μαθητής

Η σημερινή Πέμπτη αποτελεί ημέρα έναρξης της σχολικής χρονιάς, μεταξύ των οποίων αρκετοί είναι οι γονείς που ξεκινούν το κεφάλαιο “έναρξη σχολικής ζωής στην α’ δημοτικού” του τέκνου τους… Το παρόν άρθρο λοιπόν, αποτελεί ένα συμβουλευτικό σημείωμα για τους “πρωτάρηδες” ώστε τούτη η αρχή να γίνει υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις.

Η έναρξη της σχολικής ζωής είναι ένα σημαντικό στάδιο αφενός στην ανάπτυξη του παιδιού, αφετέρου στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, καθώς αποτελεί την μετάβαση από την νηπιακή στην παιδική ηλικία. Ως δεύτερος απογαλακτισμός, το μικρό παιδί πρέπει να απομακρυνθεί περισσότερο από την μητέρα και το οικογενειακό περιβάλλον, και να κάνει τα πρώτα βήματα της κοινωνικοποίησής του μέσα σε ένα πρωτόγνωρο – άρα ξένο – περιβάλλον (το σχολικό). Αυτή η απομάκρυνση είναι που δημιουργεί το άγχος αποχωρισμού, το οποίο αφορά την συναισθηματική κατάσταση γονέων και παιδιών μπροστά στο νέο αυτό ξεκίνημα.
 
–        Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;

Πρόκειται για ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό φαινόμενο όπου εμφανίζεται συνήθως κατά τον 6ο μήνα του βρέφους και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι την ηλικία των 3 ετών. Παρουσιάζεται λόγω της δυσανασχέτησης του μωρού κατά την απουσία των γονέων του κι έπειτα ξεπερνιέται σιγά – σιγά όσο το νήπιο αποκτά την βεβαιότητα ότι όταν οι γονείς του  λείπουν, σίγουρα θα ξαναγυρίσουν. Έτσι το παιδί μαθαίνει να διατηρεί την εικόνα τους στη σκέψη του και το άγχος ξεπερνιέται οριστικά. Μπορεί όμως να ενεργοποιηθεί εκ νέου σε δύσκολες ή νέες καταστάσεις του παιδιού και όλης της οικογένειας.

 
Επιγραμματικά, να αναφερθεί ότι το άγχος αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή όταν συνεχίζει να εκφράζεται έντονα κάθε φορά που το παιδί αποχωρίζεται τους γονείς του και αυτό δεν είναι αναμενόμενο πια από την ηλικία του. Μεταξύ πολλών συμπτωμάτων, κάποια είναι η επαναλαμβανόμενη ανησυχία κατά την αποχώρηση από τον γονέα, η άρνηση να πάει στο σχολείο ή οπουδήποτε χωρίς τους γονείς, η υπερβολική ανησυχία μήπως πάθουν κάτι ή συμβεί κάτι κακό, συχνοί εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό, επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικούς πόνους (συνήθως κοιλιά ή κεφάλι) όταν γνωρίζει ότι ο γονέας θα απουσιάσει, κ.ά. Καλό είναι σε παρόμοια περίπτωση οι γονείς να έρθουν σε επαφή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να λάβουν την κατάλληλη βοήθεια στην στήριξη του παιδιού τους.

 
Συνεχίζουμε με βάση το άγχος αποχωρισμού ως φυσιολογική αντίδραση στο ξεκίνημα της σχολικής ζωής. Είναι σίγουρα μια έντονη περίοδος στην οικογενειακή ζωή συνολικά και πολύ συχνά χαρακτηρίζεται από την ψυχική κούραση. Το μικρό παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να προσασμοσθεί και τούτη την δυσκολία την εκφράζει συνήθως με συνεχή κλάματα και άρνηση. Είναι σημαντικό οι γονείς να εντοπίσουν και να διαχειρισθούν τους δικούς τους φόβους και ανησυχίες σχετικά με τη νέα αυτή κατάσταση, καθώς συνειδητά ή ασυνείδητα, έρχονται αντιμέτωποι με τις δικές τους εμπειρίες αποχωρισμού. Το αποτέλεσμα είναι να προβάλλεται τελικά στο παιδί το γονεϊκό άγχος και η ανησυχία. Τόσο ώστε οι περισσότεροι ειδικοί να ισχυρίζονται ότι πίσω από ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού, βρίσκεται ένας γονέας με το εν λόγω άγχος….

Ο αποχωρισμός είναι αναπόφευκτος και απαραίτητος. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η απομάκρυνση του παιδιού από το οικογενειακό πλαίσιο και η είσοδός του στην σχολική ζωή αποτελεί βασικό σκαλοπάτι στην ωρίμανση και αυτονόμησή του αφενός, βασικό στοιχείο στην κοινωνικοποίησή του και στην δόμηση του χαρακτήρα του αφετέρου.

Στην ενίσχυση της προσαρμογής του μικρού παιδιού, οι γονείς μπορούν να:

• Να ενημερώσουν το παιδί για το σχολείο πριν ξεκινήσει και να το προετοιμάσουν με ρεαλιστικές περιγραφές και απλά λόγια (πού και πώς είναι το σχολείο, τι είναι το μάθημα, επεξήγηση ρόλων μαθητών και δασκάλου κλπ.) και ταυτόχρονα να του δημιουργήσουν θετικές προσδοκίες για όσα θα συμβούν εκεί (πόσα πολλά και όμορφα πράγματα θα μάθει, γνωριμία με τα άλλα παιδάκια, ευχάριστα παιχνίδια κλπ.). Επίσης, συνιστάται μια επίσκεψη στο σχολείο για μια πρώτη επαφή με τον χώρο.
• Θα ήταν επιβοηθητικό να αφιερωθεί ένας χρόνος (π.χ. μια ημέρα) για τον εφοδιασμό του σχολικού εξοπλισμού όπου το ίδιο παιδί θα έχει την ελευθερία να κάνει κάποιες σχετικές επιλογές του γούστου του. Ακόμη, η προτροπή να πάρει μαζί του στο σχολείο κάποιο αγαπημένο αντικείμενο μπορεί να είναι επιβοηθητική τον πρώτο καιρό.
• Είναι σημαντική η διαβεβαίωση των γονέων ότι θα επιστρέψουν να πάρουν το παιδί, να το ενημερώσουν για την ακριβή ώρα και να του πουν ότι το αγαπούν.

Είναι πιθανό το μικρό παιδί να κλαίει γοερά. Όσο σκληρό κι αν μοιάζει, οι γονείς καλό είναι να μην παραμείνουν στον χώρο αλλά ψύχραιμοι να αποχαιρετήσουν το παιδί και να φύγουν, δείχνοντάς του έτσι εμπιστοσύνη ότι θα τα βγάλει πέρα. Η πρότερη είσοδος του παιδιού στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο μπορεί να το έχει προετοιμάσει ήδη για την σχολική ζωή, παρότι διαφοροποιείται σαν κατάσταση και περιβάλλον. Καλό είναι οι γονείς να ενημερώσουν το παιδί για αυτές τις αλλαγές με απλά λόγια πάλι και τονίζοντας τα νέα πλεονεκτήματα. Τέλος, είναι σημαντική η γονεϊκή σταθερότητα απέναντι στην άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο: πρέπει να είναι σαφές πως αυτό δεν είναι εφικτή επιλογή.

Είναι σίγουρο ότι τα παιδιά έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες και περισσότερο ανεπτυγμένες ικανότητες από ό,τι νομίζουμε συνήθως ή ίσως φοβόμαστε κάποιες φορές. Η δόμηση της στομικής αυτονομίας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά μιας υγιούς προσωπικότητας… Έχοντάς το κατά νου, η σχολική ζωή μπορεί να ξεκινήσει ευνοϊκά με την εμπιστοσύνη των γονέων και την υποστήριξή τους στην ενδυνάμωση της προσαρμογής.

Καλή αρχή λοιπόν!

https://www.youtube.com/watch?v=jwB1IbeQGBM

Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ

Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:

–Έρωτας : Χημικό cocktail ή απλά μεθυστικός;, από τη Μαρία Μάρκου
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου
–Εφηβεία και σεξουαλικότητα, από τη Μαρία Μάρκου
–Δώσε τόπο στην οργή, από την Μαρία Μάρκου

Έχω πολλές φίλες μαμάδες και όλες ανησυχούν για το ίδιο πράγμα: «πώς θα γίνει το παιδί μου καλός μαθητής στο σχολείο;». Η «συνταγή» είναι πολύ απλή, δοκιμασμένη χρόνια. Θα δοθεί σε δύο μέρη. Αρχικά, θα δούμε πώς μπορούμε να προετοιμάσουμε ένα παιδί για τα βασικά μαθήματα και στη συνέχεια για το τι γίνεται όταν το παιδί ξεκινήσει να πηγαίνει σχολείο.

Όλα ξεκινούν από την παιδική ηλικία, οπότε και το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του. Εκτός από την «κατηγορία» δημιουργικό παιχνίδι, που είναι και στη μόδα η λέξη, χρειάζεται πολλή συζήτηση με το παιδί. Το θέαμα ενός παιδιού να κάθεται να παίζει μόνο του με τις ώρες ή να βλέπει τηλεόραση είναι άσχημο και άδικο για το ίδιο το παιδί. Προσοχή! Η τηλεόραση και το παιχνίδι είναι στο πρόγραμμα, αλλά όχι συνέχεια. Χρειάζονται, αλλά με μέτρο. Οι γονείς πρέπει να συζητούν με τα παιδιά τους. Με τον τρόπο αυτό χτίζεται και η εμπιστοσύνη του παιδιού στο γονιό, αλλά και αναπτύσσεται η νοημοσύνη και η επικοινωνιακή ικανότητα. Βλέπω πολλά παιδιά που αν τους δώσεις το κατάλληλο ερέθισμα, καταλαβαίνεις ότι είναι πανέξυπνα. Αλλά τι να το κάνουν το καλό μυαλό, αν το έχουν καθημερινά να «κοιμάται»; Όσο έξυπνο κι αν είναι ένα παιδί, αν αφήνεται στο έλεος της τηλεόρασης (με τις ώρες, το τονίζω) δεν μπορεί να επικοινωνήσει με άλλα παιδάκια της ηλικίας του και παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς. Η συζήτηση θα βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει ιδέες και θα του είναι εύκολο το μάθημα της έκθεσης.

Οι γονείς πρέπει να διαβάζουν παραμύθια στα παιδιά. Όχι να τους βάζουν ένα cd με παραμύθια πριν κοιμηθούν (ή να το κάνουν αφού τους έχουν ήδη διαβάσει). Να κάθονται μαζί, να διαλέγει το παιδί το βιβλίο και να του διαβάζουν σιγά σιγά το παραμύθι. Με τον τρόπο αυτό, εκτός του δεσίματος γονέα και παιδιού, το παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει – φωτογραφίζει τις λέξεις. Αυτό το βοηθάει πάρα πολύ όταν στο δημοτικό θα μπει στη διαδικασία της ανάγνωσης και της ορθογραφίας. Επίσης, αν τα παιδιά ακούν σε μορφή παραμυθιού την Ελληνική Μυθολογία, θα είναι εξαιρετική προεργασία και για το μάθημα της Ιστορίας.

Στην «προετοιμασία» των θετικών μαθημάτων βοηθούν πολύ μικρά πειράματα και κατασκευές. Για παράδειγμα, όταν βάλουμε αλάτι στο νερό και το ανακατέψουμε, παρατηρούμε δύο βασικές ιδιότητες των μειγμάτων. Πρώτον, ότι το αλάτι διαλύεται στο νερό και δεύτερον ότι το αλατόνερο είναι αλμυρό, σε σχέση με το νερό που είναι άγευστο, άρα το αλάτι διατηρεί τις ιδιότητές του. Ένα άλλο «κολπάκι» για να καταλάβουν τα παιδιά τα μαθηματικά πριν το σχολείο, είναι να τους ζητάτε να σας φέρουν κάτι σε συγκεκριμένη ποσότητα, για παράδειγμα 5 αμύγδαλα, ή να τα ρωτάτε πόσα αμύγδαλα (χρησιμοποιώντας το προηγούμενο παράδειγμα) θα μείνουν αν φάτε τα 2. Μικρά απλά πραγματάκια που βάζουν το μυαλό να δουλεύει.

Οι παραπάνω συμβουλές είναι καθαρά εμπειρικές και βασίζονται σε όσα έχω δει τόσα χρόνια να λειτουργούν θετικά στα παιδιά.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Βαλιάνα Κοσμά, πατήστε εδώ

από την Έρη Πιπεράκη – Κλινική Ψυχολόγος / Ειδική Παιδαγωγός*

Η απροθυμία ενός παιδιού να πάει σχολείο, που μπορεί να συνοδεύεται από αδικαιολόγητη αδιαθεσία, νυχτερινούς εφιάλτες, εκρήξεις θυμού ή/και μεταπτώσεις στη συμπεριφορά του, προβληματίζει τους γονείς, αφού δεν μπορούν να αιτιολογήσουν αυτές τις συμπεριφορές και δεν γνωρίζουν πώς πρέπει ν’ αντιδράσουν. Τις περισσότερες φορές, αυτές οι αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού, συνοδεύονται από δραματική πτώση στις σχολικές του επιδόσεις, αδιαφορία για τις σχολικές του υποχρεώσεις και απώλεια προσωπικών αντικειμένων στο χώρο του σχολείου. Το ίδιο το παιδί φαίνεται αρκετά προβληματισμένο, ταυτόχρονα όμως φαίνεται ότι  διστάζει να μιλήσει γι’ αυτά που το προβληματίζουν.

–Μήπως είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού;
Το φαινόμενο του εκφοβισμού, εμφανίζεται από πολύ παλιά στις κοινωνικές ομάδες και αναφέρεται στην σωματική και συναισθηματική κακοποίηση ενός ατόμου, με σκοπό τον αποκλεισμό του από την κοινωνική ομάδα. Αντίστοιχα, το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού εμφανίζεται στο σχολικό πλαίσιο ή σε χώρους που τα παιδιά λειτουργούν σαν ένα σύνολο. Σ’ αυτά τα πλαίσια, κάποιο ή κάποια παιδιά (θύτες), δημιουργούν χωρίς λόγο περιστατικά άσκησης σωματικής και ψυχολογικής βίας προς ένα άλλο παιδί (θύμα), με σκοπό την περιθωριοποίησή του. Χαρακτηριστικό του σχολικού εκφοβισμού, που τον διαφοροποιεί από ένα απλό καυγά ή ένα πείραγμα,  είναι ότι υπάρχει πρόθεση, επανάληψη των βίαιων συμπεριφορών και οργανωμένο σχέδιο δράσης εναντίον του θύματος. Επίσης στο σχολικό εκφοβισμό υπάρχει ανισότητα δύναμης ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα αφού οι θύτες επιλέγουν ένα παιδί που το θεωρούν αδύναμο και «διαφορετικό» ενώ στον περιστασιακό καυγά τα μέλη θεωρούνται ισότιμα.

– Πώς εκδηλώνεται ο σχολικός εκφοβισμός;
Ο σχολικός εκφοβισμός εκδηλώνεται με προφορικά ή/και γραπτά αρνητικά σχόλια, με επιδιωκόμενη απομάκρυνση φίλων και απομόνωση από ομαδικές δραστηριότητες, με απειλές προς το θύμα που το εξαναγκάζουν να κάνει πράγματα που δεν θέλει, με κλοπές ή/και καταστροφή των προσωπικών αντικειμένων του θύματος, με σωματική βία καθώς και με ταπείνωση του θύματος μέσω του διαδικτύου όπου είναι εύκολη η πρόσβαση σε χώρους κοινωνικής δικτύωσης (ηλεκτρονικός εκφοβισμός).

–Ποιοι εμπλέκονται στο φαινόμενο;
Στο φαινόμενο εμπλέκονται το παιδί ή η ομάδα των παιδιών που ασκούν βία (θύτες),  το παιδί που δέχεται βία (θύμα) αλλά και τα παιδιά που γνωρίζουν και παρακολουθούν το φαινόμενο (παρατηρητές). Παράλληλα, οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι γονείς που παρατηρούν τις αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού, πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι ώστε να συνεργαστούν για να σταματήσει το φαινόμενο και το παιδί να νιώσει ότι βρίσκεται σε ασφαλές πλαίσιο.

–Ποια συναισθήματα βιώνει το παιδί «θύμα» του σχολικού εκφοβισμού;
Το παιδί στην καθημερινότητά του αισθάνεται φόβο γι’ αυτό που έχει ν’ αντιμετωπίσει, ντροπή για την αδυναμία του να το αντιμετωπίσει, ενοχές αφού θεωρεί ότι για να έχει γίνει στόχος σίγουρα κάτι  έχει που προκαλεί τους άλλους και φυσικά θυμό γι’ αυτό που συμβαίνει, αλλά τα προαναφερόμενα συναισθήματα το ακινητοποιούν και δεν μπορεί ν’ αντιδράσει. Έτσι εκδηλώνει το θυμό του  σε οικεία πρόσωπα ή σε πλαίσια που  αισθάνεται ισχυρό και ασφαλές, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά που έχουν υπάρξει θύματα να γίνονται αργότερα θύτες.

–Τι  μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Σ’ ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο, γίνονται δράσεις που αποσκοπούν στην πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού και απευθύνονται σ’ όλο το μαθητικό πληθυσμό.

Μόλις όμως οι γονείς ενός μέλους της μαθητικής κοινότητας, αντιληφθούν τις προαναφερόμενες αλλαγές στη γενικότερη συμπεριφορά του παιδιού και υποψιαστούν ότι το παιδί τους πιθανόν να είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού, πρέπει να επικοινωνήσουν με το σχολείο του  και να εκθέσουν του προβληματισμούς τους. Η συνεργασία των γονέων με το σχολείο είναι απαραίτητη, ώστε το παιδί να νιώσει ότι βρίσκεται σ’ ένα περιβάλλον που το υποστηρίζει,  κατανοεί την κατάσταση που αντιμετωπίζει και λαμβάνει μέτρα.

Αρχικός στόχος είναι το παιδί να μιλήσει για την κατάσταση που αντιμετωπίζει. Αν οι γονείς αντιδράσουν υπερβολικά, κάνοντας κριτική για τον τρόπο που το παιδί έχει χειριστεί την  κατάσταση ή αντίθετα την υποβαθμίσουν, το παιδί παίρνει το μήνυμα  ότι δεν το καταλαβαίνουν και το  θεωρούν αδύναμο να χειριστεί αυτό που αντιμετωπίζει. Άρα μήπως τελικά του αξίζει να υπομένει αυτά που βιώνει και δεν πρέπει να μιλά σε κανέναν  γι’ αυτό;

–Μαμά και σήμερα δεν αισθάνομαι πολύ καλά. Σε παρακαλώ να μείνω άλλη μια μέρα στο σπίτι;
Αυτή η παράκληση του παιδιού ίσως τελικά να  κρύβει κάτι περισσότερο από μια οργανική αδιαθεσία. Ίσως κρύβει το φόβο, τη ντροπή, την απελπισία  και την αδυναμία του παιδιού ν’ αντιμετωπίσει την κατάσταση που βιώνει καθημερινά στο χώρο του σχολείου από κάποιο παιδί ή κάποια ομάδα παιδιών.  

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να σταθούν δίπλα του και η προσέγγισή του πρέπει να γίνει σ’ ένα κλίμα κατανόησης, ενεργητικής ακρόασης και αποδοχής

*Η Έρη Πιπεράκη είναι Κλινική Ψυχολόγος και Ειδική Παιδαγωγός κάτοχος Master of Science από το Northern Illinois University των Η.Π.Α.

Εξειδικευμένη στις ψυχολογικές δοκιμασίες, στη συμβουλευτική παιδιών, εφήβων και γονέων, στη διάγνωση και αντιμετώπιση αναπτυξιακών και μαθησιακών δυσκολιών, εργάζεται ως ψυχολόγος δημοτικού στα Εκπαιδευτήρια Δούκα και ως συντονίστρια του τμήματος ενισχυτικής διδασκαλίας στον ίδιο χώρο για παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στη μάθηση και στη συγκέντρωση.

Παράλληλα είναι υπεύθυνη του Κέντρου Αξιολόγησης και Αποκατάστασης Μαθησιακών και Αναπτυξιακών Δυσκολιών και ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Ψυχολογικής και Γνωστικής Αξιολόγησης (ΚΕ.ΨΥ.ΓΝΑ).

Είναι μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Μελέτης και Έρευνας Δυσκολιών Μάθησης, της Εταιρείας Ειδικών Παιδαγωγών Ελλάδος και της European Association of Psychological Assessment.

Ασχολείται με την εξατομικευμένη παρέμβαση σε παιδιά και εφήβους με μαθησιακές, αναπτυξιακές και συναισθηματικές δυσκολίες με στόχο την ενσωμάτωσή τους στο σχολικό και ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Συνεργάζεται με λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχιάτρους και επαγγελματίες ψυχικής υγείας για τη ολοκληρωμένη αξιολόγηση και παρέμβαση.

Έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια, σε ημερίδες και συνέδρια σχετικά με το χώρο της ψυχολογίας και της ειδικής αγωγής.

Έρη Πιπεράκη
Κλινική Ψυχολόγος – Ειδική Παιδαγωγός (B.A – M.SC)
Καλομενοπούλου 7, 154 51 Ν.Ψυχικό.
Τηλ/Φαξ: 210 6778110
e-mail: eripiperaki@yahoo.gr

από τη Φανή Βαγγελάτου–Λογοθεραπεύτρια*

Συχνά μιλάμε για τη σχολική ετοιμότητα και για τις αρθρωτικές και μαθησιακές δυσκολίες που μπορεί ένα παιδί να εμφανίζει περίπου στο νηπιαγωγείο. Αναφερόμαστε σε ορισμένες περιπτώσεις στην επανάληψη τάξης, στις δυσκολίες που μπορεί κάποιο παιδάκι να παρουσιάσει σε εκείνη την ηλικία και που αντιμετωπίζονται με λογοθεραπεία, εργοθεραπεία και ειδική αγωγή.

Αυτή τη φορά, καταγράφουμε και παρουσιάζουμε τι πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί λίγο πριν το νηπιαγωγείο αλλά και τι θα πρέπει να μάθει κατά τη φοίτησή του εκεί ώστε να έχει όσα περισσότερα εφόδια γίνεται για το μεγαλύτερο σχολείο (το δημοτικό) αλλά και για τη ζωή του και τις σχέσεις του γενικά!

Πόση σημασία έχουν τα γράμματα;
Τα παιδιά ξεκινούν από προ-νήπια τη γραφή και την αναγνώριση γραμμάτων και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό καθώς θα τα βοηθήσει μελλοντικά στην πρώτη δημοτικού.

Είναι όμως απαραίτητο σε αυτές τις ηλικίες;
Το παιδί είναι απαραίτητο να μάθει να πιάνει σωστά το μολύβι προτού ξεκινήσει να γράφει! Πολύ συχνά ενθουσιαζόμαστε με την ικανότητα των μικρών μας να ξεχωρίσουν το /α/ και το /Α/ χωρίς να παρατηρήσουμε ότι το μολύβι μπορεί να το κρατάνε με 4 δάχτυλα, η πλάτη να καταπονείται και η φορά γραφής να είναι λάθος! Κάτι τέτοιο, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σοβαρή διαταραχή στη γραφή και στην ειδική παρέμβαση εργοθεραπείας.

Ο προσανατολισμός στο χαρτί είναι πολύ σημαντική δεξιότητα γραφής και μπορεί να ξεκινήσει από τον προσανατολισμό και την οργάνωση στον ευρύτερο χώρο και περιβάλλον. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν πριν πιάσουμε τα γράμματα και τους αριθμούς να μάθουμε στα παιδιά τη σωστή σειρά και οριοθέτηση στον χώρο, τη ζωγραφική και το παιχνίδι με σκοπό να περάσουμε λίγο αργότερα ομαλά στη μικρή επιφάνεια του χαρτιού.

Οι αριθμοί και το μέτρημα
Όλοι έχουμε ακούσει παιδάκια να μετρούν από πολύ μικρή ηλικία μέχρι το 20, το 30 ή και ακόμη παραπάνω. Στη πραγματικότητα, τα παιδιά μαθαίνουν «ένα ακόμη ποιηματάκι» και δεν είναι απαραίτητο πως έχουν κατανοήσει την έννοια των αριθμών και του μετρήματος.

Τι πρέπει να τα διδάξουμε πριν τους αριθμούς; Φυσικά απλές ποσοτικές έννοιες! Πρέπει να ξεκινήσουμε από το πολύ και το λίγο, να ξεχωρίζουμε τόσα όσα και να φτιάχνουμε σύνολα. Να χρησιμοποιούμε με άνεση το μεγαλύτερο/μικρότερο και να μπορούμε να βάλουμε σε σειρά αντικείμενα αναγνωρίζοντας το πρώτο το τελευταίο και το μεσαίο. Να ταυτίζουμε αριθμούς με σύνολο αντικειμένων και να μπορούμε να μετράμε απλά πράγματα στον χώρο.

*Η Φανή Βαγγελάτου είναι Λογοθεραπεύτρια-Ειδ. Παιδαγωγός M.A. Περισσότερες πληροφορίες στο:
www.planitis.eu ή εδώ

Η δυσαριθμησία είναι μια ιδιαίτερα διαδεδομένη μαθησιακή δυσκολία η οποία, αν και δημιουργεί ποικίλα προβλήματα στην καθημερινότητα του παιδιού, παραμένει στη σκιά μιας άλλης, συγγενούς της δυσκολίας, της δυσλεξίας, που έχει τραβήξει επάνω της τα τελευταία χρόνια τα φώτα της δημοσιότητας.

«3+2=6; Μήπως 7, ή μήπως… δεν ξέρω. Δεν καταλαβαίνω. Οι γονείς μου με θεωρούν τεμπέλη, ο δάσκαλός μου πιστεύει ότι είμαι κακός στα μαθηματικά, οι φίλοι μου με κοροϊδεύουν που δεν θυμάμαι πότε είναι η σειρά μου να παίξω στα επιτραπέζια και νομίζουν ότι κλέβω αφού κάνω λάθος στο μέτρημα. Και όμως κανένας δεν καταλαβαίνει ότι δεν βαριέμαι, δεν προσπαθώ να κοροϊδέψω κανέναν. Απλώς οι αριθμοί αποτελούν χωρίς να το θέλω τους χειρότερους… εχθρούς μου».Κάπως έτσι θα περιέγραφε την αγωνία που ζει μπροστά στον πίνακα αλλά και σε πολλές άλλες εκφάνσεις της ζωής του ένα παιδί με δυσαριθμησία. Πρόκειται για μια ειδική μαθησιακή δυσκολία η οποία, ενώ είναι άκρως διαδεδομένη –αφορά το 7% του πληθυσμού–, ζει στη «σκιά» μιας άλλης συγγενούς της μαθησιακής δυσκολίας, της δυσλεξίας, που έχει τραβήξει επάνω της τα τελευταία χρόνια τα φώτα της δημοσιότητας.

Κληρονομικότητα
Ας συστηθούμε λοιπόν με αυτήν την «παραμελημένη» μαθησιακή δυσκολία, που όμως «προσθέτει» βάρος στους ώμους πολλών παιδιών «αφαιρώντας» τους καλές επιδόσεις στο σχολείο και «πολλαπλασιάζοντας» το άγχος μέσα στην τάξη αλλά και στις καθημερινές συναλλαγές. Όπως εξηγεί η ψυχολόγος, ειδικός στην αξιολόγηση και αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών, κυρία Εύα Τσώλη «η δυσαριθμησία είναι μια νευρογνωστική διαταραχή με γενετική βάση που σε μεγάλο βαθμό είναι κληρονομική. [quote_right]Η δυσαριθμησία δείχνει να έχει ιδιαίτερη προτίμηση στα αγόρια, χωρίς να έχει μέχρι σήμερα προσδιοριστεί για ποιον λόγο συμβαίνει αυτό.[/quote_right]Αυτό μαρτυρούν μελέτες σε διδύμους αν και ακόμη δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα γονίδια που να ευθύνονται για τη μαθησιακή αυτήν διαταραχή».

Σύμφωνα με την ειδικό, η δυσαριθμησία μπορεί να εμφανιστεί ταυτόχρονα με τη δυσλεξία σε πολλούς μαθητές. «Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τέσσερα στα δέκα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάγνωση και στη γραφή εμφανίζουν παράλληλα και δυσκολίες στην κατανόηση των μαθηματικών εννοιών. Με δεδομένο λοιπόν ότι τα ποσοστά δυσλεξίας στη χώρα μας υπολογίζονται στο 7%-13%, είναι πιθανό και τα ποσοστά δυσαριθμησίας να είναι μεγαλύτερα από αυτά που αναφέρονται επισήμως».

Συμπτώματα
Ποια είναι όμως τα κύρια συμπτώματα που μαρτυρούν ότι το παιδί σας δίνει καθημερινά «μάχη» με την κατανόηση και εκτέλεση των αριθμητικών πράξεων, όπως τα περιγράφει η κυρία Τσώλη; Ο μαθητής λοιπόν:

-Δυσκολεύεται στην ανάγνωση και στη γραφή των αριθμών. Συχνά κάνει αντικατάσταση ή αντιστροφή αριθμών ενώ μπορεί και να προσθέτει ή να παραλείπει αριθμούς. Πολλές φορές δυσκολεύεται στο να βάζει τους αριθμούς στη σωστή σειρά (σειροθέτηση).
-Χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του για να μετρά τους αριθμούς, ακόμη και μετά την ηλικία των οκτώ ετών.
Δυσκολεύεται στην πρόσθεση, την αφαίρεση, τη διαίρεση και τον πολλαπλασιασμό (για παράδειγμα ξεχνά συχνά τα κρατούμενα στις πράξεις).
-Παρουσιάζει πρόβλημα στην κατανόηση της γεωμετρίας και της τριγωνομετρίας.
-Δυσκολεύεται στην επεξεργασία και σύγκριση ποσοτικών μεγεθών (για παράδειγμα δεν ξεχωρίζει εύκολα το μεγάλο από το μικρό, το πάνω από το κάτω, τα πολλά από τα λίγα).
-Δεν έχει καλή αίσθηση του χρόνου (δεν μπορεί να βάλει στη σωστή σειρά γεγονότα που αφορούν το παρελθόν ή το μέλλον).
-Έχει πρόβλημα στον προσανατολισμό.
-Του είναι δύσκολο να «διαβάζει» την ώρα.
-Εμφανίζει δυσκολία στο να μάθει μουσικές νότες.
-Δεν μπορεί να διαχειριστεί εύκολα τα χρήματα στις καθημερινές συναλλαγές του.
-Δυσκολεύεται σε επιτραπέζια παιχνίδια που βασίζονται σε μια λογική σειρά (μπερδεύει π.χ. πότε είναι η σειρά του να παίξει, δεν μπορεί να λύσει εύκολα παζλ, δεν του είναι εύκολο να θυμάται το σκορ).

Διάγνωση

Τα συμπτώματα αυτά διευκολύνουν να διαγνωστεί έγκαιρα και να αντιμετωπιστεί γρήγορα η δυσαριθμησία, κάτι που είναι βασικότατο γιατί δεν πρόκειται για ένα απλό πρόβλημα διαχείρισης των αριθμών, αλλά συνδέεται άμεσα με τη λειτουργικότητα του παιδιού και αργότερα του ενήλικα στην καθημερινότητά του.

«Ερευνητικά στοιχεία μαρτυρούν ότι άτομα με δυσαριθμησία παρουσιάζουν στην ενήλικη ζωή τους δυσκολίες στο εργασιακό περιβάλλον ενώ παράλληλα δεν κάνουν σωστή διαχείριση των οικονομικών τους» λέει η ψυχολόγος και συμπληρώνει: «Όσο νωρίτερα γίνει η αξιολόγηση και αποκατάσταση, τόσο μεγαλύτερα είναι τα περιθώρια βελτίωσης της μαθησιακής προόδου. Η Α΄ δημοτικού είναι κομβικό σημείο γιατί αποτελεί καθοριστική σχολική περίοδο μάθησης των βασικών μαθηματικών εννοιών. Είναι μάλιστα απαραίτητη η εξατομικευμένη αντιμετώπιση και εκπαιδευτική-θεραπευτική διδασκαλία που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες και τις ικανότητες του κάθε παιδιού».

Η διάγνωση της δυσαριθμησίας πρέπει να γίνεται βάσει ειδικού ερωτηματολογίου και κλιμάκων. Στη χώρα μας επίσημος φορέας για αυτού του τύπου τις διαγνώσεις είναι τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ) του υπουργείου Παιδείας, τα οποία όμως διαθέτουν τεστ που κατά προσέγγιση ανιχνεύουν τη δυσκολία αφού δεν είναι πλήρως εξειδικευμένα.

Σημειώνεται πάντως ότι το υπουργείο Παιδείας αναγνωρίζει τη δυσαριθμησία ως ειδική μαθησιακή δυσκολία και ορίζει ότι αν κάποιο παιδί έχει διαγνωστεί με τη διαταραχή επισήμως από κάποιο ΚΕΔΔΥ θα μπορεί να εξετάζεται προφορικά στα μαθήματα που εμφανίζει δυσκολίες.

Όταν λοιπόν δείτε ότι το παιδί σας δυσκολεύεται με τις πράξεις, δώστε τη δέουσα σημασία και κάντε πράξη τη σωστή παρέμβαση για την αντιμετώπιση του προβλήματός του. Μην ξεχνάτε ότι ο πιο μαγικός αριθμός στη ζωή κάθε γονέα είναι το 1, που μαρτυρεί τη μοναδικότητα του παιδιού του.

Πηγή: http://www.talcmag.gr κείμενο :Φαίδρα Νικολάου