light

 από την Πηνελόπη Δουβογιάννη- Διαιτολόγος/Διατροφολόγος

Τα τελευταία χρόνια στην αγορά βλέπουμε όλο και περισσότερα τρόφιμα “light” ή “διαίτης”. Πολλοί είναι αυτοί που επιλέγουν να καταναλώνουν αυτά τα τρόφιμα στα πλαίσια μίας υγιεινής διατροφής ή μίας δίαιτας για απώλεια βάρους. Αυτό που απασχολεί πολλούς γονείς είναι κατά πόσο τα τρόφιμα αυτά είναι κατάλληλα για κατανάλωση από τα παιδιά τους. Ας δούμε ξεχωριστά τις δύο μεγάλες κατηγορίες των τροφίμων αυτών, των γαλακτοκομικών με μειωμένα λιπαρά και των προϊόντων χωρίς ζάχαρη.

Γάλα, γιαούρτι και τυρί με χαμηλά λιπαρά

Στα προϊόντα αυτής της κατηγορίας γίνεται αφαίρεση του λίπους συνήθως με μία απλή διαδικασία χωρίς την προσθήκη ουσιών. Για παιδιά κάτω των δύο ετών οι διεθνείς διαιτητικές συστάσεις είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων με μειωμένα λιπαρά προκειμένου τα παιδιά αυτής της ηλικίας να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες για ταχεία ανάπτυξη, ιδιαίτερα του νευρικού συστήματος. Μετά το δεύτερο έτος μπορούμε να δίνουμε στα παιδιά μερικώς αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά, όπως γάλα με 2% λιπαρά αλλά όχι πλήρως αποβουτυρωμένα όπως γάλα 0%. Μετά την ηλικία των 5 ετών και εφόσον υπάρχει κάποια παθολογική κατάσταση για την οποία ενδείκνυται η κατανάλωση άπαχων γαλακτοκομικών, μπορούμε να τα δώσουμε στο παιδί μας.

Με την αφαίρεση λίπους από το γάλα, το ασβέστιο και οι πρωτεΐνες διατηρούνται ενώ οι λιποδιαλυτές βιταμίνες Α και D μειώνονται. Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου για αυτό και πολλές γαλακτοβιομηχανίες προσθέτουν βιταμίνη D σε αποβουτυρωμένα τρόφιμα. Έτσι συνήθως δεν έχουμε μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου με την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά.

Τρόφιμα χωρίς προσθήκη ζάχαρης

Στην κατηγορία αυτή συναντάμε ποικιλία τροφών όπως γιαούρτια, μπισκότα και άλλα γλυκά τα οποία δεν έχουν πρόσθετη ζάχαρη. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι τα τρόφιμα αυτά μπορεί να έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπος ή μεγάλη περιεκτικότητα σε άλλα γλυκαντικά και μπορεί να έχουν υψηλή ενεργειακή αξία παρά το γεγονός ότι δεν περιέχουν ζάχαρη. Επιπλέον μπορεί να έχουν διάφορα πρόσθετα χημικά, όπως πηκτικά, συντηρητικά, χρωστικές ή γλυκαντικές ουσίες.

Σε ότι αφορά τα πρόσθετα στα τρόφιμα οι απόψεις των ειδικών διίστανται. Κάποιοι θεωρούν απαραίτητη τη χρήση τους για να αποφεύγονται προβλήματα υγείας όπως οι τροφικές δηλητηριάσεις ενώ άλλοι είναι επιφυλακτικοί ή αρνητικοί με τη χρήση τους. Τα πρόσθετα που χρησιμοποιούνται σήμερα και περιλαμβάνονται στον “Ελληνικό Κώδικα Τροφίμων και Ποτών” θεωρούνται ασφαλή για την υγεία μας σύμφωνα με τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα. Κάποια είναι φυσικής προέλευσης όπως για παράδειγμα το Ε162, το οποίο είναι μία χρωστική ουσία που λαμβάνεται με εκχύλιση από την ρίζα των παντζαριών, ενώ άλλα είναι συνθετικά. Αυτό που υποστηρίζουν πολλοί επιστήμονες είναι ότι οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας ή συνδυαστικής κατανάλωσής τους στην υγεία μας είναι δύσκολο να ελεγχθούν και επομένως χρειάζεται να γίνουν περισσότερες έρευνες προκειμένου να είμαστε σίγουροι για την ασφάλεια της κατανάλωσής τους. Επιπλέον πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η κατανάλωση τροφών όσο το δυνατό λιγότερο επεξεργασμένων συνδέεται με καλύτερη υγεία και πολλοί οργανισμοί υγείας συστήνουν να τα προτιμάμε. Είναι λοιπόν στην κρίση του καθένα μας η επιλογή…

Συμπέρασμα: θα λέγαμε ότι μπορούμε να συμπεριλάβουμε κάποια προϊόντα τύπου ‘light’ στη διατροφή του παιδιού μας, αλλά να μην ξεχνάμε ότι τα τρόφιμα που έχουν υποστεί τη λιγότερη επεξεργασία ίσως να είναι η καλύτερη επιλογή μας.

Αραγε αυτά τα προϊόντα μπαίνουν στο καλάθι για να καθησυχάσουν συνειδήσεις, να ξεπλύνουν διατροφικές ενοχές, αλλά και να αδυνατίσουν; Εχει πάντα επιτυχία η συνταγή; Οχι πάντα…
Αναψυκτικά, παγωτά, αλλαντικά, μαγιονέζες, μπισκότα, σάλτσες, ακόμη και μπίρες απαρτίζουν τον μακρύ κατάλογο των light προϊόντων. Χρειάζεται ωστόσο προσοχή, καθώς κάποια έχουν όντως λίγες έως και μηδενικές θερμίδες, άλλα όμως αποτελούν μόνον κατ΄ ευφημισμόν ελαφρότερες εκδοχές των κυρίων προϊόντων, παρέχοντας σχεδόν τις ίδιες θερμίδες με τα τελευταία.

Ο ορισμός του light

Τα light διακρίνονται σε δυο κατηγορίες: σ’ εκείνα, από τα οποία έχει αφαιρεθεί ολόκληρο το λίπος τους (ή έστω ένα ποσοστό του), π.χ. το άπαχο γάλα και γιαούρτι, και σ’ εκείνα από τα οποία έχει αφαιρεθεί ένα ποσοστό ή το σύνολο των σακχάρων τους και έχει αντικατασταθεί από άλλες ουσίες με ισχυρότατη γλυκαντική δράση και ελάχιστες θερμίδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα αναψυκτικά light, που αντί ζάχαρης εμπεριέχουν ασπαρτάμη.

Εκτός από το χαρακτηρισμό light – που είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην ελληνική αγορά τροφίμων – , τα «ελαφριά» τρόφιμα χαρακτηρίζονται και ως «μειωμένων θερμίδων», σύμφωνα με σχετικό κανονισμό του ΕΦΕΤ. Σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό, όμως, δεν αρκεί να αναγράφεται στη συσκευασία ενός προϊόντος η ένδειξη «light». Πρέπει και να διευκρινίζεται σε ποια από τα συστατικά του έχει γίνει μείωση (π.χ. στα λιπαρά, στα σάκχαρα).

Light μπορεί επίσης να χαρακτηριστεί, σύμφωνα με τον κώδικα τροφίμων και ποτών, ένα προϊόν που έχει:

– τουλάχιστον 50% λιγότερο νάτριο (αλάτι) από το αντίστοιχο «κανονικό» τρόφιμο, στοιχείο που πρέπει να διευκρινίζεται στην ετικέτα.

– Το κύριο χαρακτηριστικό συστατικό του, μειωμένο τουλάχιστον κατά 50%, σε σχέση με το αντίστοιχο κανονικό προϊόν. Επομένως, η ένδειξη «light» μπορεί να αφορά μόνο το χρώμα, το άρωμα ή τη γεύση ενός τροφίμου και όχι τις θερμίδες του, κάτι που πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα.

Βάρος και light

Στις Η.Π.Α., βασίλειο των light προϊόντων, τα ποσοστά παχυσαρκίας του πληθυσμού σημειώνουν διαρκή άνοδο, καθώς οι καταναλωτές πέφτουν στην παγίδα της υπερκατανάλωσης light προϊόντων, με το σκεπτικό ότι δεν παχαίνουν… Αποτέλεσμα, δεν είναι μόνον η πρόσληψη περισσότερων θερμίδων,αλλά και η αύξηση των ποσοτήτων άλλων τροφίμων κατά τη διάρκεια της ημέρας, με βασικό επιχείρημα ότι υπάρχει περιθώριο!

Light δεν σημαίνει εξάλλου, προϊόν χωρίς θερμίδες. Ο ισχυρισμός αυτός ισχύει μόνον για τα αναψυκτικά, καθώς και για μερικά κρύα ροφήματα. Όλα τα υπόλοιπα στερεά ή υγρά «ελαφριά» τρόφιμα έχουν θερμίδες, που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι διόλου αμελητέες.

Γάλα και γιαούρτι

Πρόκειται για μερικώς ή πλήρως αποβουτυρωμένο γάλα και γιαούρτι, που προκύπτουν από την αφαίρεση των ζωικών λιπαρών του γάλακτος. Το light γάλα θα το βρείτε ως ημίπαχο (1 ή 1,5% λιπαρά) ή άπαχο (0% λιπαρά), ενώ το γιαούρτι light κυκλοφορεί με 0%, 1% και 2% περιεκτικότητα σε λιπαρά. Συγκριτικά, το πλήρες γάλα και το αγελαδινό γιαούρτι έχουν 3,5% λιπαρά και το στραγγιστό γιαούρτι 10%.

Όσον αφορά τη διατροφική αξία τους, τα light γαλακτοκομικά μπορεί να έχουν λιγότερο λίπος σε σύγκριση με τα πλήρη, αλλά η περιεκτικότητά τους ως προς το ασβέστιο και τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά του γάλακτος (φώσφορο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β) παραμένουν ίδιες.

Οι ειδικοί συστήνουν την κατανάλωση light γαλακτοκομικών στους ενηλίκους με μεταβολικά νοσήματα (π.χ. με αυξημένη χοληστερίνη, διαβήτη), οι οποίοι οφείλουν να μειώσουν την πρόσληψη ζωικών λιπαρών στη διατροφή τους. Επιπλέον, οι διαιτολόγοι τα εντάσσουν στις δίαιτες αδυνατίσματος. Το ενδιαφέρον είναι ότι, σύμφωνα με τις τελευταίες διατροφικές συστάσεις, τα light γαλακτοκομικά προϊόντα μερικές φορές συστήνονται και για τα παιδιά, μετά την ηλικία των 2 ετών εφόσον συντρέχουν λόγοι υγείας.

Τα light γαλακτοκομικά αδυνατίζουν

Αρκετές έρευνες τείνουν στο συμπέρασμα ότι το άπαχο γάλα και γιαούρτι συμβάλλουν στο αδυνάτισμα τόσο έμμεσα – λόγω της γενικότερης μείωσης των λιπαρών και των θερμίδων – όσο και άμεσα.  Εικάζεται, πάντως, ότι το ασβέστιο βοηθά στην καύση ή στη μειωμένη απορρόφηση του λίπους.

Τυριά

Ένα τυρί light έχει λιγότερο κορεσμένο λίπος, κατά συνέπεια και λιγότερες θερμίδες από το αντίστοιχο «κανονικό» τυρί. Το κίτρινο ημίσκληρο τυρί, λόγου χάρη, περιέχει 25 – 30% λιπαρά, ενώ οι light εκδοχές του περιέχουν 10 – 18% λιπαρά.

Αναμφίβολα, καταναλώνοντας ένα «ελαφρύ» τυρί, κάνετε μια πιο φιλική επιλογή για το καρδιαγγειακό σας σύστημα. Το βασικό κριτήριό σας όμως πρέπει να είναι η περιεκτικότητά τους σε λίπος και θερμίδες, και όχι το αν αναγράφεται η ένδειξη «light» στη συσκευασία τους. Άλλωστε, η ένδειξη αυτή αφορά τα τυριά που έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία αφαίρεσης του λίπους τους.

Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στο γεγονός ότι κάποια άλλα τυριά μπορεί να είναι εκ φύσεως «ελαφριά», όπως πχ. το ανθότυρο, που περιέχει 14 – 18% λιπαρά. Επίσης, ορισμένα τυριά, όπως το κότατζ, έχουν ελάχιστη περιεκτικότητα σε λίπος (4%), χωρίς να έχουν την ένδειξη «light» στη συσκευασία τους, επειδή δεν αποτελούν τη light εκδοχή ενός «κανονικού» τυριού.

Όσον αφορά την περιεκτικότητα σε ασβέστιο, κάθε τυρί πρέπει να ελέγχεται ξεχωριστά, ανεξαρτήτως της όποιας ένδειξης αναγράφεται στη συσκευασία του.

● Η φέτα και τα εισαγόμενα λευκά τυριά έχουν λιγότερο ασβέστιο σε σύγκριση με τα κίτρινα (περιέχουν περίπου 500 mg ασβεστίου/100 γρ.).

● Τα κίτρινα τυριά είναι από τα πλουσιότερα σε ασβέστιο (έως και 1.000 mg ασβεστίου/100 γρ.).

● Ορισμένα τυποποιημένα light κίτρινα τυριά είναι εξίσου πλούσια σε ασβέστιο συγκριτικά με τα αντίστοιχα κανονικά τυριά, πληροφορία που αναγράφεται στην ετικέτα τους.

● Οι «πρωταθλητές», όσον αφορά την περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο, είναι το κεφαλοτύρι (1.400 mg ασβεστίου/100 γρ.) και η παρμεζάνα (1.200-1.500 mg ασβεστίου/100 γρ.).

Αλλαντικά

Τα αλλαντικά είναι από τα πιο πλούσια σε κορεσμένα λίπη και αλάτι τρόφιμα και από τα φτωχότερα σε θρεπτική αξία. Τα αλλαντικά light (π.χ. παριζάκι light, σαλάμι καπνιστό light) έχουν υποστεί επεξεργασία μερικής αφαίρεσης των κορεσμένων λιπαρών που περιέχουν. Το κανονικό παριζάκι, λόγου χάρη, έχει 12% περιεκτικότητα σε λιπαρά και το light μόλις 2%, ενώ -όσον αφορά τις θερμίδες- το light έχει σχεδόν τις μισές του κανονικού.

Κατά συνέπεια, αν ανήκετε σε αυτούς που αγαπούν τα αλλαντικά, είναι προτιμότερο να επιλέξετε τα light, αλλά και αυτά που εκ φύσεως έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε λίπος, όπως το κοτόπουλο και η γαλοπούλα. Αποφύγετε το μπέικον, τη μορταδέλα και το σαλάμι, και γενικώς, καταναλώστε με φειδώ.

Πηγή: http://www.tovima.gr