, μέσα από μια σειρά πειραμάτων οδηγήθηκαν να πιστέψουν ότι είχαν λάβει ένα «καλό» ή «κακό» δώρο από το σύντροφό τους και μετά να δηλώσουν τις απόψεις τους για το σύντροφο και τη σχέση τους.

Φάνηκε πως ανεξάρτητα από το αν το δώρο ήταν «καλό» ή «κακό», οι γυναίκες πίστευαν πως ο σύντροφός τους ήταν αρκετά όμοιος με εκείνες και ότι ως ζευγάρι θα έμεναν μαζί για πολύ καιρό. Οι άνδρες από την άλλη πλευρά, είχαν μια πιο αρνητική αντίδραση στο «κακό» δώρο και ήταν πιο πιθανό πιστέψουν ότι η σύντροφός τους ήταν αρκετά διαφορετική από εκείνους και να προβλέψουν ότι η σχέση θα έληγε νωρίτερα.

Με άλλα λόγια το «κακό» δώρο έκανε τους άνδρες να «αναθεωρήσουν» τον τρόπο που έβλεπαν τη σχέση ενώ οι γυναίκες έτειναν περισσότερο να «ουδετεροποιήσουν» τη «διαπροσωπική απειλή» που έθετε το «κακό» δώρο. Δεν ήταν διατεθειμένες να αναθεωρήσουν την οπτική τους για τη σχέση. Περιέργως βέβαια, οι γυναίκες δεν ανταποκρίθηκαν ούτε στο «καλό» δώρο» με ιδιαίτερο ενθουσιασμό σχετικά με το τι σήμαινε για τη σχέση.

Σε γενικές γραμμές δηλαδή φαίνεται ότι το δώρο «σημαίνει» περισσότερα για τους άνδρες με την έννοια ότι εξάγουν από αυτό περισσότερα συμπεράσματα για τη συμβατότητα της σχέσης και άρα τη δυνατότητά της να διαρκέσει στο χρόνο. Οι δε γυναίκες τείνουν να «προστατεύουν» τη σχέση, θεωρώντας ότι ακόμη και ένα «κακό» δώρο δεν σημαίνει πολλά αλλά ιδωμένο από την ανάποδη όψη, αυτός είναι ίσως και ο λόγος που και το «καλό» δώρο δεν τις ενθουσιάζει ως προς τη σχέση.

Και μετά λένε ότι οι γυναίκες τα αναλύουμε όλα… εδώ πάντως φάνηκε το αντίθετο. Μια ερμηνεία είναι ότι οι γυναίκες εγείρουμε ψυχολογικές άμυνες και αντιστάσεις σε οτιδήποτε μοιάζει να «απειλεί» την αντίληψη που έχουμε για τη σχέση μας, με άλλα λόγια προτιμάμε να βλέπουμε τα πράγματα πιο «ροζ».

Σίγουρα, ωστόσο χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να καταλήξουμε σε πιο αξιόπιστα ευρήματα αφού δεν πρόκειται παρά για τα αποτελέσματα μιας μόνο μελέτης. Το ενδιαφέρον είναι όπως λέει και ο Huntsinger ότι τα δώρα μπορούν να λειτουργήσουν ως μια ένδειξη ότι κατανοούμε τον άλλο άνθρωπο».

Μετά από τα παραπάνω οι άνδρες ίσως να νιώθετε πιο καθησυχασμένοι… Ό, τι και να της πάρετε, δεν πρόκεται να «ιδρώσει το αυτί της». Τώρα για εσάς κορίτσια, τι να πω… πάλι στα δύσκολα πέσαμε!!

Τέλος πάντων, μην απογοητεύεστε… Η ψυχολογία μπορεί και εδώ να βοηθήσει με καναδυό χρήσιμες συμβουλές. Και η πιο έγκυρη από αυτές είναι:

1) Πάρτε του αυτό που θέλει.

Μπορεί να σας ευχαριστεί η ιδέα του να καταβάλλετε αρκετή σκέψη για να βρείτε ποιο θα ήταν το ιδανικό δώρο για το σύντροφό σας αλλά η έρευνα δείχνει ότι η πεποίθησή μας ότι «η σκέψη είναι που μετράει» είναι μάλλον λανθασμένη.

Έχει βρεθεί ότι μόνο στην περίπτωση που το δώρο δεν αρέσει σε αυτόν που το λαμβάνει, μπαίνει στη διαδικασία να αξιολογήσει την πρόθεσή μας- με την έννοια του ότι «γιατί άραγε του πήραμε ένα τόσο κακό δώρο». (Yan Zhang and Nicholas Epley, 2012, Journal of Experimental Psychology).

Επομένως το να καταβάλλουμε σκέψη σχετικά με το τι θα πάρουμε, είναι κάτι που μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά για εμάς αλλά δεν θα αυξήσει απαραίτητα την εκτίμηση του άλλου για το δώρο.

Σύμφωνα με τoυς ερευνητές «εάν θέλουμε να κάνουμε τον παραλήπτη του δώρου χαρούμενο, έτσι ώστε να νιώθει πραγματικά ευγνώμων, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι του χαρίσουμε αυτό που θέλει».

Τώρα σε ό,τι αφορά τη σκέψη που έχουμε καταβάλλει, είμαστε εμείς οι  ίδιοι που έχουμε να αδράξουμε το μεγαλύτερο όφελος, αφού αυτές οι σκέψεις μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε πιο κοντά στον άνθρωπο στον οποίο πρόκειται να χαρίσουμε το δώρο.

Μέσα στο πλαίσιο της “εμπειρίας”!

2) Χαρίστε μια εμπειρία

Η έρευνα δείχνει ότι οι εμπειρίες μας κάνουν πιο χαρούμενους σε σχέση με τα υλικά αγαθά. Αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι έχουμε την τάση να συνηθίζουμε τα πράγματα που βλέπουμε κάθε μέρα, έτσι που ο αρχικός μας ενθουσιασμός να ξεθωριάζει με την πάροδο του χρόνου. Αντίθετα οι εμπειρίες εξακολουθούν να μας προσφέρουν χαρά καθώς τις ανακαλούμε.

Με αυτόν τον τρόπο, μειώνονται οι πιθανότητες «αποτυχίας» αφού χαρίζοντας στον άλλο μια εμπειρία που είναι κοντά στα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του, μπορούμε να του δείξουμε πόσο καλά τον γνωρίζουμε.

Όπως και να έχει πάντως το «κλειδί» είναι πάντοτε η σύνδεση με τον άλλο.

Μετά από όλα αυτά, σας εύχομαι καλή τύχη και…

Καλά Χριστούγεννα!

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Πηγή: Innersources

Μπορεί η ημέρα των ερωτευμένων να έχει περάσει, αλλά ο έρωτας είναι πάντα  ένα επίκαιρο θέμα προς ανάλυση… Επίκαιρο ή  μήπως επίκεντρο…; Και τα δύο. Όπως και να ‘χει είναι ένα αίσθημα, μία κατάσταση που με ένα μαγικό θα λεγες τρόπο κάνει τη γη να γυρίζει…

Γιατί όσο κυνικοί και αν έχετε γίνει, όσο κι αν έχετε τη διάθεση να χλευάσετε τη μέρα των ερωτευμένων κατά βάθος πολύ θα λαχταρούσατε να νιώσετε αυτό το συναίσθημα που κάνει τα χρώματα να δείχνουν πιο έντονα, τις μυρωδιές πιο θελκτικές,  τα μάγουλα σας πιο ροδαλά, τα τραγούδια  να μοιάζουν σα να ‘ναι γραμμένα για εσάς και το αντικείμενο του πόθου σας…

Όποιος είναι ερωτευμένος αλλά και όποιος έχει ερωτευτεί γνωρίζει ότι ο έρωτας είναι ένα από τα πιο σημαντικά ανθρώπινα συναισθήματα με τη μεγαλύτερη «ανταμοιβή» (ψυχολογικός όρος- αγγλικά: reward) και ταυτόχρονα από εκείνα που μας προκαλούν τη μεγαλύτερη σύγχυση!

Δε φαντάζομαι να διαφωνείτε… Ας ρίξουμε μια ματιά λοιπόν σε ορισμένα ψυχολογικά δεδομένα που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα την επιστήμη, τη μαγεία και το μυστήριο του έρωτα.

1. Αν νιώθετε πεταλούδες στο στομάχι…

Η αίσθηση ότι έχετε πεταλούδες στο στομάχι είναι πραγματική και προκαλείται από την έκλυση αδρεναλίνης. Όταν είστε ερωτευμένοι, ειδικά στην αρχή είναι δύσκολο να αποφύγετε τις πεταλούδες αφού είναι μέρος της αντίδρασης του σώματός σας στην αντίδραση της φυγής ή της πάλης (αντίδραση του στρες).

2. Αν αισθάνεστε σα να έχετε πάρει ναρκωτικά…

Η εμπερία του έρωτα φαίνεται να έχει τις ίδιες νευρολογικές επιπτώσεις που έχει στο νευρικό μας σύστημα η κοκαίνη. Επιδρά στον εγκέφαλο μας παράγοντας παρόμοια συναισθήματα και αίσθηση ευφορίας με αυτή που θα είχαμε αν είχαμε πάρει μια δόση κοκαίνης. Όταν είμαστε ερωτευμένοι, διάφορες χημικές ουσίες που προάγουν αυτό το συναίσθημα εκλύονται στο σώμα μας διεγείροντας περίπου 12 περιοχές του εγκεφάλου.

3. Αν αισθάνεστε ότι δεν είστε ο εαυτός σας…

Οι άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι, έχουν από χημική άποψη , ομοιότητες με άτομα που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η έρευνα δείχνει ότι τα ζευγάρια που βρίσκονται σε ένα αρχικό στάδιο στη σχέση τους, έχουν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης, που συνδέεται με την ευτυχία και την ευεξία και υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης που συνδέεται με το στρες. Αυτά τα επίπεδα είναι πολύ παρόμοια με ανθρώπους που υποφέρουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Αυτό εξηγεί γιατί νιώθουμε, σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε σα να μην είμαστε ο εαυτός μας όταν ερωτευόμαστε κάποιον.

4. Αν η αγαπημένη σας, σας θυμίζει τη μαμά σας…

Σύμφωνα με την έρευνα, οι άνδρες ελκύονται περισσότερο από γυναίκες οι οποίες έχουν το σωματότυπο της μητέρας τους. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό στην ψυχολογία με τον όρο «σεξουαλικό εντύπωμα» (sexual imprinting).

5. Αν μια περιπέτεια σας έφερε κοντά…

Η έρευνα έχει δείξει ότι εάν ενας άνδρας γνωρίσει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια μιας επικίνδυνης κατάστασης, ή το αντίθετο (μια γυναίκα έναν άνδρα) είναι πιο πιθανό να ερωτευτούν ο ένας τον άλλο παρότι αν συναντιόντουσαν σε μια συνηθισμένη καθημερινή κατάσταση. Είναι δηλαδή πιο πιθανό να ερωτευτείτε σε μια εκδρομή rafting παρά στο γραφείο…

6. Αν σας «ράγισαν» την καρδιά…

Το ράγισμα της καρδιάς είναι πραγματικό. Η έρευνα έχει δείξει ότι έντονα ή τραυματικά γεγονότα όπως ένα χωρισμός, ένα διαζύγιο, η απόσταση ή η απώλεια ενός αγαπημένου μας μπορεί να συμβάλλει στο να αισθάνεται πραγματικά πόνο στην καρδιά του ένας άνθρωπος . Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως «σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς». Αυτό συμβαίνει όταν ο ψυχικός πόνος διεγείρει το νευρικό μας σύστημα σε βαθμό που να προκαλεί συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος ή δύσπνοια. Παρατηρείται πιο έντονα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.

7. Αν ερωτευτήκατε κεραυνοβόλα…

Προσοχή σε τίνος τα μάτια κοιτάζετε γιατί αν συναντήσετε τη ματιά του άλλου μπορεί να τον/την ερωτευτείτε… Δεν έχουν άδικο που λένε ότι τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής μας αφού απλά κοιτάζοντας κάποιον στα μάτια για μερικά δευτερόλεπτα, ακόμη και αν δε τον ξέρουμε, μπορεί να νιώσουμε έντονα συναισθήματα γι αυτόν. Έχει να κάνει με το γεγονός ότι όταν συναντάμε τη ματιά κάποιου το σώμα μας παράγει φαινυλαθυλαμίνη, μια χημική ουσία που συνδέεται με την αντίδραση της φυγής ή της πάλης.

8. Αν αναρωτιέστε γιατί σας έτυχε τώρα…

Το timing στον έρωτα παίζει το δικό του σημαντικό ρόλο.Είναι πιο πιθανό να βρείτε τον έρωτα εάν το timing είναι με το μέρος σας. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να ερωτευτούν εάν είναι σε στιγμή στη ζωή τους  που αναζητούν την περιπέτεια, μόνοι, σε μια ξένη χώρα, σε ένα νέα φάση ζωής, ή/και οικονομικά και ψυχολογικά νιώθουν έτοιμοι να μοιραστούν τον εαυτό τους ή να ξεκινήσουν μια οικογένεια.

9. Αν νιώθετε απόλυτα συντονισμένοι…

Είναι πιθανό να είστε! Όταν δύο άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι κοιτάζονται στα μάτια, οι καρδιακοί τους παλμοί συγχρονίζονται. Οι έρευνες δείχνουν ότι όταν σε ένα ερωτευμένο ζευγάρι κοιτάζει ο ένας τον άλλο στα μάτια μετά από τρία λεπτά, ο καρδιακός παλμός του ενός συγχρονίζεται με αυτόν του άλλου.

10. Αν νιώθετε ότι ο έρωτας πέρασε…

Μπορεί να ‘ναι κι έτσι…Καθώς ο καιρός περνάει ο έρωτας, ως χημικό φαινόμενο τείνει να ξεθωριάζει. Έτσι, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να χωρίσουν μετά από ένα διάστημα 3-5 μηνών από την αρχή της σχέσης τους, εάν δεν έχουν καταφέρει να αποκτήσουν μια μεγαλύτερη οικειότητα και ένα πιο βαθύ συναισθηματικό δέσιμο.

Όσο όμως κι αν η επιστήμη προσπαθεί να εξηγήσει το μυστήριο του έρωτα, εστιάζοντας στην οικουμενικότητά του, αυτός παραμένει μια εμπειρία βαθιά υποκειμενική που μόνο βιώνοντάς τη μπορεί κανείς να εντρυφήσει στη μαγεία της. Και όπως είπαμε: έχει μεγάλη ανταμοιβή αλλά και μεγάλη σύγχυση…Να είστε προετοιμασμένοι!

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Οι σχέσεις των δύο φύλων ανέκαθεν ήταν και παραμένουν ένα πολύπλοκο ζήτημα. Ο έρωτας είναι μια μαγική εμπειρία που έχει την ιδιότητα να μας τυλίγει στα σαγηνευτικά του πέπλα στην αρχή μιας σχέσης, κάνοντάς μας να πιστεύουμε αφελώς ότι η δική μας σχέση θα είναι διαφορετική και ότι τα προβλήματα που ακούμε άλλα ζευγάρια γύρω μας να αντιμετωπίζουν εμάς δεν μας αφορούν.

Όμως τις περισσότερες φορές καθώς η μαγεία σιγά σιγά ξεθωριάζει, αναπόφευκτα ερχόμαστε σε επαφή με τη δυσαρέσκεια που προκύπτει από το γεγονός ότι οι άντρες συνεχίζουν να περιμένουν από τις γυναίκες να σκέφτονται και να αντιδρούν όπως εκείνοι και οι γυναίκες συνεχίζουν να περιμένουν από τους άνδρες να αισθάνονται και να συμπεριφέρονται όπως εκείνες. Χωρίς να μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τις διαφορές μας, εγκλωβιζόμαστε μέσα σε μοτίβα συμπεριφορών που σταδιακά οδηγούν σε όλο και μεγαλύτερη απομάκρυνση. Αρχίζει να φωλιάζει μέσα μας η πίκρα. Οι γέφυρες της επικοινωνίας γκρεμίζονται… και η σχέση υποφέρει ακόμη και αν έχουμε τις καλύτερες προθέσεις.

Κι επειδή η συνταγή της “αποτυχίας” μοιάζει να είναι πολύ συγκεκριμένη, σκέφτηκα ότι θα ήταν χρήσιμο να σταθούμε σε τουλάχιστον ορισμένα από τα βασικά της συστατικά μήπως και αυτό μας βοηθήσει -άνδρες και γυναίκες- να αποκτήσουμε τουλάχιστον μια καλύτερη κατανόηση επάνω σε ορισμένα πράγματα που είναι κρίσιμα για την έκβαση μιας σχέσης, έτσι για να έχουμε το νού μας μήπως και γλυτώσουμε και τον εαυτό μας και τον άλλο από αρκετό πόνο…

Μια συμπεριφορά που με μεγάλη ακρίβεια προβλέπει την πορεία προς τη διάλυση μιας σχέσης είναι η λεγόμενη «ύψωση τείχους» (stonewalling). Σύμφωνα με τον Dr. John Gottman, ψυχολόγο στο University of Washington, o οποίος έχει μελετήσει πάνω από 2.000 ζευγάρια για περισσότερο από δύο δεκαετίες, αυτή η συμπεριφορά όταν εκδηλώνεται σε μια σχέση, ειδικά σε συνδυασμό με άλλες τρεις -α. επίκριση, β. αμυντικότητα, γ. περιφρόνηση-,  μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια 94 % ότι η σχέση οδεύει προς τη διάλυση.

Η ύψωση τείχους είναι η επίμονη άρνηση να επικοινωνήσουμε, ή/και να εκφράσουμε συναισθήματα και γενικά να λάβουμε υπόψη μας την προοπτική του άλλου. Αυτή  η συμπεριφορά είναι πολύ συχνή ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σύγκρουσης. Παραδείγματα; Aπόλυτη σιωπή, μονολεκτικές απαντήσεις, αλλαγή θέματος, αποχώρηση κ.ά.

Θα προσέξατε ότι στον τίτλο του άρθρου, απευθύνομαι αρχικά και κυρίως στους άνδρες. Αυτό δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε και θέμα προσωπικής μου προκατάληψης ή εμπάθειας προς το ανδρικό φύλο. Έχει να κάνει με το γεγονός ότι συνήθως οι άνδρες είναι εκείνοι που σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό υιοθετούν αυτή τη στάση όταν τα πράγματα στη σχέση δυσκολεύουν. Σύμφωνα με τον Gottman, η έρευνα δείχνει ότι το 85% των ατόμων που καταφεύγουν στην “ύψωση τείχους” σε ετερόφυλα ζευγάρια είναι άνδρες (*χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν το κάνουμε και οι γυναίκες).

Η «ύψωση τείχους» είναι μέρος ενός μοτίβου συμπεριφοράς που αναπτύσσεται ανάμεσα στο ζευγάρι όπου ο ένας «απαιτεί» (συνήθως η γυναίκα), σε μια προσπάθεια να πλησιάσει και ο άλλος «αποσύρεται» (demand- withdraw pattern). Όσο περισσότερο ο πρώτος επιμένει να πλησιάζει τόσο περισσότερο ο δεύτερος αποσύρεται, και όσο πιο πολύ αποσύρεται τόσο ο πρώτος πλησιάζει περισσότερο. Είναι σαν ένας χορός που διαδραματίζεται ανάμεσα στους δύο. Η επίκριση και η αμυντικότητα εκδηλώνονται συχνά στο μέρος εκείνο του χορού όπου ο ένας από τους δύο επιχειρεί να πλησιάσει τον άλλο ενώ η περιφρόνηση και η ύψωση τείχους στο μέρος όπου το άτομο αποσύρεται.

Ποια είναι όμως τα μηνύματα που μεταφέρουν αυτές οι συμπεριφορές; Τι λέμε στην πραγματικότητα στον άλλο, μέσα από την επίκριση και την αμυντική μας στάση; Και τι εξυπηρετεί η ύψωση τείχους για εκείνον που αποσύρεται;

Ως εκπρόσωπος του φύλου μου, τα μηνύματα που επιδιώκουμε να επικοινωνήσουμε συνήθως οι γυναίκες με αυτή τη στάση είναι πιο γνώριμα και εύκολα να τα κατανοήσω, όπως ίσως οι περισσότερες γυναίκες. Αυτό που στην πραγματικότητα θέλουμε να επικοινωνήσουμε, εκφράζοντας τα συναισθήματα και τα παράπονα μας έστω και με αυτόν τον άγαρμπο και αναποτελεσματικό τρόπο, είναι: «Πρόσεξε με», «Δώσε μου σημασία», «Έλα κοντά μου», «Σε χρειάζομαι». Έτσι, η γυναίκα (συνήθως – αλλά και ο άνδρας ορισμένες φορές) κάνει μια προσπάθεια να διεκδικήσει τη σχέση. Όταν το άλλο μέρος αποσύρεται -αρνείται να εμπλακεί- αγνοώντας αυτή την προσπάθεια- το μήνυμα που παίρνουμε είναι ότι ο σύντροφος μας δεν ενδιαφέρεται να αποκριθεί σε ό, τι είναι εκείνο που χρειαζόμαστε/θέλουμε/ ή μας απασχολεί.

Με μια εξελικτική έννοια, οι άνθρωποι είμαστε προγραμματισμένοι να βιώνουμε έναν ορισμένο βαθμό στρες όταν αντιμετωπίζουμε μια στάση απόσυρσης από το σύντροφό μας (ακόμη και όταν το θέμα αυτό καθαυτό δεν είναι σημαντικό). Είναι σα να ρωτάμε «Είσαι εδώ για μένα; Και εκείνος να απαντά με τον τρόπο του «Ίσως και όχι»

Μέσα από εξελικτικούς μηχανισμούς είμαστε φτιαγμένοι έτσι ώστε να είμαστε υπερβολικά ευαισθητοποιημένοι σε σήματα που παραπέμπουν στο ότι, κάποιος που εμπιστευόμαστε ότι είναι εκεί για μας μπορεί και να μην είναι, αφού το υποσυνείδητό μας αντιλαμβάνεται μια τέτοια κατάσταση ως εξαιρετικά επικίνδυνη για την επιβίωσή μας.

Τώρα βέβαια, για να μην τραγικοποιούμε, ορισμένες τέτοιες αντιδράσεις δεν είναι απαραίτητα επιζήμιες για μια σχέση, ειδικά όταν τα πράγματα είναι σχετικά καλά. Πόσες φορές σας έχει τύχει να ρωτήσετε το/τη σύντροφό σας: τι χρώμα να βάψουμε τον τοίχο, ή τι δώρο να πάρουμε στους τάδε και εκείνος έχει απαντήσει: «κάνε ό,τι θές», «πάρε ό,τι νομίζεις»….

Όταν όμως υπάρχουν προβλήματα σε μια σχέση, τότε και τα δύο μέρη είναι πολύ πιο ευαίσθητα στις παραπάνω συμπεριφορές (απαίτηση- απόσυρση). Οι αντιδράσεις του ενός προς τον άλλο δεν αφορούν τα συγκεκριμένα γεγονότα/ζητήματα που προκύπτουν αλλά βαθύτερα συναισθηματικά θέματα του τύπου: “Είσαι εδώ για μένα; Ενδιαφέρεσαι για αυτά που θεωρώ σημαντικά;» και «Μπορώ/θέλω να είμαι εδώ για σένα;»

Nα επανέλθω όμως στην «ύψωση τείχους», επιχειρώντας να φωτίσω περισσότερο το μηχανισμό αυτόν που τις περισσότερες φορές γίνεται αντιληπτός με τρόπο που οδηγεί στην κλιμάκωση της σύγκρουσης και πιθανότατα σε ρήξη.

 Πώς βιώνουν τη συμπεριφορά της “ύψωσης τείχους” οι  άνδρες και οι  γυναίκες;

Όταν αντιμετωπίζουμε μια τέτοια στάση από το σύντροφό μας, άνδρες και γυναίκες τη βιώνουμε κάπως διαφορετικά. Οι άνδρες είναι από τη φύση τους πιο στοχο-κατευθυνόμενοι. Έτσι, όταν ένας άνδρας βρίσκεται μπροστά στο τείχος που υψώνει η σύντροφός του το πιο πιθανό είναι να νιώθει ματαίωση (θυμό και απογοήτευση) -καθώς ο σκοπός το- να προσεγγίσει και να έχει τη συνεργασία της συντρόφου του στην επίλυση του προβλήματος- παρεμποδίζεται. Από την άλλη, όταν μια γυναίκα συναντά αυτή τη στάση από το σύντροφό της βιώνει ψυχική οδύνη -αφού αισθάνεται απομόνωση και απόρριψη- μια αίσθηση ότι κανείς δε νοιάζεται για εκείνη. Προκειμένου να το αντιληφθείτε, οι άνδρες σκεφτείτε την εμπειρία της ταπείνωσης, κάπως έτσι είναι για τις γυναίκες και γι αυτό προσπαθούν τόσο σκληρά να “περάσουν” το τείχος.

Τα παρακάτω “θέματα” αναλύονται στο άρθρο της Έλενας Καμπισοπούλου, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Γιατί τίθεται σε λειτουργία και σε τι εξυπηρετεί η ύψωση τείχους;

 Οι Ζημιές

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ