Έλενα Καμπισοπούλου

Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» άνθρωποι αλλά ότι εν δυνάμει όλοι μπορούμε να είμαστε και τα δύο. Αναμφισβήτητα όμως υπάρχουν καλές και κακές συμπεριφορές, ευγενείς και ποταπές πράξεις.

Οι άνθρωποι, είμαστε φτιαγμένοι για να βιώνουμε όλη τη γκάμα των συναισθημάτων από τις πιο σκοτεινές ως τις πιο σκούρες αποχρώσεις της συναισθηματικής παλέττας. Όλοι. Ανάμεσα στις πιο σκοτεινές και τις πιο σκούρες αποχρώσεις υπάρχουν ωστόσο και γκρίζες ζώνες και εκεί εντάσσω το συναίσθημα της απάθειας. Και το συναίσθημα της απάθειας μολονότι όχι τόσο σκοτεινό όσο ο φθόνος, η κακία ή η αλαζονεία μπορεί να οδηγήσει σε εξίσου καταστροφικές πράξεις και συμπεριφορές και να προκαλέσει μεγάλο πόνο και αναστρέψιμη ζημιά στους ανθρώπους γύρω μας.

Οι στιγμές εκείνες που θα μπορούσαμε να έχουμε βοηθήσει τον άλλο αλλά δεν το κάναμε…που θα μπορούσαμε να τον έχουμε ανακουφίσει με μια πράξη ή ακόμη ένα καλό λόγο… που θα μπορούσαμε να τον έχουμε γλιτώσει από ορισμένο πόνο ή σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και να του έχουμε σώσει τη ζωή… (βλ. υπόθεση Βαγγέλη Γιακουμάκη)

Οι ψυχολόγοι έχουν περιγράψει το φαινόμενο που λέγεται “Bystander apathy effect” ή της«Απάθειας των παρισταμένων». Ο όρος αφορά σε ένα κοινωνικό ψυχολογικό φαινόμενο που συναντάται σε περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι δεν προσφέρουν τη βοήθειά τους στο θύμα μιας κατάστασης που εκτυλίσσεται μπροστά τους όταν είναι και άλλα άτομα παρόντα. Η πιθανότητα να βοηθήσουν είναι μάλιστα αντιστρόφως ανάλογη του αριθμού των παρευρισκόμενων. Όσο περισσότερα άτομα παρευρίσκονται τόσο λιγότερο πιθανό είναι έστω και ένας να βοηθήσει το θύμα.

Οι ειδικοί ενδιαφέρθηκαν για το ζήτημα αυτό προσπαθώντας να κατανοήσουν την περίπτωση ενός φόνου που διαπράχθηκε εν τη παρουσία 38 ατόμων, γειτόνων του θύματος. Η επίθεση που δέχτηκε το θύμα διήρκεσε 35 ολόκληρα λεπτά, διάρκεια στην οποία κανένας από τους γείτονες της γυναίκας που δολοφονήθηκε, οι οποίοι παρακολουθούσαν από τα παράθυρά τους δεν έκανε την οποιαδήποτε κίνηση να βοηθήσει ή να καλέσει βοήθεια. Μάλιστα, ο δολοφόνος δύο φορές τρομαγμένος από τα φώτα στα παράθυρα των σπιτιών έκανε να φύγει, αλλά επέστρεψε όταν διαπίστωσε ότι κανείς δεν επρόκειτο να παρέμβει.

Διατύπωσαν λοιπόν την υπόθεση ότι η παρουσία των άλλων σε μια κατάσταση όπου ένα άτομο θυματοποιείται αλλά και γενικότερα σε μια επείγουσα κατάσταση,οδηγεί στη λεγόμενη «διάχυση της ευθύνης», η ευθύνη δηλαδή του να παράσχουμε τη βοήθειά μας διαχέεται ανάμεσα στους παρευρισκόμενους, μαζί με την διάχυση του ‘φταιξίματος’ αφού οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι θα κατηγορηθούν ως άτομα, όταν είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου. Οι άνθρωποι επομένως τείνουν να πιστεύουν ότι κάποιος άλλος θα βρεθεί να επέμβει και ότι η βοήθεια που εκείνοι θα μπορούσαν να παρέχουν θα ήταν ανεπαρκής ή και επιζήμια. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται και πλουραλιστική άγνοια. Είναι η γνωστή περίπτωση που ο ένας κοιτάζει να δει τι θα κάνει ο άλλος και ακόμη και αν πιστεύει ότι θα έπρεπε να κάνει το x, συμμορφώνεται αυτόματα με αυτό που κάνουν και οι υπόλοιποι από φόβο να ξεχωρίσει και να γελοιοποιηθεί. Αυτό σε πολλές περιπτώσεις έχει σαν αποτέλεσμα να μην κάνει κανένας τίποτε ακόμη για να επέμβει σε μια κατάσταση ακόμη και αν πιστεύει ότι θα έπρεπε να κάνει.

Μου έκανε εντύπωση αυτό το φαινόμενο όταν το πρωτοδιάβασα κάπου ανάμεσα σε δεκάδες άλλες πληροφορίες μελετώντας για τις εξετάσεις ενός μεταπτυχιακού. Και για καλή μου τύχη ήταν ένα από τα θέματα που ‘έπεσε’. Την επόμενη μέρα έτυχε να οδηγώ τη στιγμή που άκουσα πίσω μου τις σειρήνες ενός ασθενοφόρου. Ο δρόμος ήταν στενός, το ασθενοφόρο είχε μπλοκάρει και δεν μπορούσε να περάσει αφού τα αυτοκίνητα δεν ήξεραν προς τα πού να κάνουν για να ανοίξουν χώρο, οπότε και έμεναν ακίνητα. Αρχικά εμοιαζε πράγματι να μην υπάρχει κάτι να κάνεις… Όμως, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα έστριψα το τιμόνι προς τα δεξιά και ανέβηκα κατά το ήμισυ σε ένα υποτυπώδες  πεζοδρόμιο που υπήρχε στην άκρη του δρόμου. Με ακολούθησαν και οι άλλοι. Και πολύ γρήγορα ελευθερώθηκε χώρος και το ασθενοφόρο πέρασε. Σχεδόν εντυπωσιάστηκα με την αμεσότητα της αντίδρασης μου και τον τρόπο που διευκόλυνε την όλη κατάσταση. Δεν ξέρω αν θα είχα αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο αν αυτό είχε συμβεί μερικές ημέρες νωρίτερα. Όμως, το γεγονός ότι είχα μόλις διαβάσει για το φαινόμενο της «απάθειας των παρευρισκομένων» με είχε ευαισθητοποιήσει συνειδητά και υποσυνείδητα καθώς φάνηκε έτσι ώστε σε μια ανάλογη περίσταση να ενεργήσω άμεσα παίρνοντας την προσωπική μου ευθύνη και να κάνω ό,τι μπορούσα.  Τη θυμάμαι αυτή τη στιγμή γιατί με έκανε να νιώσω καλά.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στο site της Έλενας Καμπισοπούλου

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Μπορεί η ημέρα των ερωτευμένων να έχει περάσει, αλλά ο έρωτας είναι πάντα  ένα επίκαιρο θέμα προς ανάλυση… Επίκαιρο ή  μήπως επίκεντρο…; Και τα δύο. Όπως και να ‘χει είναι ένα αίσθημα, μία κατάσταση που με ένα μαγικό θα λεγες τρόπο κάνει τη γη να γυρίζει…

Γιατί όσο κυνικοί και αν έχετε γίνει, όσο κι αν έχετε τη διάθεση να χλευάσετε τη μέρα των ερωτευμένων κατά βάθος πολύ θα λαχταρούσατε να νιώσετε αυτό το συναίσθημα που κάνει τα χρώματα να δείχνουν πιο έντονα, τις μυρωδιές πιο θελκτικές,  τα μάγουλα σας πιο ροδαλά, τα τραγούδια  να μοιάζουν σα να ‘ναι γραμμένα για εσάς και το αντικείμενο του πόθου σας…

Όποιος είναι ερωτευμένος αλλά και όποιος έχει ερωτευτεί γνωρίζει ότι ο έρωτας είναι ένα από τα πιο σημαντικά ανθρώπινα συναισθήματα με τη μεγαλύτερη «ανταμοιβή» (ψυχολογικός όρος- αγγλικά: reward) και ταυτόχρονα από εκείνα που μας προκαλούν τη μεγαλύτερη σύγχυση!

Δε φαντάζομαι να διαφωνείτε… Ας ρίξουμε μια ματιά λοιπόν σε ορισμένα ψυχολογικά δεδομένα που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα την επιστήμη, τη μαγεία και το μυστήριο του έρωτα.

1. Αν νιώθετε πεταλούδες στο στομάχι…

Η αίσθηση ότι έχετε πεταλούδες στο στομάχι είναι πραγματική και προκαλείται από την έκλυση αδρεναλίνης. Όταν είστε ερωτευμένοι, ειδικά στην αρχή είναι δύσκολο να αποφύγετε τις πεταλούδες αφού είναι μέρος της αντίδρασης του σώματός σας στην αντίδραση της φυγής ή της πάλης (αντίδραση του στρες).

2. Αν αισθάνεστε σα να έχετε πάρει ναρκωτικά…

Η εμπερία του έρωτα φαίνεται να έχει τις ίδιες νευρολογικές επιπτώσεις που έχει στο νευρικό μας σύστημα η κοκαίνη. Επιδρά στον εγκέφαλο μας παράγοντας παρόμοια συναισθήματα και αίσθηση ευφορίας με αυτή που θα είχαμε αν είχαμε πάρει μια δόση κοκαίνης. Όταν είμαστε ερωτευμένοι, διάφορες χημικές ουσίες που προάγουν αυτό το συναίσθημα εκλύονται στο σώμα μας διεγείροντας περίπου 12 περιοχές του εγκεφάλου.

3. Αν αισθάνεστε ότι δεν είστε ο εαυτός σας…

Οι άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι, έχουν από χημική άποψη , ομοιότητες με άτομα που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η έρευνα δείχνει ότι τα ζευγάρια που βρίσκονται σε ένα αρχικό στάδιο στη σχέση τους, έχουν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης, που συνδέεται με την ευτυχία και την ευεξία και υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης που συνδέεται με το στρες. Αυτά τα επίπεδα είναι πολύ παρόμοια με ανθρώπους που υποφέρουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Αυτό εξηγεί γιατί νιώθουμε, σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε σα να μην είμαστε ο εαυτός μας όταν ερωτευόμαστε κάποιον.

4. Αν η αγαπημένη σας, σας θυμίζει τη μαμά σας…

Σύμφωνα με την έρευνα, οι άνδρες ελκύονται περισσότερο από γυναίκες οι οποίες έχουν το σωματότυπο της μητέρας τους. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό στην ψυχολογία με τον όρο «σεξουαλικό εντύπωμα» (sexual imprinting).

5. Αν μια περιπέτεια σας έφερε κοντά…

Η έρευνα έχει δείξει ότι εάν ενας άνδρας γνωρίσει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια μιας επικίνδυνης κατάστασης, ή το αντίθετο (μια γυναίκα έναν άνδρα) είναι πιο πιθανό να ερωτευτούν ο ένας τον άλλο παρότι αν συναντιόντουσαν σε μια συνηθισμένη καθημερινή κατάσταση. Είναι δηλαδή πιο πιθανό να ερωτευτείτε σε μια εκδρομή rafting παρά στο γραφείο…

6. Αν σας «ράγισαν» την καρδιά…

Το ράγισμα της καρδιάς είναι πραγματικό. Η έρευνα έχει δείξει ότι έντονα ή τραυματικά γεγονότα όπως ένα χωρισμός, ένα διαζύγιο, η απόσταση ή η απώλεια ενός αγαπημένου μας μπορεί να συμβάλλει στο να αισθάνεται πραγματικά πόνο στην καρδιά του ένας άνθρωπος . Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως «σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς». Αυτό συμβαίνει όταν ο ψυχικός πόνος διεγείρει το νευρικό μας σύστημα σε βαθμό που να προκαλεί συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος ή δύσπνοια. Παρατηρείται πιο έντονα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.

7. Αν ερωτευτήκατε κεραυνοβόλα…

Προσοχή σε τίνος τα μάτια κοιτάζετε γιατί αν συναντήσετε τη ματιά του άλλου μπορεί να τον/την ερωτευτείτε… Δεν έχουν άδικο που λένε ότι τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής μας αφού απλά κοιτάζοντας κάποιον στα μάτια για μερικά δευτερόλεπτα, ακόμη και αν δε τον ξέρουμε, μπορεί να νιώσουμε έντονα συναισθήματα γι αυτόν. Έχει να κάνει με το γεγονός ότι όταν συναντάμε τη ματιά κάποιου το σώμα μας παράγει φαινυλαθυλαμίνη, μια χημική ουσία που συνδέεται με την αντίδραση της φυγής ή της πάλης.

8. Αν αναρωτιέστε γιατί σας έτυχε τώρα…

Το timing στον έρωτα παίζει το δικό του σημαντικό ρόλο.Είναι πιο πιθανό να βρείτε τον έρωτα εάν το timing είναι με το μέρος σας. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να ερωτευτούν εάν είναι σε στιγμή στη ζωή τους  που αναζητούν την περιπέτεια, μόνοι, σε μια ξένη χώρα, σε ένα νέα φάση ζωής, ή/και οικονομικά και ψυχολογικά νιώθουν έτοιμοι να μοιραστούν τον εαυτό τους ή να ξεκινήσουν μια οικογένεια.

9. Αν νιώθετε απόλυτα συντονισμένοι…

Είναι πιθανό να είστε! Όταν δύο άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι κοιτάζονται στα μάτια, οι καρδιακοί τους παλμοί συγχρονίζονται. Οι έρευνες δείχνουν ότι όταν σε ένα ερωτευμένο ζευγάρι κοιτάζει ο ένας τον άλλο στα μάτια μετά από τρία λεπτά, ο καρδιακός παλμός του ενός συγχρονίζεται με αυτόν του άλλου.

10. Αν νιώθετε ότι ο έρωτας πέρασε…

Μπορεί να ‘ναι κι έτσι…Καθώς ο καιρός περνάει ο έρωτας, ως χημικό φαινόμενο τείνει να ξεθωριάζει. Έτσι, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να χωρίσουν μετά από ένα διάστημα 3-5 μηνών από την αρχή της σχέσης τους, εάν δεν έχουν καταφέρει να αποκτήσουν μια μεγαλύτερη οικειότητα και ένα πιο βαθύ συναισθηματικό δέσιμο.

Όσο όμως κι αν η επιστήμη προσπαθεί να εξηγήσει το μυστήριο του έρωτα, εστιάζοντας στην οικουμενικότητά του, αυτός παραμένει μια εμπειρία βαθιά υποκειμενική που μόνο βιώνοντάς τη μπορεί κανείς να εντρυφήσει στη μαγεία της. Και όπως είπαμε: έχει μεγάλη ανταμοιβή αλλά και μεγάλη σύγχυση…Να είστε προετοιμασμένοι!

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Μιλώντας για μισοτελειωμένες υποθέσεις, υπάρχει μια ιστορία που δεν είναι σαφές σε ποιόν από τους τρεις μεγάλους συνθέτες αποδίδεται, τον Bach, τον Handel ή τον Ηaydn, όπου ο  ηλικιωμένος μαέστρος ετοιμάζεται να πέσει για ύπνο όταν ακούει ένα φίλο στον κάτω όροφο να παίζει πιάνο. Ο φίλος παίζει πολύ όμορφα και ο ρυθμός όλο και κορυφώνεται μέχρι που κάποια στιγμή, εντελώς απότομα, το κομμάτι τελειώνει σε μια ‘κυρίαρχη’ συγχορδία. Ο μαέστρος, ανήσυχος, μάταια στριφογυρίζει στο κρεβάτι αφού είναι αδύνατο να κοιμηθεί πια μέχρι που κατεβαίνει κάτω, κάθεται στο πιάνο και δίνει στο κομμάτι τη δική του κατάληξη, το δικό του ‘κλείσιμο’.

 Όλοι έχουμε ‘μισοτελειωμένες υποθέσεις’. Πρόκειται για ζητήματα ή καταστάσεις που παραμένουν ανεπίλυτες ή ανολοκλήρωτες ή με τις οποίες δεν έχoυμε συμφιλιωθεί ακόμη.

 Οι περισσότεροι διαθέτουμε μεγάλη χωρητική ικανότητα για μισοτελειωμένες υποθέσεις  μιας και στη διάρκεια της ζωής μας μάλλον είμαστε προορισμένοι για να μείνουμε με αρκετές από ‘δαύτες’. Παρόλο που σ’ένα μεγάλο βαθμό μπορούμε να ανεχτούμε τα ‘ανοιχτά’ ζητήματα, αυτά συχνά εξακολουθούν να επιζητούν ένα ‘κλείσιμο’ και πολλές φορές δεν μας αφήνουν  να ησυχάσουμε , δημιουργώντας διάφορα ψυχολογικά συμπτώματα, από ανησυχία, άγχος, αυπνία και έλλειψη ενέργειας έως παρορμητικές ή ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και αυτοκαταστροφικά μοτίβα.

 Ο ίδιος ο εγκέφαλός μας, βλέπετε, δεν αρέσκεται σε μισοτελειωμένες υποθέσεις και εκκρεμότητες οποιουδήποτε τύπου. Σύμφωνα με το φαινόμενο ‘Ζeigarnik’, o νους μας έχει μια ισχυρή ανάγκη να τελειώσει ο,τιδήποτε άρχισε γι αυτό και τείνουμε να ανακαλούμε πολύ πιο εύκολα πράγματα που έχουμε ‘αφήσει στη μέση’. Όταν δεν μπορούμε να ολοκληρώσουμε κάτι, ‘κολλάμε’ σε αυτό. Επίμονες και ενοχλητικές σκέψεις εισβάλλουν στο μυαλό μας σε σχέση με ο,τιδήποτε ανολοκλήρωτο  ως μια υπενθύμιση στο γνωστικό μας σύστημα  ότι η ‘υπόθεση’ παραμένει εκκρεμής και αυτό μπορεί να αφορά από μικρά πρακτικά θέματα, (όπως το καινούριο μου website που δε λέει να τελειώσει!)  έως υποθέσεις ζωτικής σημασίας.

 Η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη από μισοτελειωμένες υποθέσεις- πράγματα που έχουν μείνει κατά κάποιο τρόπο στη μέση.  Εκείνος που δεν απάντησε στο αφεντικό του, που τον πρόσβαλλε, ενώ πολύ θα ήθελε και μετά γυρίζει σπίτι και τα βάζει με τη μάνα του ή  τη γυναίκα του, υποσυνείδητα ζει μια μισοτελειωμένη υπόθεση την οποία και προσπαθεί με ένα ‘μερικό’ και ατελέσφορο τρόπο να ‘ολοκληρώσει’και που ωστόσο παραμένει ‘ανοιχτή. Ακόμη και το άτομο που λέει την ίδια ιστορία ξανά και ξανά γιατί ποτέ δε νιώθει ότι ακούστηκε ή ότι την είπε σωστά, ζει τη δική του μισοτελειωμένη υπόθεση.

Οι άνθρωποι φέρνουν στην ψυχοθεραπεία τις δικές τους μισοτελειωμένες υποθέσεις, ιστορίες που συχνά σαν τα φαντάσματα  κατοικούν και στοιχειώνουν το νου και την ψυχή μας: «ποτέ δεν είπα στον πατέρα μου πώς ένιωθα», «δεχόμουν κριτική όποτε εξέφραζα τα συναισθήματά μου», «εγώ ήθελα να γίνω ζωγράφος αλλά με κατεύθυναν να γίνω δικηγόρος», κ.ο.κ

Το να ζούμε με μισοτελειωμένες υποθέσεις μοιάζει με το να μετακομίζουμε σε ένα καινούριο σπίτι φέρνοντας τα πάντα από το παλιό χωρίς να τα ξεκαθαρίσουμε ή/και  να τα τακτοποιήσουμε.  Ή σα να τρέχουμε ατέρμονα σε ένα διάδρομο γυμναστικής χωρίς στόχο ή προορισμό. Αν οι υποθέσεις σε εκκρεμότητα είναι αρκετά σημαντικές  μπορεί να μοιάζει σα να πορευόμαστε χωρίς ξεκάθαρη αίσθηση και σαφή σκοπό, δίχως να μπορούμε να αντλήσουμε ικανοποίηση από τη ζωή μας. Το ‘κλείσιμο’, μπορεί τότε να επιτευχθεί μόνο εάν επιστρέψουμε στην παλιά ιστορία και δώσουμε ένα καινούριο ‘τέλος’ ή με το ζήσουμε μια ανάλογη συνθήκη στο παρόν η οποία θα λειτουργήσει ως ‘επιδιορθωτική εμπειρία’.

 Συνηθισμένα παραδείγματα μισοτελειωμένων υποθέσεων είναι:

•   ‘Δουλειές’- έργα που έχουν μείνει ανολοκλήρωτα
•    Συναισθήματα ή θλίψη που δεν έχουν εκφραστεί
•   Αποφάσεις που χρειάζεται να ληφθούν
•  Προσωπικές σχέσεις που δεν έχουν ‘τελειώσει’ ή ‘κλείσει’
•   Χαρακτηριστικά που καταπιέστηκαν λόγω έλλειψης αποδοχής
•  Απολογίες για πράξεις που προκάλεσαν πόνο.

Εντάξει, λοιπόν…Όλοι έχουμε μισοτελειωμένες υποθέσεις, γιατιιιιιιιιιί…. Γιατί,  έτσι γίνεται με εμάς τους ανθρώπους. Τί χρειάζεται να κάνουμε με αυτές;  Ο μόνος τρόπος να ελευθερωθούμε  είναι να τις αντιμετωπίσουμε. Και μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μόνο ό,τι μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να ονομάσουμε. Είναι όλα εκεί κάτω από το χαλί και τείνουν να εκδηλώνονται με διάφορες μορφές και να μας σαμποτάρουν ιδιαίτερα κάθε φορά που συμβαίνει κάποια σημαντική αλλαγή στη ζωή μας- μια καινούρια δουλειά, μια νέα σχέση, μια νέα φιλία, κ.ο.κ

Ιδιαίτερα  οι προσωπικές σχέσεις  συχνά ναυαγούν όχι επειδή δεν υπάρχει η βάση για να επιτύχουν αλλά γιατί μισοτελειωμένες υποθέσεις που τα μέρη έχουν φέρει μέσα στη σχέση (μαζί βέβαια με προσδοκίες και δυσλειτουργίες) καταφέρνουν να τις εκτροχιάσουν. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση- χωρίς να το συνειδητοποιούμε-να επαναλαμβάνουμε γνώριμα μοτίβα και  προηγούμενες συμπεριφορές- την ίδια στιγμή που προσπαθούμε  «να το κάνουμε σωστά αυτή τη φορά». Κι ακόμη σε ένα υποσυνείδητο επίπεδο μπορεί να περιμένουμε ότι ο άλλος θα εκπληρώσει ανάγκες και επιθυμίες μας που δεν εκπληρώθηκαν σε προηγούμενη(-ες ) σχέση(-εις).

 Η Μυρτώ και ο Μάνος συναντήθηκαν ξανά μετά από 30 χρόνια. Όταν πρωτογνωρίστηκαν εκείνη ήταν 14 και αυτός 28. Για εκείνη, ήταν ο παιδικός της πλατωνικός  έρωτας, φίλος της οικογένειας, για εκείνον  η μικρή του αγαπημένη: «εσένα μια μέρα θα σε παντρευτώ» συνήθιζε να της λέει. Οι ζωές τους πήραν δρόμους διαφορετικούς, παντρεύτηκαν και έζησαν με άλλους ανθρώπους. Μέσα στα χρόνια καμιά φορά σκέφτονταν ο ένας τον άλλο αγάπη και νοσταλγία.<….>

Διαβάστε τη συνέχεια της ιστορίας στο site της Έλενας Καμπισοπούλου

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Πόσες φορές έχετε ξυπνήσει μετά από ένα περίεργο όνειρο και έχετε αναρωτηθεί τι μπορεί να σημαίνει; Το ξέρατε ότι ξοδεύουμε , κατά μέσο όρο 25 χρόνια από τη ζωή μας ενώ κοιμόμαστε και 5-7 από αυτά βλέποντας όνειρα;  Παρόλο που τα όνειρα του καθενός μας είναι μοναδικά, η ανάλυση των ονείρων μπορεί να βοηθήσει ερμηνεύοντας τα κρυμμένα μηνύματα  που υπάρχουν στα όνειρά μας.

Παρακάτω, σας προτείνoυμε τις  κυριότερες ψυχολογικές μεθόδους ερμηνείας των ονείρων. Ίσως είναι μια ευκαιρία να πειραματιστείτε με κάτι καινούριο, να ξεφύγετε για λίγο από τα συνηθισμένες σας σκέψεις και ασχολίες, να μοιραστείτε μια ενδιαφέρουσα εμπειρία με ένα φίλο που μπορεί  να σας βοηθήσει στην εφαρμογή τους, και βέβαια να διευρύνετε την επίγνωσή σας σε σχέση με τα νοήματα που προσπαθεί να σας αποκαλύψει το υποσυνείδητό σας!

 Η μέθοδος του “ελεύθερου συνειρμού” – Sigmund Freud

Ο Freud, που πίστευε στην σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, έλεγε ότι τα όνειρα είναι «η βασιλική οδός προς το ασυνείδητο». Η μέθοδος που πρότεινε για τη διερεύνηση και την ερμηνεία των ονείρων είναι η χρήση του ελεύθερου συνειρμού.
Αν θέλετε να εφαρμόσετε τη μέθοδο του ελεύθερου συνειρμού:
1. Eπιλέξτε μια σημαντική εικόνα ή έννοια του ονείρου σας. Κρατήστε τη για λίγο στο νου σας.

2. Ποιά εικόνα ή λέξη σας έρχεται αμέσως μετά; Κρατήστε την επόμενη εικόνα στο μυαλό σας χωρίς να την αναλύσετε με κάποιον τρόπο. Τί έρχεται μετά; Και μετά; Και έπειτα; (για παράδειγμα, μπλέ, ουρανός, σύννεφα, βροχή, μελαγχολία, ταξίδι….)

3. Επιτρέψτε στο νου σας να ακολουθεί το νήμα των εικόνων ή των ιδεών που σας έρχονται χωρίς να κριτική ή άλλες παρεμβολές. Συνεχίστε μέχρι να φτάσετε σε μια ιδέα ή εικόνα που έχει ιδιαίτερη σημασία για εσάς.

4. Αν αυτό δε συμβεί επιστρέψτε στην αρχική εικόνα και ξαναρχίστε ή επιλέξτε μια άλλη και ξεκινήστε από την αρχή.

Πόσο συχνά το ονειρεύεστε;

Η μέθοδος της ενίσχυσης – Carl Jung

Ο Jung από την άλλη μεριά υποστηρίζει ότι ονειρευόμαστε προκειμένου να δώσουμε έκφραση σε κάθε κομμάτι της ψυχής μας και ότι ο ελεύθερος συνειρμός θολώνει τα νερά, αποπροσανατολίζοντάς μας σε σχέση με το νόημα του ονείρου. Αυτό θα πει ότι παρόλο που μπορεί να μας αποκαλύψει μια σημαντική αλήθεια για τον εαυτό μας, αυτό που θα μάθουμε μπορεί να είναι διαφορετικό από εκείνο που το όνειρο ήθελε να μας επικοινωνήσει.
Έτσι, ο Jung επέλεξε να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο της «ενίσχυσης» (Amplification). Σύμφωνα με αυτή επιλέγουμε ένα σύμβολο, το εξετάζουμε από κάθε δυνατή άποψη και προσέχουμε τι είδους πληροφορίες μπορούμε να εξάγουμε από αυτό. Αντί δηλαδή να ακολουθήσουμε μια σειρά συνειρμών που θα μας οδηγήσουν μακριά από το όνειρο να εξερευνήσουμε τα πολλαπλά επίπεδα νοήματος γύρω από μια κεντρική εικόνα. O σκοπός εδώ είναι να εξάγουμε τα βασικά στοιχεία του ονείρου και να πάρουμε από το καθένα από αυτά όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες.
Αν θέλετε να εφαρμόσετε τη μέθοδο αυτή:
1. Ξεκινήστε, γράφοντας το όνειρό σας και σημειώνοντας τα σημαντικότερα στοιχεία του ονείρου

2. Στη συνέχεια, επιχειρήστε να εξάγετε από το καθένα από αυτά όσο το δυνατόν περισσότερε πληροφορίες, έτσι ώστε να ενισχύσετε και να εμπλουτίσετε ό,τι γνωρίζετε

3. Κάντε στον εαυτό σας ερωτήσεις. Αν για παράδειγμα, είδατε στον ύπνο σας ότι ταξιδεύετε με ένα τρένο ” Τι με συνδέει με το τρένο;”, “Τι σημαίνει το ταξίδι με το τρένο για μένα;” “Το έχω κάνει ποτέ;” “Πότε;”, “Γιατί;”, “Πού;”, “Κάτω από ποιές συνθήκες;”. Με αυτόν τον τρόπο αντλούμε όσο στο δυνατόν περισσότερα στοιχεία για κάθε έννοια του ονείρου, εξετάζοντάς τη από κάθε δυνατή άποψη.

4. Στη συνέχεια, επιχειρήστε να συνδέσετε τα όσα έχετε εξάγει με την κανονική σας ζωή.

Το Παιχνίδι Ρόλων – Fritz Perls

Ο Perls πρότεινε μια άλλη ενδιαφέρουσα τεχνική που βασίζεται στο role-playing,η οποία μας επιτρέπει να διερευνήσουμε κάθε πλευρά του ονείρου, όχι μόνο εκείνες που μας φαίνονται σημαντικές στο όνειρο αλλά και εκείνες που ίσα ίσα έχουμε καταγράψει. Για τον Perls κανένα στοιχείο του ονείρου δεν είναι ασήμαντο Το γεγονός ότι παραβλέψαμε ή αγνοήσαμε κάποιο στοιχείο του ονείρου μπορεί να σημαίνει ότι αυτό ακριβώς έχει κάτι σημαντικό να μας πει.

Τα στοιχεία του ονείρου αντιπροσωπεύουν πλευρές της προσωπικότητάς μας που έχουμε απωθήσει. Ο σκοπός είναι να ταυτιστούμε με την κάθε πλευρά και αυτό μπορεί να γίνει με το να “αναπαραστήσουμε” το κάθε στοιχείο του ονείρου μέχρι να αναγνωρίσουμε σε αυτό κάτι από τον εαυτό μας. Σύμφωνα με αυτή την τεχνική λοιπόν το όνειρο δεν πρέπει να ερμηνευθεί αλλά να δραματοποιηθεί.
Αν θέλετε να πειραματιστείτε με τη μέθοδο αυτή:
1. Διηγηθείτε το όνειρο στον ενεστώτα, σα να συμβαίνει τώρα, με όλες τις λεπτομέρειες.

2. Δραματοποιήστε και αναπαραστήστε το όνειρο, δοκιμάζοντας να αντιπροσωπεύσετε κάθε μέρος του ονείρου (πρόσωπα, ζώα, πράγματα) και να νιώσετε τα συναισθήματα που αναδύονται. Είναι σημαντικό να αλλάξετε χώρο και θέση αν χρειαστεί κατά την αναπαράσταση κάθε μέρους. Αν το όνειρο, έχει πολλά στοιχεία μπορείτε να επιλέξετε να  δραματοποιήσετε ένα από αυτά.

3. Στη συνέχεια, αν θέλετε μπορείτε να βάλετε τα διάφορα μέρη του ονείρου να κάνουν διάλογο μεταξύ τους, ιδιαίτερα εκείνα που φαίνονται να είναι σε σύγκρουση μεταξύ τους, αναπαριστώντας το καθένα από αυτά.

H Συνέντευξη του Ονείρου (Τhe Dream Interview – G. Delaney)

Mια πιο σύγχρονη τεχνική για την ανάλυση των ονείρων, που αντλεί στοιχεία από τις προηγούμενες είναι αυτή που δημιούργησε η ψυχολόγος Dr G. Delaney, πρωτοπόρος στην ανάλυση των ονείρων, και πρόεδρος της Ιnternational Association for the Study of Dreams.
Η τεχνική αυτή βασίζεται σε μια συνέντευξη που περιλαμβάνει συγκεκριμένες ερωτήσεις. Το άτομο που σας παίρνει τη συνέντευξη θα πρέπει να είναι κάποιος που νιώθετε ότι εμπιστεύεστε.
1. Ξεκινήστε γράφοντας το όνειρό σας και εντοπίζοντας τα στοιχεία-κλειδιά χρησιμοποιώντας τον παρακάτω κώδικα: Βάλτε σε κύκλο τους κύριους χαρακτήρες (ανθρώπους και ζώα), υπογραμμίστε κάθε βασικό αντικείμενο, τραβήξτε μια κυματιστή γραμμή κάτω από κάθε συναίσθημα, τοποθετήστε κάθε μέρος μέσα σε ένα τρίγωνο και βάλτε ένα βέλος κάτω από κάθε σημαντική ενέργεια.
2. Αρχίστε τη συνέντευξη. Διηγηθείτε το όνειρο σε πρώτο πρόσωπο και στον ενεστώτα χρόνο. Ο ακροατής τότε θα σας κάνει πέντε ερωτήσεις  για το όνειρο.

• “Σε τι περιβάλλον βρίσκεσαι;”
• “Ποιοί είναι οι χαρακτήρες;”
• “Ποιά γεγονότα συμβαίνουν;”
• “Τι αντικείμενα υπάρχουν;”
• “Τι συναισθήματα βιώνεις;”

Μετά από κάθε ερώτηση, ο ακροατής σας ρωτάει αν μπορείτε  να βρείτε κάποια σύνδεση μεταξύ του ονείρου και της κανονικής σας ζωής.
3. Αφού εξετάσετε το όνειρο από κάθε γωνία, ο ακροατής σας το ξαναλέει, έχοντας στο νού του όλα ό,σα του έχετε πει και με βάση τα ό,σα έχει πάρει από τις απαντήσεις σας. Το αναμενόμενο είναι αυτό να ρίξει περισσότερο φως στην εμπειρία σας και να οδηγήσει σε μια διευρυμένη επίγνωση σε σχέση με το νόημα του ονείρου.

4. Ο ακροατής σας κάνει μια τελευταία ερώτηση: ” Πώς κατανοείς αυτό το όνειρο;”, “Τι πιστεύεις ότι σημαίνει;
Στην ψυχοθεραπεία, όταν αναλύουμε ένα όνειρο, δεν είμαστε τόσο διεξοδικοί στη μέθοδο ερμηνείας του αλλά δανειζόμαστε στοιχεία από όλες τις παραπάνω μεθόδους και βέβαια το ίδιο μπορείτε να κάνετε κι εσείς. Παρόλο που ο πλέον κατάλληλος ειδικός για να ερμηνεύσει το περιέχομενο του ονείρου είστε εσείς ο ίδιος το κατάλληλο «αυτί» μπορεί απλώς να σας βοηθήσει σε αυτό και που ξέρετε, μπορεί να πάρετε απαντήσεις σε σημαντικά θέματα που σας αφορούν!

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ

Ας το παραδεχτούμε πως τα συναισθήματα δεν είναι εύκολη υπόθεση… Όσο και να θέλουμε να τα ελέγξουμε, καταλήγουν να μας ελέγχουν εκείνα ειδικά όταν είναι “μη αναγνωρισμένα”. Μέχρι που καμιά φορά να φτάνουμε να λέμε ότι “δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας” και να αναρωτιόμαστε με ανησυχία τι μας συμβαίνει. Και από την άλλη η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε μάθει να τα ακούμε και να ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους, πόσο μάλλον να τα επεξεργαζόμαστε, παρόλο που εξυπηρετούν πολύ σημαντικούς σκοπούς. (διαβάστε εδώ)

Σκέφτηκα λοιπόν να ανοίξω μια συζήτηση επάνω στο τι κάνουμε με τα συναισθήματά μας και να προτείνω ορισμένους πρακτικούς τρόπους που βοηθάνε να μάθουμε αρχικά πως να συνειδητοποιούμε, να αναγνωρίζουμε και να επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματά μας και στη συνέχεια πως να τα διαχειριζόμαστε.

ΕΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ  ΕΛΘΕΤΕ ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ

1. Συνειδητοποιήστε πως αισθάνεστε:

• Βρείτε ένα ήσυχο μέρος, καθίστε αναπαυτικά και εστιάστε την προσοχή σας εσωτερικά.
• Κάντε μια νοητική διαδρομή επάνω στο σώμα σας και προσέξτε σε ποιές περιοχές νιώθετε ένταση.
• Εστιάστε στα σημεία αυτά, πάρτε μερικές εισπνοές, εκπνεύστε αργά και στη συνέχεια  δείτε αν κάτι έρχεται στη συνειδητότητά σας.
• Προσέξτε αν σας έρχονται οποιεσδήποτε σκέψεις, εικόνες, αισθήσεις, αναμνήσεις. Αν δεν έρχεται κάτι, δεν πειράζει. Συνεχίστε.
• Ρωτήστε τον εαυτό σας: “Πώς αισθάνομαι;” και συνειδητοποιήστε ό,τιδήποτε έρχεται ως απάντηση στην ερώτησή σας.
• Απλώς παρατηρήστε, δεν χρειάζεται να “βρείτε” κάτι, μόνο συνειδητοποιήστε.
• Αν τίποτα δεν προκύπτει, δεν πειράζει, μπορείτε να το δοκιμάσετε ξανά κάποια άλλη στιγμή.

2.  Αναγνωρίστε τα συναισθήματά σας

• Εάν γνωρίζετε πως νιώθετε, πείτε στον εαυτό σας ότι έτσι αισθάνεστε αυτή τη στιγμή και ότι αυτό είναι εντάξει.
• Δε χρειάζεται να ξέρετε γιατί ή από που έρχεται αυτό το συναίσθημα.
• Ούτε χρειάζεται να το ονοματίσετε, μπορεί να νιώθετε απλά ότι αισθάνεστε έναν πόνο στο στήθος.
• Καθώς αναπνέετε, φανταστείτε ότι σε κάθε εισπνοή έρχεστε σε επαφή μαζί του και σε κάθε εκπνοή το απελευθερώνετε.
• Απλά, δώστε χώρο στο συναίσθημά σας  να υπάρξει.
• Δεν υπάρχει κάτι που να πρέπει να κάνετε, μόνο αποδεχτείτε ότι έτσι αισθάνεστε τώρα.

ΕΑΝ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ

1. Επεξεργαστείτε αυτά που αισθάνεστε

• Δεχθείτε αυτό που αισθάνεστε, δεν είναι “τρελό” ή “ανόητο”  που νιώθετε έτσι. Τα συναισθήματά σας είναι εκεί για κάποιο λόγο.
• Εστιάστε εσωτερικά και ρωτήστε τον εαυτό σας: “Με τι συνδέεται αυτό που νιώθω;”
• Μείνετε χαλαροί και δείτε τι συνειδητοποιείτε. Μπορεί να σας έρθει μια εικόνα, να θυμηθείτε κάτι, έναν ήχο, μια μυρωδιά ή να προσέξετε κάποιο σημείο στο σώμα σας όπου αισθάνεστε ένταση.
• Και πάλι, αποφύγετε να κρίνετε, να αναλύσετε, να ερμηνεύσετε αυτό που νιώθετε.
• Μείνετε για λίγο με αυτό. Συχνά, είμαστε βιαστικοί, θεωρώντας ότι αυτό που έρχεται το γνωρίζουμε ήδη αλλά συνήθως υπάρχουν και άλλες σημαντικά στοιχεία από αυτά που νομίζουμε, αν πάμε βαθύτερα. Χρειάζεται υπομονή και αποδοχή.
• Αν τίποτα άλλο δεν έρχεται, δεν πειράζει. Είναι ήδη βοηθητικό που ήλθατε σε επαφή με το συναίσθημά σας.

Το να “μείνουμε” με αυτά που νιώθουμε δεν είναι πάντα εύκολο ή ανώδυνο. Συνήθως όμως είναι ανακουφιστικό αφού έτσι αποδεσμεύεται ψυχική ενέργεια.

2.  Απελευθερώστε ή Εκφράστε τα Συναισθήματά σας

•  Ακόμη κι αν δεν ξέρετε ακριβώς γιατί αισθάνεστε έτσι, μπορείτε ωστόσο να εκφράσετε τα συναισθήματά σας με το δικό σας τρόπο,  στο δικό σας χώρο και χρόνο.
• Επικεντρωθείτε στο πως νιώθετε και γράψτε ή ζωγραφίστε κάτι που θα αναδυθεί από αυτό, χωρίς να λογοκρίνετε τον εαυτό σας.
• Αν ασχολείστε με τη μουσική ή το χορό, μπορείτε να το εκφράσετε παίζοντας μουσική, συνθέτοντας ένα κομμάτι, ή τραγουδώντας ή και  με το να κινηθείτε ή να χορέψετε με το συναίσθημά σας.
• Κλάψτε.  Αν νιώσετε την ανάγκη να κλάψετε δώστε στον εαυτό σας την άδεια να το κάνει.
• Φωνάξτε, αν χρειαστεί, κάπου όπου είστε μόνος/η ή σε ένα μέρος στη φύση.
• Πείτε δυνατά ό,τι θα θέλατε να πείτε σε κάποιον άλλο.
• Μοιραστείτε ό,τι νώθετε με ένα υποστηρικτικό πρόσωπο.

Πολλές φορές τα συναισθήματα μας υπερβαίνουν, μας κατακλύζουν, μας πονάνε , δεν ξέρουμε τι να τα κάνουμε… Πώς μπορούμε να τα διαχειριστούμε;

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ  ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙΤΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ

1. Παρηγορήστε και Καθησυχάστε τον εαυτό σας.

• Μιλήστε του όπως θα μιλούσατε σε ένα φίλο, με αποδοχή και επιείκια.
• Πείτε στον εαυτό σας αυτό που χρειάζεται να ακούσει τη δεδομένη στιγμή, π.χ “έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα”.
• Κάντε κάτι που θα σας ξεκουράζει ή σας ανακουφίζει, περιποιηθείτε τον εαυτό σας: π.χ ένα ζεστό τσάι, ένας υπνάκος, ένα ωραίο μπάνιο, ένα μασάζ, ένα βιβλίο κ.α
• Μιλήστε σε ένα φίλο ή οποιοδήποτε υποστηρικτικό πρόσωπο.

2. Αποφασίστε να κάνετε  ένα διάλλειμμα από τα συναισθήματά σας

Ορισμένες φορές μπορεί να είναι χρήσιμο, να αφήσουμε για λίγο τα ό,σα νιώθουμε στην άκρη και να αποφασίσουμε να κάνουμε ένα διάλειμμα από αυτά, πράγμα που δεν σημαίνει ότι τα “αρνούμαστε” ή τα “κουκουλώνουμε” αλλά ότι δίνουμε στον εαυτό μας κάποιο χρόνο να ξεκουραστεί και να επανέλθει αργότερα, αν χρειάζεται.

• Επιδοθείτε σε μια δραστηριότητα που απορροφά πλήρως την προσοχή σας. Αυτό από μόνο του μπορεί να σας βάλει σε μια άλλη διάθεση, καθώς έχει βρεθεί ότι δεν είναι μόνο τα συναισθήματα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας αλλά και η συμπεριφορά τα συναισθήματά μας.
• Γυμναστείτε. Μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε πολύ καλύτερα και να επηρεάσει θετικά την προοπτική σας επάνω στα πράγματα.
• Πηγαίνετε μια βόλτα στη φύση ή γενικά αλλάξτε σκηνικό  για λίγο.
• Δείτε μια αγαπημένη σας ταινία (προσοχή στην επιλογή!)
• Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο της νοερής απεικόνισης: Μπορείτε να φανταστείτε  ένα “ασφαλές μέρος”, ένα μέρος που σας προκαλεί συναισθήματα ασφάλειας, γαλήνης, ηρεμίας,  και να επιτρέψετε στον εαυτό σας να βιώσει  με όλες του τις αισθήσεις, όλα όσα βλέπετε, ακούτε, αισθάνεστε καθώς βρίσκεστε εκεί.

Τα παραπάνω είναι μόνο μερικές ιδέες. Eσείς, τι τρόπους έχετε  που σας βοηθάνε να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας;

Περισσότερα για την ψυχολόγο Έλενα Καμπισοπούλου μπορείτε να διαβάσετε εδώ