Χαλβάς

Γράφει ο Γιάννης Χρύσου, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Τα γλυκά είναι ίσως η πιο πολυσυζητημένη κατηγορία τροφίμων. Έχει φανατικούς οπαδούς, χάρη της γλυκιάς τους γεύσης, αλλά στην συνείδηση των περισσότερων ανθρώπων είναι μία αμαρτωλή επιλογή. Μερικοί δηλώνουν ότι θα μπορούσαν να ζουν τρώγοντας μόνο γλυκά. Όταν όμως καταναλώσουν έστω και μία μικρή ποσότητα νιώθουν ενοχές και θεωρούν ότι θα έπρεπε να το είχαν αποφύγει.

Το βασικότερο αίτιο είναι η γραμμική σχέση που παρουσιάζει η κατανάλωση τους με την αύξηση του βάρους. Ο συνδυασμός της υψηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες, με την μειωμένη ικανότητα πρόκλησης κορεσμού, έχει δώσει στο γλυκό την «ταμπέλα» του απαγορευμένου τροφίμου που παχαίνει. Στην πραγματικότητα, κάθε ημερήσιο διαιτολόγιο μπορεί να περιλαμβάνει ένα μικρό ποσό ενέργειας που θα καλύπτεται από ένα γλύκισμα ή ένα σνακ που θα απολαύσει ο καθένας. Ένα τέτοιο γλύκισμα, που είναι ελεγχόμενο σε ποσότητα, μπορεί να χωρέσει ακόμα και σε ένα υποθερμιδικό διαιτολόγιο.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που βαραίνει το όνομα του γλυκού είναι η «ποιότητα» των θερμίδων που παρέχει. Από την μία οι θερμίδες από την ζάχαρη ονομάζονται «κενές», από την άλλη τα λιπαρά στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ζωικά και κυρίως κορεσμένα. Η αυξημένη πρόσληψη του συγκεκριμένου είδους των λιπαρών έχουν επανειλημμένως ενοχοποιηθεί για την αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης και την εμφάνιση διάφορων χρόνιων νόσων.

Εξαίρεση σε αυτόν τον γενικό κανόνα, αποτελεί το γλυκό που προέρχεται από πρώτες ύλες που είναι υγιεινές και μπορούν να αποτελούν συστηματικά μέρος ενός ισορροπημένου ημερήσιου διαιτολογίου. Φωτεινό παράδειγμα είναι ο χαλβάς από ταχίνι. Είναι ένα γλυκό που παράγεται από φυσικά υλικά και αποτελείται περισσότερο από 50% από το ταχίνι. Το ταχίνι είναι πολτοποιημένο σησάμι. Σε αυτό μεταφέρονται όλα τα ευεργετικά συστατικά του σησαμιού και στην συνέχεια στον χαλβά. Δηλαδή, πιο συγκεκριμένα, ο χαλβάς είναι πηγή πολυακόρεστων λιπαρών οξέων από το σησάμι, είναι πηγή πρωτεϊνών, ασβεστίου, μαγνησίου και χαλκού. Συστατικών που πρέπει να υπάρχουν στην καθημερινή διατροφή και η επάρκεια τους καθορίζει την θρεπτική αξία ενός διαιτολογίου.

Το μόνο που απομένει είναι να ρυθμιστεί και η ποσότητα κατανάλωσης. Η θεώρηση ότι ένα γλυκό παρασκευάζεται από αγνά υλικά και περιέχει ποικιλία θρεπτικών συστατικών, όπως ο χαλβάς από ταχίνι, δεν αρκεί για να το καταναλώνει κάποιος χωρίς μέτρο. Η θερμιδική αξία κάθε γλυκού πρέπει να αξιολογείται και να συμπεριλαμβάνεται με προσοχή και σύνεση στο ημερήσιο διαιτολόγιο. Ο μέσος ενήλικας με μέτρια φυσική δραστηριότητα, πρέπει να λαμβάνει περίπου 2500 θερμίδες για να συντηρεί το βάρος του. Στην περίπτωση αυτή, μπορεί να αφιερώνει 150-250 θερμίδες για την απόλαυση του. Έτσι μπορεί να επιλέγει 30-50 γρ χαλβά από ταχίνι και να κερδίσει την ικανοποίηση του γλυκού, το οποίο παράλληλα θα είναι υγιεινό, αφού θα έχει συμβάλλει στην πρόσληψη απαραίτητων βιταμινών και μετάλλων και δεν θα τον οδηγεί στην αύξηση του βάρους.

Με τον τρόπο αυτό, δηλαδή επιλέγοντας ένα υγιεινό γλυκό, μετριάζοντας την ποσότητα και συναξιολογώντας το μέσα στο υπόλοιπο διαιτολόγιο, μπορεί το γλυκό να αποτελέσει, βάση σχεδίου, μέρος του ημερήσιου διαιτολογίου!

Διαβάστε ακόμα την εμπειρία μας όταν επισκεφτήκαμε τις εγκαταστάσεις του “Μακεδονικού Χαλβά” των αδελφών Χαϊτογλου, στη Θεσσαλονίκη.

Μια αναδρομή στην ιστορία του χαλβά μας δείχνει πως είναι γλύκισμα πολλών αιώνων. Συναντάται πρώτη φορά στο μεσαίωνα. Με το πέρασμα των χρόνων θα ταξιδέψει σε διάφορες περιοχές. Από την Ανατολική Μεσόγειο έως την Ινδία. Αρώματα φιστικιού και αμύγδαλου είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του. Ο πρώτος χαλβάς που παρασκευάστηκε δεν ήταν νηστήσιμος. Ήταν από χουρμάδες και γάλα και ονομάστηκε ”χαλ” από την αραβική λέξη γλυκό. Στο ίδιο παρασκεύασμα αφαίρεσαν το γάλα και οι άραβες πρόσθεσαν αλεύρι ή σιμιγδάλι και πετιμέζι ή μέλι και ξηρούς καρπούς ακόμα και λαχανικά!

Στην Ινδία συναντάμε χαλβάδες με σιμιγδάλι ή άλευρα και φρούτα ή λαχανικά ακόμα και όσπρια!

Στην Οθωμανική αυτοκρατορία (13ος αιώνας) ο χαλβάς ήταν μέρος του τελετουργικού του τάγματος των Δερβίσηδων! Ήταν γνωστές οι συναντήσεις τους ως συναντήσεις του χαλβά. Έβαζαν στο χαλβά τους νισεστέ, νερό ή χυμούς φρούτων και ξηρούς καρπούς.

Στην Ελλάδα είναι διαδεδομένος ο χαλβάς που έφεραν οι ”χαλβατζήδες πρόσφυγες” μετά την καταστροφή της Σμύρνης πουλούσαν χαλβάδες σε μικρά εργαστήρια ή παράγκες. Τους συναντάμε κυρίως στην Μακεδονία και στο Πειραιά .Κύριο συστατικό του αγαπημένο και στο σημερινό χαλβά, το ταχίνι(λιωμένο σουσάμι).

Η θρεπτική αξία του χαλβά

Λόγω του σουσαμιού αλλά και των ξηρών καρπών που συνήθως περιέχει ο χαλβάς συγκαταλέγεται πρώτος στις λίστες των θρεπτικών και διατροφικά σημαντικών τροφών. Αυτός είναι και ένας κύριος λόγος που καθιστά το χαλβά στα απολύτως απαραίτητα τρόφιμα της σαρακοστής.

Η κατανάλωσή του βοηθά:

-Παροχή υψηλής ποιότητας πρωτεινών και αμινοξέων ειδικά στη περίοδο της νηστείας.
-Στη καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος αφού περιέχει πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα μερικά από τα οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει.
-Προσφέρει συνένζυμα και βιταμίνες που βοηθούν στο μεταβολισμό.
-Βοηθά στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος λόγω των βιταμινών Β1,Β2 και νιασίνης.
-Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και την οστική του μάζα γιατί περιέχει πολύτιμα μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο ,ψευδάργυρο.
-Λόγω του σεληνίου και της βιταμίνης Ε, θεωρείται μια από τις πιο αντιοξειδωτικές τροφές κατά του καρκίνου. Το σελήνιο αποτελεί κύριο συστατικό ενός οξειδωτικού συστήματος(οξειαδάση της γλουταθειόνης) που χρησιμοποιεί ο οργανισμός στην άμυνά του έναντι των ελεύθερων ριζών.

*Η θερμίδες που αποδίδει ο χαλβάς εμπορίου υπολογίζονται από 350-450 ανάλογα με την περιεκτικότητά του σε ξηρούς καρπούς ή σοκολάτα ανά 100γμ τροφίμου.

Απολαύστε λοιπόν στη σαρακοστή και όχι μόνο την πολύτιμη τροφή του χαλβά. Λόγω της υψηλής διατροφικής του αξίας επιλέξτε τον στα καθημερινά σας γεύματα και ειδικά σε παιδικά μενού.

Πηγή: εδώ 

Η παραδοσιακή δίαιτα της Σαρακοστής, χάρη στα άφθονα λαχανικά και φρούτα, είναι πλούσια σε βιταμίνες (A, C, E), φυλλικό οξύ, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Αντίθετα, είναι «φτωχή» σε κορεσμένα ζωικά λίπη!

Τα όσπρια, με τη σειρά τους, αποτελούν το «κρέας» της νηστείας. Μας παρέχουν σύνθετους υδατάνθρακες, αλλά και φυτικές πρωτεΐνες, με μηδαμινό λίπος. Αν συνδυαστούν σωστά, με δημητριακά (ρύζι, καλαμπόκι, ψωμί), μας δίνουν πρωτεΐνες, ισάξιες του κρέατος. Δεν μπορούμε να παραλείψουμε τη λαγάνα. Ανήκει στην ομάδα του ψωμιού, που βρίσκεται στη βάση της μεσογειακής διατροφικής πυραμίδας και, εκτός από σύνθετους υδατάνθρακες (βασική πηγή ενέργειας για τον οργανισμό μας), περιέχει φυτικές ίνες και βιταμίνες Β και Ε.

Με όλα αυτά, είναι λογικό που οι ειδικοί συμφωνούν ότι η νηστεία της Σαρακοστής είναι μια φυσική ασπίδα προστασίας από τα καρδιαγγειακά νοσήματα και όχι μόνο…

● Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα.
● Βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης.
● Προστατεύει από την οστεοπόρωση και διάφορους τύπους καρκίνου.
● Διαθέτει αντιγηραντικές ιδιότητες.
● Ευνοεί την καλύτερη λειτουργία του εντέρου.

1. Χαλβάς
Παρασκευάζεται από το ταχίνι, που με τη σειρά του φτιάχνεται από πολτοποιημένο σουσάμι. Το ίδιο το ταχίνι (όχι ως χαλβάς) καταναλώνεται αρκετά στη διάρκεια της νηστείας, συχνά σε μορφή σούπας. Είναι μια υψηλής διατροφικής αξίας τροφή, που δίνει όμως αρκετές θερμίδες. Σκόπιμο είναι να αποφύγουμε το χαλβά με προσμείξεις άλλων συστατικών, όπως η σοκολάτα ή οι ξηροί καρποί, διότι, αν και συνεχίζει να έχει υψηλή διατροφική αξία, αυξάνονται ακόμα περισσότερο οι θερμίδες!
Τα «συν»: Αποτελεί πηγή «καλών» μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, χωρίς καθόλου χοληστερίνη. Είναι πλούσιος σε φυτικές πρωτεΐνες και βιταμίνες (Β και Ε) που βελτιώνουν την καρδιαγγειακή και την εγκεφαλική λειτουργία.
Θερμιδική αξία: Μία λεπτή φέτα χαλβά (60 γρ.) έχει περίπου 300 θερμίδες.

2. Ταραμάς
O ταραμάς (δηλαδή τα αυγά ψαριού) τρώγεται κατά κανόνα στην ταραμοσαλάτα, ένα από τα πιο αγαπημένα μας πιάτα, κυρίως την Καθαρή Δευτέρα. Είναι πλούσιος σε νάτριο, αλάτι δηλαδή, γι’ αυτό καλό είναι να αποφεύγεται η μεγάλη του κατανάλωση από όσους έχουν πρόβλημα υπέρτασης. O άσπρος ταραμάς είναι ανώτερης ποιότητας, επειδή το ροζ χρώμα είναι προϊόν πρόσθετων τεχνητών χρωστικών ουσιών.
Τα «συν»: Η ταραμοσαλάτα δεν είναι μόνο ιδιαίτερα εύγευστη, αλλά και τροφή εξαιρετικά πλούσια σε φώσφορο και κάλιο.
Θερμιδική αξία: 100 γρ. ταραμά μάς παρέχουν 407 θερμίδες.

3. Μαυρομάτικα φασόλια
Τα μαυρομάτικα φασόλια ανήκουν στην ομάδα των οσπρίων, από τις πιο ξεχασμένες και ταυτόχρονα όμως από τις πιο θρεπτικές διατροφικές ομάδες. Εντυπωσιακό είναι και μόνο το γεγονός ότι 1 μερίδα μαυρομάτικων φασολιών μάς δίνει όση ποσότητα πρωτεΐνης θα παίρναμε από μισή μπριζόλα.
Τα «συν»: Τα μαυρομάτικα φασόλια συνδυάζουν δύο πολύ σημαντικές ιδιότητες: Από τη μία πλευρά δεν μας φορτώνουν με θερμίδες και από την άλλη είναι πολύ πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Μία κούπα μαυρομάτικα φασόλια καλύπτει το 45% των καθημερινών μας αναγκών σε φυτικές ίνες, το 58% σε φυλλικό οξύ και το 31% σε πρωτεΐνες. Αν, μάλιστα, τα φασόλια συνδυαστούν με κάποιο δημητριακό, όπως ψωμί ή ρύζι, τότε η ποιότητα των πρωτεϊνών που προκύπτει είναι ισάξια του κρέατος και του ψαριού. Επιπλέον, η θειαμίνη, δηλαδή η βιταμίνη Β1, που μας παρέχουν άφθονη, συμμετέχει σε βασικές αντιδράσεις του μεταβολισμού για την παραγωγή ενέργειας και είναι εξίσου σημαντική για τη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων, τη διατήρηση της μνήμης και των γνωστικών ικανοτήτων. Τα όσπρια βοηθούν επίσης στη μείωση της κακής χοληστερίνης, στη ρύθμιση του σακχάρου, μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και, επιπλέον, ανακουφίζουν τις γυναίκες από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Θερμιδική αξία: Μία κούπα βρασμένα μαυρομάτικα φασόλια (170 γρ.) μάς παρέχει 227 θερμίδες.

4. Καλαμάρια
Το καλαμάρια ανήκουν στα θαλασσινά, τα οποία είναι γενικά πλούσια σε φώσφορο, ιώδιο, μαγνήσιο, σίδηρο και χαλκό. Η υψηλή κατανάλωση θαλασσινών και ψαριού έχει συσχετιστεί με χαμηλό κίνδυνο εμφάνισης Alzheimer, καθώς και διάφορων μορφών καρκίνου (π.χ. του μαστού και του προστάτη).
Τα «συν»: Ιδιαίτερα τα ψητά ή τα μαγειρευτά καλαμάρια αποτελούν ιδανική επιλογή για τις ημέρες της νηστείας, αφού μας παρέχουν πρωτεΐνες και ελάχιστα λιπαρά, από τα οποία τα περισσότερα είναι τα πολύ χρήσιμα ω-3 λιπαρά οξέα. Τα καλαμάρια αποτελούν, επίσης, πολύ καλή πηγή βιταμινών Β2, Β3 και Β12, που είναι υπεύθυνες για τον καλό μεταβολισμό των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπών, για το σχηματισμό των ερυθροκυττάρων και κατ’ επέκταση την αποφυγή αναιμιών. Επίσης, είναι εξαιρετική πηγή σεληνίου (100 γρ. καλαμαριού καλύπτουν το 64% των καθημερινών μας αναγκών σε σελήνιο, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ενίσχυση της ανοσοποιητικής και αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού μας).
Θερμιδική αξία: 100 γρ. ψητού καλαμαριού μάς παρέχουν 90 θερμίδες.

5. Σουπιές
Την περίοδο της νηστείας, τα θαλασσινά αναπληρώνουν την απαραίτητη ποσότητα σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας που χρειάζεται ο οργανισμός μας. Μία μικρή μερίδα βρασμένης σουπιάς (περίπου 80 γρ.) μπορεί να καλύψει το 55% των αναγκών μας σε πρωτεΐνες και δίνει άφθονα ω-3 λιπαρά οξέα, που βοηθούν στην υγεία του εγκεφάλου, των ματιών και του δέρματός μας. Oι σουπιές είναι επίσης πλούσιες σε νάτριο (αλάτι), γι’ αυτό, όταν τις μαγειρεύουμε, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούμε όσο λιγότερο αλάτι γίνεται.
Τα «συν»: Oι σουπιές είναι πλούσιες σε αμινοξέα και ψευδάργυρο, θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την παραγωγή ορμονών, που σχετίζονται με το αναπαραγωγικό σύστημα! Είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, με ευεργετικές δράσεις στο νευρικό και το αγγειακό σύστημα και στο μεταβολισμό των λιπών και των σακχάρων. Μας δίνουν βιταμίνες Α, C και φυλλικό οξύ. Μας προσφέρουν, επίσης, σημαντικές ποσότητες ασβεστίου και φωσφόρου. Μία μικρή μερίδα σουπιάς καλύπτει το 50% των αναγκών μας σε σίδηρο, απαραίτητο στοιχείο ιδίως όταν δεν καταναλώνουμε κρέας, όπως στη νηστεία.
Θερμιδική αξία: 100 γρ. βρασμένες σουπιές μάς παρέχουν 144 θερμίδες.

6. Γαρίδες
Oι γαρίδες αποτελούν μια θαυμάσια εναλλακτική πρόταση αντί για κρέας. Μία μέτρια ποσότητα 100 γρ. μπορεί να καλύψει το 47% των καθημερινών μας αναγκών σε πρωτεΐνες και να μας δώσει ένα μόνο γραμμάριο λίπους και μάλιστα πολυακόρεστου, δηλαδή τα πολύτιμα ω-3 και ω-6 λιπαρά για τον οργανισμό.
Τα «συν»: Oι γαρίδες είναι πολύ καλή πηγή σεληνίου, ενός πολύ ισχυρού αντιοξειδωτικού. Είναι πλούσιες σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, απαραίτητες για την καλή λειτουργία του μεταβολισμού, του νευρικού συστήματος και την υγεία του δέρματος και των ματιών. Μας προσφέρουν, επίσης, σημαντικές ποσότητες ιωδίου και σιδήρου. Αξιόλογη είναι και η περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο, βιταμίνη D και ψευδάργυρο, που μεταξύ άλλων ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Θερμιδική αξία: 100 γρ. βρασμένες γαρίδες μάς παρέχουν 148 θερμίδες.

7. Χταπόδι
Είναι το θαλασσινό με τη λιγότερη χοληστερίνη.
Τα «συν»: Είναι πλούσια πηγή ζωικής πρωτεΐνης, ω-3 λιπαρών οξέων, βιταμινών του συμπλέγματος Β, αλλά και πολλών μετάλλων και ιχνοστοιχείων, με κυριότερα το χαλκό, τον ψευδάργυρο και το σίδηρο.
Θερμιδική αξία: 100 γρ. βρασμένο χταπόδι μάς παρέχουν 208 θερμίδες.

8. Ντολμαδάκια γιαλαντζί
Είναι μια πολύ καλή εναλλακτική πρόταση για λαδερό νηστίσιμο γεύμα.
Τα «συν»: Το ρύζι μάς παρέχει άφθονους σύνθετους υδατάνθρακες, το βασικό «καύσιμο» του οργανισμού μας, αλλά και την κύρια τροφή του εγκεφάλου μας. Είναι, επίσης, πολύ πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Τα αμπελόφυλλα, με τη σειρά τους, μας παρέχουν σημαντικές ποσότητες μαγνησίου και φυτικών ινών, που βοηθούν στην καλή υγεία του εντέρου, μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και, ταυτόχρονα, μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερίνης στο αίμα.
Θερμιδική αξία: Μία μερίδα ντολμαδάκια μάς δίνει περίπου 660 θερμίδες.

9. Ελιές
Είναι χρήσιμες για τη διατροφή μας όσο και το ελαιόλαδο, επειδή είναι κι αυτές πλούσιες σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, που δρουν ευεργετικά στην καρδιά και στα αγγεία, καθώς αυξάνουν την «καλή» χοληστερίνη.
Τα «συν»: Είναι ευεργετικές για την καρδιά λόγω των φαινολών (φυσικές αντιοξειδωτικές ουσίες) που περιέχουν. Oι φαινόλες έχουν αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και αντιπηκτικές ιδιότητες. Oι ελιές είναι επίσης πλούσιες σε βιταμίνες Α και Ε, που βοηθούν στην αναζωογόνηση των κυττάρων μας, στην επιβράδυνση της γήρανσης, στην ισορροπία του μεταβολισμού, καθώς και στη σωστή ανάπτυξη των οστών και του εγκεφάλου κατά την παιδική ηλικία.
Θερμιδική αξία: 6 ελιές μάς παρέχουν 48 θερμίδες (όσο, δηλαδή, 1 κουταλάκι λάδι).

10. Τουρσί
Δεν λείπει από το τραπέζι της Σαρακοστής.
Τα «συν»: Μας δίνει σίδηρο και κάλιο. Επειδή είναι προϊόν ζύμωσης, μας εξοπλίζει με «καλά» μικρόβια, που ευνοούν την υγεία του εντέρου και του στομάχου μας.
Θερμιδική αξία: Τα 100 γρ. τουρσί μάς παρέχουν 120 θερμίδες.

Πηγή: εδώ