άνια

Είναι το παρεάκι μας, μας κάνει να αισθανόμαστε καλά ακόμη κι όταν νιώθουμε βαλτωμένοι και μας αγαπάει χωρίς να περιμένει τίποτα παραπάνω από λίγη φροντίδα και μερικά χάδια. Όπως όλοι μας όμως, έτσι κι ο αγαπημένος μας σκυλάκος ή η γάτα μας μεγαλώνει. Αν και πλέον ζούνε περισσότερα χρόνια συγκριτικά με το παρελθόν χάρη στη εξέλιξη της κτηνιατρικής, οι σκύλοι κι οι γάτες μπορούν να εμφανίσουν ενόσω γερνούν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της άνοιας. Οι κτηνίατροι χαρακτηρίζουν την πάθηση ως σύνδρομο γνωστικής δυσλειτουργίας.

               Όπως συμβαίνει και στον άνθρωπο σε περιπτώσεις άνοιας κι Alzheimer, δημιουργούνται στον εγκέφαλο του σκύλου και της γάτας πλάκες αμυλοειδείς πλάκες, οι οποίες σταδιακά δυσχεραίνουν την εγκεφαλική λειτουργία. Έτσι το ζώο παρουσιάζει τα εξής συμπτώματα:

• Αποπροσανατολισμός
• Άγχος ή ανησυχία
• Εκνευρισμός
• Μειωμένη διάθεση για παιχνίδι
• Συνεχές γλύψιμο
• Παράλειψη συνηθειών, όπως γνωστών διαδρομών στη βόλτα ή κανόνων διαβίωσης στο σπίτι
• Δυσκολία στο να μάθει νέες λειτουργίες
• Ακράτεια ούρων ή κοπράνων
• Μειωμένη όρεξη
• Διαταραχή ύπνου (ξυπνάει τη νύχτα, κοιμάται τη μέρα)

Παρ’ όλο που ακόμη οι ειδικοί δεν έχουν καταλήξει σε κάποια συγκεκριμένα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν το σύνδρομο αυτό, δεν αποκλείουν πιθανή γενετική προδιάθεση.

Εφόσον παρατηρήσουμε ένα ή περισσότερα από τα συμπτώματα, ενημερώνουμε τον κτηνίατρο δίνοντάς του το ιατρικό ιστορικό του ζώου (αν και συνήθως αυτό ήδη βρίσκεται στη διάθεσή του υπό την προϋπόθεση πως αυτός είναι εξαρχής ο κτηνίατρός του ζώου) και μία εικόνα της συνολικής συμπεριφοράς του στο παρελθόν αλλά και τις πιθανές μεταβολές που εμφανίστηκαν. Οι εξετάσεις (αιματολογικά, υπέρηχοι κι ίσως ακτινογραφίες) είναι εκείνες που θα συμβάλλουν στο να καθορίσει ο γιατρός αν πρόκειται για ένα σωματικό νόσημα ή για εγκεφαλική δυσλειτουργία, ώστε να δώσει και τις απαραίτητες οδηγίες φροντίδας κι αντιμετώπισης. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν μία φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με μία ισορροπημένη διατροφή, αλλά και μία σειρά ασκήσεων που εστιάζουν στη διατήρηση της νοητικής εγρήγορσης. Από εκεί κι ύστερα θα ακολουθήσει ένα πρόγραμμα επανεξετάσεων ώστε ο κτηνίατρος να παρακολουθήσει την πρόοδο της υγείας του ζώου μας.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ο σκύλος μας ή η γάτα μας δε μιλάει, δυστυχώς, ώστε να μας δώσει να καταλάβουμε τι συμβαίνει κι άρα βασίζεται σ’ εμάς για να υποψιαστούμε, αν όχι να αντιληφθούμε πως χρειάζεται τη βοήθειά μας. Ακόμη πιο σημαντικό, όμως, είναι να έχουμε κατά νου πως τώρα που μεγαλώνει έχει ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη τη φροντίδα μας και, κυρίως την αγάπη μας.

Η πρώτη εξέταση σε ένα Ιατρείο Μνήμης αποτελεί συχνά πηγή άγχους τόσο για τον άμεσα ενδιαφερόμενο, όσο και για τον άνθρωπο που τον συνοδεύει. Οι παρακάτω πληροφορίες και προτάσεις θα σας βοηθήσουν να προετοιμαστείτε κατάλληλα για το ραντεβού σας και να αξιοποιήσετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την επίσκεψή σας στο Ιατρείο.

• Επικοινωνήστε με τη γραμματεία του Ιατρείου για να προγραμματίσετε το ραντεβού σας τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν από την επιθυμητή ημερομηνία, ώστε να αποφύγετε την πολυήμερη αναμονή. Δώστε τον αριθμό του κινητού σας τηλεφώνου για να μπορούν να σας εντοπίσουν άμεσα σε περίπτωση που χρειαστεί να ακυρωθεί η προγραμματισμένη συνάντηση.

• Επιλέξτε να κλείσετε το ραντεβού σας μία ημέρα που να έχετε άνεση χρόνου. Συνήθως, η πρώτη επίσκεψη διαρκεί περισσότερο απ’ ότι οι επόμενες. Υπολογίστε ότι θα χρειαστεί να παραμείνετε στο Ιατρείο για τουλάχιστον 45 – 60 λεπτά.

• Αν το ραντεβού αφορά εσάς, καλό θα ήταν να έρθετε μαζί με κάποιον που σας γνωρίζει καλά (π.χ. ένα μέλος της οικογένειας ή ένα στενό φίλο). Πολλές φορές οι οικείοι μας παρατηρούν δυσκολίες και αλλαγές που εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε. Για αυτό και οι παρατηρήσεις τους είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τους ειδικούς. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, το αν ο άνθρωπος που σας συνοδεύει θα είναι παρών κατά τη διάρκεια της εξέτασης ή όχι, είναι μία απόφαση που ανήκει σε σας.

• Αν το ραντεβού αφορά ένα αγαπημένο σας πρόσωπο, ελάτε μαζί από την πρώτη επίσκεψη. Να είστε βέβαιοι ότι θα έχετε τη δυνατότητα και το χρόνο να συζητήσετε κατ’ ιδίαν με το γιατρό τις ανησυχίες σας ή πληροφορίες που για τον οποιονδήποτε λόγο δεν θέλετε να αναφέρετε μπροστά στον ανθρώπου που πρόκειται να εξεταστεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι προτιμότερο ο εξεταζόμενος να συνοδεύεται από το ίδιο πρόσωπο σε κάθε επίσκεψη.

• Αν το αγαπημένο σας πρόσωπο αρνείται ότι ξεχνά και ότι υπάρχει ανάγκη να εξεταστεί σε ένα Ιατρείο Μνήμης, επιστρατεύστε τη διπλωματία σας και επικαλεστείτε τη σημασία της προληπτικής εξέτασης.

• Σημειώστε τα συμπτώματα που έχετε εντοπίσει, ώστε να μην σας διαφύγει κάτι σημαντικό κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τη διεπιστημονική ομάδα του Ιατρείου. Τι είδους δυσκολίες έχετε παρατηρήσει; Πότε ξεκίνησαν; Παραμένουν σταθερές ή επιδεινώνονται;

• Είναι απαραίτητο να έχετε μαζί σας:

α) το βιβλιάριο υγείας, ώστε να μπορέσει ο γιατρός να σημειώσει στο ιατρικό σας ιστορικό τα φάρμακα που παίρνετε,

β) τον ΑΜΚΑ (Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης) και

γ) όλες τις πρόσφατες εξετάσεις σας (αίματος κλπ), καθώς και παλαιότερες αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου, αν υπάρχουν. Δεν χρειάζεται να κάνετε κάποια εξέταση πριν το ραντεβού.

*Κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσκεψης στο Ιατρείο Μνήμης, θα γίνει αρχικά λήψη του ιατρικού και κοινωνικού σας ιστορικού. Στη συνέχεια, θα πραγματοποιηθεί νευρολογική εξέταση από το γιατρό του τμήματος και νευροψυχολογική αξιολόγηση από ειδικά εκπαιδευμένο ψυχολόγο.

*Η νευροψυχολογική αξιολόγηση πραγματοποιείται με τη μορφή ερωτήσεων κατάλληλων για το μορφωτικό επίπεδο του εξεταζόμενου,στις οποίες απαιτείται άλλοτε προφορική και άλλοτε γραπτή απάντηση. Τα tests, όπως λέγονται, δεν αξιολογούν τη νοημοσύνη ή τις γνώσεις που έχει αποκτήσει κανείς στο σχολείο, αλλά τις λειτουργίες του εγκεφάλου (π.χ. τη μνήμη, την προσοχή, το λόγο, την κρίση).Δεν επιτρέπεται η παρουσία του ανθρώπου που συνοδεύει τον εξεταζόμενο κατά τη διάρκεια της νευροψυχολογικής αξιολόγησης.

• Ο γιατρός,συνδυάζοντας όλες τις πληροφορίες που έχουν συλλεγεί, θα αποφασίσει αν χρειάζεται να κάνετε επιπλέον εξετάσεις ή να πάρετε κάποια φαρμακευτική αγωγή και θα σας ενημερώσει για το πότε θα πρέπει να κλείσετε το επόμενο ραντεβού.

• Μία παράκληση που ακούμε συχνά από τους συνοδούς, είναι να μην γίνει αναφορά σε «φορτισμένους» όρους, όπως είναι η «άνοια» και το «Αλτσχάιμερ». Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι οι επαγγελματίες υγείας που στελεχώνουν τα Ιατρεία Μνήμης έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία ώστε να μπορούν να χειρίζονται με διακριτικότητα και ευαισθησία τις διαταραχές μνήμης των εξεταζόμενων. Αυτό βέβαια δεν να σημαίνει ότι θα αποκρύψουν την αλήθεια από ανθρώπους που η νοητική τους κατάσταση τους επιτρέπει να είναι ενήμεροι για την κατάσταση της υγείας τους.

• Ορισμένοι από τους ασθενείς που αντιμετωπίζουν διαταραχές των γνωστικών τους λειτουργιών, εκφράζουν σκέψεις ή εκδηλώνουν συμπεριφορές που κάνουν τους φροντιστές τους να νιώθουν άβολα. Μη διστάσετε να μιλήσετε γι’ αυτές στους επαγγελματίες υγείας του τμήματος. Δεν υπάρχει λόγος να ντρέπεστε ή να νιώσετε άσχημα αν εκδηλωθούν κατά τη διάρκεια της εξέτασης, καθώς αποτελούν μέρος της νόσου, γεγονός που οι ειδικοί γνωρίζουν καλά.

• Αν δεν είστε σίγουροι ότι καταλαβαίνετε απόλυτα όλα όσα λέγονται κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας του Ιατρείου, ζητήστε διευκρινήσεις. Μην φύγετε από το Ιατρείο με άλυτες απορίες. Οι ειδικοί βρίσκονται εκεί για να απαντήσουν σε όλες σας τις ερωτήσεις.

Όλγα Λυμπεροπούλου
Γνωστική νευροψυχολόγος, MSc
Ιατρείο Μνήμης – Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ&
www.trainyourbrain.gr