αποτυχία

από τη Νέτη Φίλια– Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας*

Πολύς λόγος έχει γίνει για την αυτοπεποίθηση και τη σημασία της στην εξέλιξη και προσωπική ανάπτυξή μας. Όλοι οι γονείς με συνειδητό ή απλώς αυτόματο τρόπο επιδιώκουν με διάφορους τρόπους να εμφυσήσουν αυτοπεποίθηση στα παιδιά τους. Ωστόσο η αυτοπεποίθηση δεν είναι απλώς μια ιδιότητα που οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν ή να μεταβιβάσουν στα παιδιά τους. Η αυτοπεποίθηση αποκτάται μέσα από το βίωμα και χτίζεται με την επιτυχία και την ικανοποίηση που έρχεται μετά από προσωπική προσπάθεια. Τα παιδιά μέσα από την εμπειρία που σταδιακά αποκτούν από τα διάφορα βιώματα, αντιλαμβάνονται πως η ζωή αποτελείται –εκτός των άλλων- και από μια σειρά από προβλήματα στα οποία καλούμαστε να βρούμε λύση.

Δεν έχει σημασία τόσο τι λέμε στα παιδιά, όσο τι παρατηρούν τα παιδιά στη δική μας συμπεριφορά για να μάθουν. Τα παιδιά βλέπουν και αξιολογούν πως αποδεχόμαστε και χειριζόμαστε εμείς την αποτυχία και αυτή η παρατήρηση επηρεάζει τη δική τους αντίδραση.

Αν για παράδειγμα θυμώνουμε βίαια σε περίπτωση που ο συνάδελφός μας πήρε την προαγωγή που θέλαμε, τότε τα παιδιά είναι πιθανόν να αντιγράψουν την ίδια συμπεριφορά όταν αντιμετωπίζουν τις δικές τους αποτυχίες.
Με τα λάθη το παιδί μαθαίνει να επεξεργάζεται τα συναισθήματα του. Π.χ., όταν ένα παιδί χάνει σε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που παίζει στο σπίτι με τον γονιό του, είναι πολύ πιο εύκολο και πιο ελεγχόμενο ως εμπειρία, από το να χάσει σε μια αντίστοιχη δοκιμασία σε δημόσιο περιβάλλον. Αυτό θα το βοηθήσει να συνηθίσει στον ανταγωνισμό, αλλά σαφώς με πιο ήπιο τρόπο. Η ήττα σε ένα παιχνίδι, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα γόνιμη, αν μέσα από αυτή το παιδί αρχίσει να σκέφτεται ποια λάθη έπαιξαν ρόλο αλλά και τρόπους να τα διορθώσει.

Αντίθετα από ό,τι νομίζουμε, η αυτοπεποίθηση δεν αποκτάται από τις συνεχείς νίκες. Η αυτοπεποίθηση χτίζεται με την επιτυχία που έρχεται μετά από προσπάθεια. Η καλύτερη ανταμοιβή έρχεται όταν κάποιος έχει βιώσει την ήττα, έχει προσπαθήσει και τελικά έχει βρει τρόπους να επιτύχει.

Αντίθετα, η εύκολη νίκη δίνει μια μη ρεαλιστική άποψη για τον εαυτό του αφού στον έξω, ανταγωνιστικό κόσμο κανείς δεν θα χαρίσει ποτέ τη νίκη. Επίσης οι χαρισμένες νίκες ουσιαστικά υποσκάπτουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού, αφού του δίνουν μια εσφαλμένη εικόνα για τις πραγματικές του ικανότητες. Άλλωστε μέσα από τα λάθη το παιδί ευαισθητοποιείται, κατανοεί πώς είναι να χάνουν και οι άλλοι, αποκτά ενσυναίσθηση (συναισθηματική κατανόηση των άλλων) και αυτοέλεγχο στις δύσκολες καταστάσεις.

*Η Νέτη Φίλια είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεύτρια. Για να επικοινωνήσετε μαζί της, μπορείτε να καλέσετε στο 6945-858780 ή να της γράψετε στο [email protected]

από τη Φανή Βαγγελάτου–Λογοθεραπεύτρια*

Πολλές φορές αναφερόμαστε στο πόσο δύσκολο έχει γίνει ποια το σχολείο και πως το διάβασμα στο σπίτι τρομοκρατεί τόσο τους μαθητές, όσο και τους γονείς τους!

Οι μαθησιακές δυσκολίες, για τις οποίες έχουμε γράψει και διαβάσει πολλά, είναι φυσικά ένας παράγοντας που επηρεάζει το χρόνο και την επίδοση της μελέτης. Γιατί όμως όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως «διάγνωσης» ή «αξιολόγησης», δυσκολεύονται τόσο πολύ στο διάβασμα για την επόμενη μέρα;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι μοναδική. Το μαθησιακό προφίλ κάθε μαθητή διαφέρει – ο τρόπος με τον οποίο κάποιος αφομοιώνει καλύτερα, ο χρόνος που χρειάζεται για να τα αφομοιώσει, οι δυσκολίες σε συγκεκριμένα θέματα, η κλίση σε κάποια άλλα. Ωστόσο, υπάρχει ένας κοινός παρανομαστής στα παραπάνω: η οργάνωση.

Πώς όμως μπορεί ένας μαθητής να οργανώσει το διάβασμά του και μάλιστα στην πρώτη κιόλας τάξη του δημοτικού; Εδώ έρχεται πάλι ο ρόλος του γονέα (δύσκολη δουλειά τα παιδιά!). Τα μικρά μας δε γνωρίζουν τρόπους οργάνωσης, ούτε και τρόπους μελέτης. Γι’ αυτό το  λόγο το πρώτο που πρέπει να κάνουμε, είναι να τους τα διδάξουμε. Είναι τόσο απλό!

Παρακάτω, θα βρείτε μερικές συμβουλές για τον τρόπο που μπορούμε να οργανώσουμε καλύτερα τη μελέτη στο σπίτι.

•  Πρέπει να δείξουμε στα παιδιά πού διαβάζουμε, ποιος είναι ο χώρος και ποια είναι αυτά που πρέπει να έχουμε όταν καθόμαστε. Ναι, πρέπει να μιλήσουμε για τα μολύβια, τις γόμες, τα τετράδια και όλα όσα μπορεί να μας φαίνονται αυτονόητα.
•  Στη συνέχεια, πρέπει να ορίσουμε τις ώρες που το παιδί θα πρέπει να κάνει τα μαθήματά του, καθώς και τις ώρες που εμείς (οι γονείς) είμαστε διαθέσιμοι για βοήθεια. Συχνά τα παιδιά που αρνούνται όλη μέρα να διαβάσουν παρά το επίμονο «κυνηγητό» των γονέων, αργά το βράδυ κατακλύζονται από τύψεις και άγχος και παρακαλούν για βοήθεια. Αυτό επίσης συμβαίνει όταν το παιδί δε σημειώνει σωστά τα μαθήματα για την επόμενη μέρα και λίγο πριν τον ύπνο εμφανίζεται ένα φυλλάδιο! Τότε λοιπόν αρχίζει το παρακαλετό και ένας κουρασμένος γονιός «μάχεται» με ένα επίσης κουρασμένο παιδί για θέματα γραμματικής, αριθμητικής ή ιστορίας. Η μελέτη καταλήγει σε καταστροφή και η οικογένεια το πρωί ξυπνάει μουτρωμένη, αδιάβαστη και κουρασμένη για μια ακόμη δύσκολη μέρα!
•  Βρίσκουμε με το παιδί μας τον πιο κατάλληλο τρόπο να σημειώνει τι έχει να κάνει την άλλη μέρα. Εξηγούμε πως το χαρτάκι-πεταμένο-κάπου-σε-κάποιο-βιβλίο δε βοηθά και προτείνουμε άλλες λύσεις. Δεν επιβάλλουμε στο παιδί τον τρόπο με τον οποίο θα σημειώνει, επιβάλλουμε όμως να σημειώνει!

•  Ανεξαρτητοποιούμε το παιδί στο διάβασμα. Ναι, καλά διαβάσατε. Στόχος είναι το παιδί να τα καταφέρνει μόνο του και αυτό δεν πρόκειται να συμβεί αν είμαστε συνέχεια από πάνω! Δίνουμε τη βοήθεια για να διδάξουμε όλα όσα είπαμε και σιγά σιγά αποσυρόμαστε. Μόνο του το παιδί μας θα πάει στο χώρο του, το σωστό χρόνο και θα ζητήσει και τη βοήθειά μας όταν είναι απαραίτητη. Σε αυτό το σημείο  θα σταθούμε λίγο παραπάνω για να μιλήσουμε λίγο περισσότερο για την ανεξαρτητοποίηση, η οποία δε μπορεί να έρθει μόνο για τη μελέτη, αλλά πρέπει να είναι γενικός στόχος στη ζωή του παιδιού μας. Όχι, δε είναι δυνατό να αυτονομήσουμε ένα παιδί στο διάβασμα όταν το ντύνουμε, το ταΐζουμε, του δένουμε τα κορδόνια πριν καν μας πει ότι λύθηκαν, δεν το αφήνουμε να πιάσει γυάλινο ποτήρι γιατί θα το σπάσει ή το σκουπίζουμε εμείς μετά την τουαλέτα! Αν όλα αυτά συμβαίνουν ακόμα, τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε λίγο για την ανεξαρτησία και την αυτονομία του παιδιού μας γενικά και αντί να «τα παρατήσουμε», να ξεκινήσουμε από γενικευμένες δραστηριότητες και να βάλουμε σε αυτές και το διάβασμα. Όπως έχουμε πει, λάθη κάνουμε όλοι, τα εντοπίζουμε, τα διορθώνουμε και προχωράμε – τόσο απλά!
•  Βάλτε στο διάβασμα πρόγραμμα! Όπως προαναφέραμε, προγραμματίστε μαζί με το παιδί το πότε και το πόσο θα διαβάζει. Εξηγήστε -κάντε το και πράξη- πως όταν τελειώνουμε νωρίς έχουμε περισσότερο χρόνο για άλλες, πιο ευχάριστες δραστηριότητες, ενώ το αντίθετο συμβαίνει όταν χαζεύουμε ή κωλυσιεργούμε. Βοηθός εδώ θα είναι η συνέπεια και τα κίνητρα. Μην «πέφτετε» όταν το μικρό σας είναι ασυνεπές στις υποχρεώσεις του, αλλά μη ξεχνάτε να του αφήνετε το χώρο και το χρόνο του όταν είναι! Σε αυτό το σημείο, όπως και με την αυτονόμηση, οφείλουμε να κοιτάξουμε το γενικότερο πρόγραμμά μας. Φυσικά και δενμπορούμε να εντάξουμε ένα παιδί σε πρόγραμμα όταν όλη η οικογένεια το «χαλάει». Το πρόγραμμα βοηθάει τα παιδιά τόσο στη σχολική όσο και την προσχολική ηλικία, τα οργανώνει και τα διδάσκει συνέπεια και όρια. Αν κάπου εδώ αισθάνεστε πάλι πως πρέπει να ξεκινήσετε από πιο «πίσω», είπαμε, ποτέ δεν είναι αργά!
•  Τέλος, μην ξεχάσετε να διδάξετε στα παιδιά σας τη διαφορετικότητα και την αποτυχία. Ναι, είναι γεγονός, ότι εμείς μπορεί να διαβάζουμε δυο ώρες για το τεστ των μαθηματικών, ενώ ο φίλος μας ο Γιωργάκης μόνο μισή.  Δεν είναι κακό να εξηγήσουμε στο δικό μας παιδί πως ο συμμαθητής του μπορεί να είναι καλύτερος στα μαθηματικά, αρκεί φυσικά να ξέρουμε τις δικές μας ικανότητες. Το κυνήγι του 10 και του 20 είναι ανώφελο και ανούσιο. Η ζωή δεν τελειώνει με το 9, ούτε με μερικά κόκκινα σημάδια στην ορθογραφία! Αναγνωρίστε τις δυνατότητες και τις δυσκολίες του παιδιού σας. Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή του με τις δυνατότητες και δουλέψτε συστηματικά με τις δυσκολίες.

Μην ξεχνάτε πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό, όπως και καθένας από εμάς. Κάντε προσαρμογές, δοκιμές και πολύ, μα πολύ παιχνίδι!

Καλό διάβασμα!

*Η Φανή Βαγγελάτου είναι Λογοθεραπεύτρια-Ειδ. Παιδαγωγός M.A. Περισσότερες πληροφορίες στο:
www.planitis.eu ή εδώ