Στέλλα Καραπα

Το “όχι” είναι μία από τις πρώτες λέξεις που ένα μωρό θα ψελλίσει καθώς είναι μικρή και ταυτόχρονα πολύ λειτουργική λέξη γιατί υποδηλώνει μία σειρά από έννοιες: άρνηση, απαγόρευση, ενόχληση.

Το θέμα είναι ότι στην πορεία των χρόνων οι άνθρωποι ταυτίζουν το όχι με την καθολική άρνηση και τις περισσότερες φορές φοβούνται να το πουν ή έστω να το παραδεχθούν.
Σχετικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα άτομα που σπάνια απαντούν όχι σε αιτήματα και ερωτήσεις έχουν υψηλότερα ποσοστά στρες και άγχους. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Αυτό προκύπτει από μία σχεδόν εθιστική τάση συγκεκριμένης κατηγορίας ατόμων να εμφανίζονται ως συγκαταβατικοί, βολικοί και διαρκώς έτοιμοι να καλλιεργήσουν μία ωραιοποιημένη εικόνα του πάντα διαθέσιμου και υποχωρητικού. Ταυτόχρονα όμως η συνεχής κατάφαση λειτουργεί βαθμιαία ως μία ύπουλη κατάργηση των προσωπικών ορίων και επιλογών καθώς το άτομο καταλήγει μία βολική λύση στις διαφορετικές ενίοτε ανάγκες των άλλων.

Έτσι τα άτομα που αποφεύγουν να αρνηθούν σε αυτά που τους ζητούν ή τους λένε οι άλλοι, πολλές φορές καταλήγουν να αφήνουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό τους και τα πράγματα που οι ίδιοι θέλουν να κάνουν ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν διστάζουν να παραβιάσουν ακόμη και προσωπικές τους αξίες και ιδέες προκειμένου να αποφύγουν να δηλώσουν την άρνησή τους σε κάτι. Αυτό τους οδηγεί σε μία συνεχή κατάσταση πίεσης και αόρατου ελέγχου στον οποίο παραδίνονται αργά και αδιαμφισβήτητα.

Μην φοβάστε λοιπόν να πείτε όχι όταν αισθάνεστε κουρασμένοι και δεν μπορείτε να αναλάβετε ακόμη μία υποχρέωση, όχι όταν δεν θέλετε να συναναστραφείτε με συγκεκριμένα άτομα –άλλωστε στην πραγματικότητα δεν σας ενδιαφέρει η άποψή τους- όχι στην επιπλέον δουλειά τα σαββατοκύριακα τα οποία σχεδιάζατε να τα αφιερώσετε σε αυτούς που αγαπάτε, όχι σε μία επαφή που δεν είστε υποχρεωμένοι να ολοκληρώσετε επειδή απλά βγήκατε ένα ραντεβού.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΑΡΝΗΘΕΙΤΕ ΕΥΓΕΝΙΚΑ:

Σύμφωνα με ένα άρθρο που διαβάσαμε στην εφημερίδα Καθημερινή  υπάρχουν 3 τρόποι να πείτε “όχι” με σεβασμό απέναντι στον άλλο, χωρίς να αισθανθεί άσχημα καμία από τις 2 πλευρές.

1.Όχι αλλά…: Το ‘όχι’ δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε. Αν δεν μας αρέσει μια πρόταση, ο καλύτερος τρόπος να αρνηθούμε είναι να κάνουμε μια αντιπρόταση. Αν η άλλη πλευρά είναι έτοιμη να δεχθεί τους όρους μας, τότε μπορεί να κερδίσουμε κάτι από την συμφωνία. Αν πάλι όχι, μπορούμε να αρνηθούμε παραπέμποντας την πρόταση σε κάποιον άλλο. Αν πρόκειται, δηλαδή, για επαγγελματική πρόταση μπορούμε να προτείνουμε κάποιον άλλο υποψήφιο ή αν πρόκειται για μια πιο προσωπική περίσταση μπορούμε να ζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου φίλου.
2. Όχι τώρα! Αν ο λόγος που θέλουμε να αρνηθούμε έχει να κάνει με τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μας, τότε γιατί να μην πούμε ‘όχι τώρα’; Αφήνουμε έτσι μια υπόσχεση ότι μπορούμε να ξανασκεφτούμε την πρόταση αργότερα ή να κάνουμε κάτι που μας ζητήθηκε όταν θα έχουμε χρόνο.
3. Όχι, ευχαριστώ: Μερικές φορές είναι καλύτερο να λέμε απλά ‘όχι’, χωρίς να δώσουμε εξηγήσεις ή να πούμε μικρά ψέματα για να το καλύψουμε. Έχουμε δικαίωμα στα αποφάσεις μας και αυτό γίνεται περισσότερο κατανοητό όταν είμαστε ευγενικοί και δείχνουμε στους άλλους ευγνωμοσύνη. Ο τρόπος που λέμε ‘όχι’ είναι πιο σημαντικός για να αποφύγουμε τις όποιες παρεξηγήσεις.

Το αρχικό άρθρο είναι γραμμένο από την ψυχολόγο Στέλλα Καράπα.

Το μόνιμο άγχος του ανθρώπου…ο χρόνος. Ο χρόνος στη ζωή μας έχει πολλούς ρόλους και λειτουργίες, ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός από τη μία, από την άλλη μας ‘‘πιέζει’’ καθημερινά. Τι σχέση έχουμε λοιπόν με το χρόνο; Πώς τον αντιλαμβανόμαστε και πόσο μας επηρεάζει;

Δεν χρειάζεται να είσαι επιστήμονας για να καταλάβεις πως η αίσθηση του χρόνου συνδέεται άμεσα με την διάθεσή μας για αυτό άλλωστε όταν κάπου περνάμε καλά, όταν είμαστε χαρούμενοι, κυλάει πολύ γρήγορα ενώ από την άλλη σε βαρετές συγκεντρώσεις και κοινωνικές αγγαρείες, το ρολόι μοιάζει να είναι κολλημένο.

Μπορεί να ακούγεται περίεργο και να φαίνεται ακόμη πιο δύσκολο αλλά πρέπει ο χρόνος να γίνει φίλος μας. Σημασία έχει να φροντίζουμε να αφιερώνουμε σε ό,τι κάνουμε ποιοτικό χρόνο χωρίς να δίνουμε τόσο μεγάλη έμφαση στην ποσότητα.

Αν για παράδειγμα θέλουμε να πάμε με το παιδί μας μια μεγάλη βόλτα, ας αφιερώσουμε εξ’ ολοκλήρου το χρόνο σε αυτό και ας είναι λιγότερος παρά να βασανιζόμαστε ώρες στο ίδιο σημείο ανάμεσα σε δεκάδες τηλεφωνήματα και στο τσαπατσούλικο διάβασμα μίας εφημερίδας.

Έπειτα, είναι αναγκαίο να αφιερώνουμε χρόνο στον εαυτό μας, χρόνο για τον εαυτό μας και την ξεκούρασή του. Διαχωρίστε τους διάφορους τομείς στη ζωή σας και αφήστε ένα μικρό περιθώριο στην εβδομάδα σας για λίγο χρόνο ανεμελιάς με τους ανθρώπους και τον τρόπο που εσείς επιλέγετε χωρίς να ελέγχετε κινητά, χωρίς να κοιτάξετε την τηλεόραση και την κινητικότητα στο facebook.

Τέλος, όπως και οι άνθρωποι έτσι και οι καταστάσεις θέλουν τον δικό τους χρόνο. Μην πιέζετε λοιπόν τα πράγματα να εξελιχθούν, μην ζείτε τη ζωή σε fast forward, η βιασύνη μπορεί να είναι εποικοδομητική στην έγκαιρη παράδοση του project που έχετε αναλάβει αλλά δεν είναι καθόλου θετική στην ανάπτυξη ενός συναισθήματος και στο ξεδίπλωμα μίας σχέσης.

Έχετε κατά νου πως πρέπει πάντα να περιμένετε μία ολόκληρη μέρα προτού να δείτε το όμορφο ηλιοβασίλεμα και αντίστοιχα να περάσετε ολόκληρη τη νύχτα πριν κάνει την εμφάνισή της η ανατολή. Keep time on your side!

Κάποιος εύστοχα είπε πως στο πεδίο της μάχης δεν υπάρχει κανένας άθεος ή πολύ συχνά ακόμη και από τα χείλη του πιο σκεπτικιστή επιστήμονα μπορεί να ακουσθεί πως ο ασθενής ‘‘τώρα είναι στα χέρια του θεού’’. Υπάρχουν όμως θαύματα; Και αν υπάρχουν αυτό είναι ζήτημα θρησκείας, πίστης ή ενστίκτου;

Γενικά αυτό που σε πολλές περιπτώσεις η ψυχολογία έχει επιβεβαιώσει είναι πως η ανάγκη των ανθρώπων να πιστέψουν σε κάτι ανώτερο και σε μία θεϊκή παρέμβαση γιγαντώνεται μπροστά σε δύσκολες καταστάσεις, σε επίπονες εμπειρίες, στον φόβο για το μέλλον, όταν βρισκόμαστε στην τρίτη ηλικία και νιώθουμε ότι το τέλος πλησιάζει. Ιδιαίτερα, ένα θαύμα είναι πάντα αυτό που περιμένουμε όταν θεωρούμε πως ότι εμείς μπορούσαμε να κάνουμε έχει εξαντληθεί. Όλα τα περιθώρια, ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό.

Πολλοί ιερείς και πιστοί θα σπεύσουν να μιλήσουν αβίαστα για θαύματα που πάντα συνέβαιναν και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν, σε αυτούς που τα πιστεύουν. Άρα ο θεός ή αυτή η ανώτερη δύναμη κάνει έναν ιδιότυπο διαχωρισμό μεταξύ αυτών που πιστεύουν και δεν πιστεύουν; Και τι συμβαίνει τότε με την παλιά ‘‘εφαρμογή’’ των θαυμάτων που εμφανίζονταν για να κάνουν ακόμη και τους πιο άπιστους να πιστέψουν;

Για μένα το θαύμα στηρίζεται στην οπτική αυτού που το βιώνει. Δεν είναι κακό να νιώθουμε πως πάντα μπορεί να υπάρξει το μαγικό ραβδάκι που θα βάλει την πινελιά που χρειάζεται όταν παραστεί η ανάγκη. Μπορεί να βλέπουμε ως θαύμα το αποτέλεσμα των σκληρών μας προσπαθειών που είμαστε πολύ κουρασμένοι να το αναγνωρίσουμε ως ένα λογικό αποτέλεσμα ή ακόμη και μία απλή συγκυρία.

Μην στηρίζεστε στα θαύματα και μην αφήνετε τα πάντα στην ανώτερη αυτή δύναμη που πιστεύετε είτε είναι καλό είτε είναι κακό. Δεν μπορώ τις μοιρολατρίες και τις μεμψιμοιρίες αλλά μη στερείτε από τη ζωή σας αυτή την ασημόσκονη που κάπου κάπου αφήνει μία μικρή αίσθηση μαγείας και μυστηρίου.

Το “όχι” είναι μία από τις πρώτες λέξεις που ένα μωρό θα ψελλίσει καθώς είναι μικρή και ταυτόχρονα πολύ λειτουργική λέξη γιατί υποδηλώνει μία σειρά από έννοιες: άρνηση, απαγόρευση, ενόχληση.

Το θέμα είναι ότι στην πορεία των χρόνων οι άνθρωποι ταυτίζουν το όχι με την καθολική άρνηση και τις περισσότερες φορές φοβούνται να το πουν ή έστω να το παραδεχθούν.
Σχετικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα άτομα που σπάνια απαντούν όχι σε αιτήματα και ερωτήσεις έχουν υψηλότερα ποσοστά στρες και άγχους. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Αυτό προκύπτει από μία σχεδόν εθιστική τάση συγκεκριμένης κατηγορίας ατόμων να εμφανίζονται ως συγκαταβατικοί, βολικοί και διαρκώς έτοιμοι να καλλιεργήσουν μία ωραιοποιημένη εικόνα του πάντα διαθέσιμου και υποχωρητικού. Ταυτόχρονα όμως η συνεχής κατάφαση λειτουργεί βαθμιαία ως μία ύπουλη κατάργηση των προσωπικών ορίων και επιλογών καθώς το άτομο καταλήγει μία βολική λύση στις διαφορετικές ενίοτε ανάγκες των άλλων.

Έτσι τα άτομα που αποφεύγουν να αρνηθούν σε αυτά που τους ζητούν ή τους λένε οι άλλοι, πολλές φορές καταλήγουν να αφήνουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό τους και τα πράγματα που οι ίδιοι θέλουν να κάνουν ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν διστάζουν να παραβιάσουν ακόμη και προσωπικές τους αξίες και ιδέες προκειμένου να αποφύγουν να δηλώσουν την άρνησή τους σε κάτι. Αυτό τους οδηγεί σε μία συνεχή κατάσταση πίεσης και αόρατου ελέγχου στον οποίο παραδίνονται αργά και αδιαμφισβήτητα.

Μην φοβάστε λοιπόν να πείτε όχι όταν αισθάνεστε κουρασμένοι και δεν μπορείτε να αναλάβετε ακόμη μία υποχρέωση, όχι όταν δεν θέλετε να συναναστραφείτε με συγκεκριμένα άτομα –άλλωστε στην πραγματικότητα δεν σας ενδιαφέρει η άποψή τους- όχι στην επιπλέον δουλειά τα σαββατοκύριακα τα οποία σχεδιάζατε να τα αφιερώσετε σε αυτούς που αγαπάτε, όχι σε μία επαφή που δεν είστε υποχρεωμένοι να ολοκληρώσετε επειδή απλά βγήκατε ένα ραντεβού.
Αφιερώστε λοιπόν κάθε φορά λίγα δευτερόλεπτα πριν απαντήσετε και αποδεχθείτε κάτι. Το θέλετε πραγματικά; Πιέζεστε για να το κάνετε; Το απολαμβάνετε; Απλές απαντήσεις στα προηγούμενα ερωτήματα θα σας δείξουν τον δρόμο για το αν η απάντησή σας είναι πραγματικά ναι ή όχι.

Ο μήνας Οκτώβριος είναι αφιερωμένος στην ευαισθητοποίηση και την έρευνα για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού. Είναι πολύ σημαντικό όλες οι γυναίκες να είναι πληροφορημένες για τον καρκίνο του μαστού, τη μαστογραφία και τις πραγματικές διαστάσεις αυτής της χρόνιας ασθένειας.
Δεν πρόκειται να μπω σε ιατρικές λεπτομέρειες ούτε να μιλήσω για μία μεγάλη κατηγορία ανθρώπων μετατρέποντάς τους σε ποσοστά και μάζες. Πρέπει όμως να μιλήσουμε για τις συμπεριφορές υγείας που διαθέτουμε και που είναι καθοριστικές για την ποιότητα της ζωής μας αλλά και την πορεία αυτής.

Υπάρχουν άνθρωποι που παρόλο που εμφανίζουν συμπτώματα που δε συμβαδίζουν με την καλή υγεία τα αμελούν και δεν τα εξετάζουν ενώ από την άλλη υπάρχουν άλλοι οι οποίοι μεγαλοποιούν τα συμπτώματα που έχουν και τρέχουν σε γιατρούς για να ανακαλύψουν την επικίνδυνη ασθένεια που ίσως έχουν. Κανένα από τα δύο άκρα δεν είναι αποτελεσματικό και το ισορροπημένο πρότυπο συμπεριφοράς υγείας χαρακτηρίζεται από συχνές εξετάσεις, αποφυγές υπερβολών αλλά και σεβασμό των συμβουλών των ειδικών.

Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού όπως και σε κάποιες άλλες μορφές του, η πρόληψη είναι η πιο σίγουρη μέθοδος καταπολέμησης. Η έννοια της πρόληψης σε αυτή την περίπτωση έχει την έννοια της έγκαιρης διάγνωσης και αντίστοιχης καταπολέμησης. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να κάνουμε τουλάχιστον μία φορά το χρόνο μαστογραφία, όπως έλεγε και μία γνωστή καμπάνια, προγραμματίστε το κάθε χρόνο στα γενέθλιά σας, κάντε αυτό το δώρο στον εαυτό σας και σεβαστείτε την θηλυκή και ατομική ταυτότητά σας.

Στην περίπτωση που έχετε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού ή βρίσκεστε σε φάση θεραπείας καλό είναι να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ο οποίος μπορεί να σας βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προσωπικών ερωτημάτων και δυσκολιών που βασανίζουν ένα άτομο που έχει την εμπειρία μίας χρόνιας ασθένειας.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτής της μορφής καρκίνου η ασθένεια πολλές φορές ταυτίζεται με τη θηλυκότητα της γυναίκας και η αφαίρεση του μαστού με τον ευνουχισμό. Ο ειδικός ψυχολόγος σε αυτή την περίπτωση μπορεί να βοηθήσει στην αποδοχή της διάγνωσης και του νέου τρόπου ζωής που επιβάλλει η νέα τάξη πραγμάτων αλλά και την καλύτερη προσαρμογή και αποδοχή των νέων συνηθειών που πρέπει να υιοθετήσει η γυναίκα προκειμένου να βγει νικήτρια από αυτή τη μάχη.

Σεβάσου τη ζωή σου, σεβάσου τον εαυτό σου, να υιοθετείς θετικά πρότυπα υγείας που περιλαμβάνουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής και συχνές εξετάσεις. Το να υποκρινόμαστε ότι κάτι δεν υπάρχει δε σημαίνει ότι το εξαφανίζουμε!

Το συγκεκριμένο σύνδρομο αν και είναι αποδεκτό από μεγάλο αριθμό επαγγελματιών ψυχικής υγείας δεν συγκαταλέγεται στον επίσημο κατάλογο ψυχικών διαταραχών. Τι είναι λοιπόν το σύνδρομο του Πήτερ Παν; Ο διάσημος και αγαπητός ήρωας κινουμένων σχεδίων είχε ένα χαρακτηριστικό που πολλοί ζηλεύουν και κάποιοι επιδιώκουν να το υιοθετήσουν: δεν μεγαλώνει ποτέ.

 
Ας δούμε καλύτερα περιγραφικά τα χαρακτηριστικά αυτών των ατόμων. Ο Κώστας ,31 χρονών, μορφωμένος με πτυχίο και μεταπτυχιακό, ζει ακόμη με τους γονείς του, που και που δουλεύει part-time με συχνά διαλείμματα κατά τα οποία η μαμά και ο μπαμπάς τον ‘‘στηρίζουν’’ δίνοντάς του το χαρτζηλίκι του ενώ είναι καλυμμένος και με το ενοίκιο που παίρνει από το διαμερισματάκι της γιαγιάς του. Οι σχέσεις του είναι ανούσιες, επιφανειακές, παίρνει αυτό που θέλει χωρίς να μοιράζεται όπως ακριβώς θα έκανε ένας έφηβος ο οποίος θέλει να γνωρίσει πολλές γυναίκες και να αποκτήσει εμπειρία. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να παντρευτεί, ιδιαίτερα αν τον παροτρύνει η μαμά αλλά η ζωή για τη σύζυγό του θα είναι ένα μαρτύριο, αφού αρνείται πεισματικά να ωριμάσει, να αναλάβει ευθύνες, απλά να ‘‘μεγαλώσει’’.

 
Το αντίστοιχο σύνδρομο για τις γυναίκες είναι κάπως έτσι: Η Μαρία τελείωσε το λύκειο, πέρασε σε μία σχολή μακριά από την πόλη της όπου έζησε μία ονειρεμένη φοιτητική ζωή. Στη ζωή της δεν έχει ούτε μισό ένσημο ενώ αλλάζει γενικά τις δουλειές που πάει συστημένη σαν τα πουκάμισα, κλαψουρίζοντας ότι κανένας δεν την καταλαβαίνει και ότι όλοι την πιέζουν πολύ. Τον προστατευτικό και γαλαντόμο μπαμπά διαδέχεται ο έρημος σύζυγος ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να κάνει ακόμη και δύο δουλειές για να ικανοποιήσει όλα τα καπρίτσια της χαριτωμένης συζύγου η οποία αμφιταλαντεύεται κάπου μεταξύ εμπορικού κέντρου και κομμωτηρίου. Το φαγητό το φέρνει η μαμά ή πεθερά, το παιδί είναι στον παιδικό και το σπίτι το καθαρίζει η συμπαθής αλλοδαπή.
Ωριμότητα μηδέν, προβλήματα που σχετίζονται αμιγώς με τα συζυγικά προβλήματα της Μαρίας και την ανεργία που πλήττει τους ηθοποιούς με την έλευση των τούρκικων σήριαλ.

 
Πώς όμως καλλιεργείται αυτό το σύνδρομο;

Δύο είδη ακραίων συμπεριφορών οδηγούν σε ενήλικες που δεν έχουν μεγαλώσει ποτέ. Από τη μία οι γονείς οι οποίοι καλομαθαίνουν τα παιδιά τους, χαρίζοντάς τους χωρίς δεύτερη σκέψη τα πάντα, υλικά και συναισθηματικά για να σταματήσουν να αισθάνονται τύψεις για τις ατελείωτες ώρες που ξοδεύουν μακριά από το σπίτι. Σε κανένα παιδί δεν πρέπει να παρέχονται τα πάντα αδιαπραγμάτευτα όσο άνετα οικονομικά και να είναι η οικογένεια, όσο ασήμαντα και αν φαίνονται στους γονείς. Οι γονείς κάθε επιθυμία των παιδιών τους πρέπει να την μεταμορφώνουν σε στόχο: ‘‘Εάν κάνεις/καταφέρεις αυτό…τότε’’.

Έτσι το “παιδί” μπαίνει στη λογική της πραγματικής ζωής που τίποτα δεν χαρίζεται σε κανέναν.
Από την άλλη, η έτερη ακρότητα αναφέρεται στους υπερπροστατευτικούς γονείς που στην ανησυχία τους να κρατήσουν αμόλυντο και άσπιλο το παιδί τους το καταπιέζουν και δεν το αφήνουν να ωριμάσει, να μεγαλώσει, να αναπτυχθεί χωρίς να έχει το ίδιο την εμπειρία των λαθών : αφού για όλα φροντίζει η μαμά/ο μπαμπάς.
Το μόνο σίγουρο είναι πως ο εκ πρώτης όψεως χαριτωμένος Πήτερ Παν που είναι η ψυχή της παρέας και το αιώνιο ανέμελο νιάτο είναι για τους κοντινούς του ένα παιδί που θέλει συνεχώς ντάντεμα χωρίς να μεγαλώνει ποτέ! Δεν ακούγεται σαν εφιάλτης;

Ένα από τα συχνότερα προβλήματα της σύγχρονης γυναίκας είναι η συνεχής αίσθηση κόπωσης. Συχνά γυναίκες αλλά και άνδρες παραπονιούνται ότι κατά την διάρκεια της ημέρας αισθάνονται συνεχώς μία αίσθησης κούρασης και νύστας ακόμη και αν έχουν κοιμηθεί πολλές ώρες την προηγούμενη νύχτα. Τι είναι αυτό λοιπόν που συμβαίνει;

Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν διαταραχές ύπνου που πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια του σχετικού γιατρού και επηρεάζονται από μία σειρά παραγόντων όπως είναι η παχυσαρκία. Τι γίνεται όμως με τις άλλες περιπτώσεις?
Είναι καλό να προσφέρουμε στον εαυτό μας ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου με τις ίδιες ώρες ανάπαυσης και έγερσης. Τονίζουμε ότι, όταν κοιμόμαστε μετά τις 12 οι ώρες ύπνου ποιοτικά δεν είναι οι ίδιες όπως και ότι ο μεσημεριανός ύπνος δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον βραδινό.

Επιπλέον, καλό είναι να αποφεύγουμε την κατανάλωση καφεΐνης και αλκοολούχων ποτών όπως και τα βαριά γεύματα κατά τις νυχτερινές ώρες για να προετοιμάσουμε τον οργανισμό μας για έναν ομαλό ύπνο. Ακόμη, όταν πέφτουμε να κοιμηθούμε πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να αφήνει πίσω τα προβλήματα της καθημερινότητας αλλά και να μάθουμε να αναπνέουμε σωστά αποσκοπώντας σε πλήρεις αναπνοές και εκπνοές που κυμαίνονται περίπου σε 8-10 ανά λεπτό.

Τέλος είναι σημαντικό κατά την διάρκεια της μέρας να δίνουμε στον εαυτό μας συχνά και πλήρη διαλείμματα από την εργασία ιδίως όταν αυτή σχετίζεται με την χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, ο οποίος μετά από ώρες μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την απόδοσή μας και να μας δημιουργήσει αυτή την αίσθηση κόπωσης.

Προστατέψτε τον εαυτό σας και να του χαρίζετε συχνές μικρές στιγμές χαλάρωσης χωρίς να περιμένετε από μία μηχανή να περνά αυτόματα από μία κατάσταση υπερδιέγερσης και υπεραπασχόλησης σε μία κατάσταση απενεργοποίησης αλλά να προχωράτε σε αυτή με σταθερά και αργά βήματα καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας. Τέλος, πολλές φορές οι διαταραχές στον ύπνο και η μόνιμη αίσθηση κούρασης μπορεί να είναι σημάδια μίας σωματικής διαταραχής αλλά και μίας ψυχολογικής ανισορροπίας που ίσως βιώνετε και αντιμετωπίζεται καλύτερα και αποτελεσματικότερα σε πρώιμο στάδιο παρέμβασης.