social media

Είναι η φύση, όχι (τόσο) η ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει σε ομάδα. Είναι στη φύση του να είναι μέρος ενός δικτύου ανθρώπων το οποίο ξεκινάει από την οικογένεια και σταδιακά αυτό το φάσμα διευρύνεται σε άλλους κοινωνικούς κύκλους. Ακόμη και στα social media, γινόμαστε μέρος μίας ενίοτε μεγάλης ομάδας ανθρώπων και μας αρέσει που ανήκουμε σε αυτή. Για να συνεχίσουμε να είμαστε μέρος αυτών των κοινωνικών ομάδων συχνά κάνουμε υποχωρήσεις με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να νιώθουμε πως χάνουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Έχετε σκεφτεί όμως πως, όταν χάνουμε τον εαυτό μας, είναι πολύ πιθανό να απομακρύνουμε και από όσα επιθυμούμε να πετύχουμε, μόνο και μόνο για να μην αποκλίνει το κοινωνικό μας προφίλ από εκείνο των υπολοίπων; Πράγμα που σημαίνει πως πρέπει να μάθουμε να στηρίζουμε τις δικές μας αξίες και να μη δίνουμε παραπάνω βαρύτητα απ’ όση χρειάζεται στη γνώμη των άλλων. Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό χωρίς να χαρακτηριστούμε… αντικοινωνικοί;

Αρχικά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως είναι πολύ εύκολο να παρασυρθεί κάποιος από τις απόψεις των άλλων όταν ο ίδιος δε γνωρίζει (και δεν αποδέχεται, ίσως) τι τον κάνει ξεχωριστό, αλλά και τι είναι σημαντικό γι’ αυτόν. Οπότε πρέπει να ξεκινήσουμε δίνοντας απάντηση σε αυτές τις δύο εσωτερικές απορίες.

“Τι με κάνει ξεχωριστό και γιατί;”

Όταν αναγνωρίζουμε τα στοιχεία του εαυτού μας που μας κάνουν να διαφέρουμε από τους γύρω μας κι όταν στη συνέχεια τα αποδεχόμαστε, ισχυροποιούμε το αίσθημα αυτοπεποίθησης και μπορούμε να νιώσουμε μεγαλύτερη σιγουριά κι ευχαρίστηση στο να κάνουμε ό,τι μας χαροποιεί. Στη συνέχεια, όταν αναγνωρίζουμε ποιες είναι οι αξίες κι οι επιθυμίες μας, ποια είναι τα πιστεύω μας και ξεκαθαρίζουμε και τους λόγους για τους οποίους όλα αυτά είναι σημαντικά για εμάς, τότε η ανησυχία για το τι μπορεί αν σκεφτούν οι γύρω μας αρχίζει να ξεθωριάζει.

Είναι πολύ σημαντικό, επίσης, να έχουμε το θάρρος της γνώμης μας, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει πως σε κάποια συζήτηση θα προκύψουν διαφωνίες. Σίγουρα ένα νεύμα συγκατάνευσης είναι μία διπλωματική λύση, αλλά η πραγματική φύση του διαλόγου έγκειται στην ανταλλαγή απόψεων. Ακόμη κι αν είναι δελεαστική η υποχώρηση από τον αντίλογο, είναι βασικό το να υπερασπιστούμε τις πεποιθήσεις μας. Αυτή η ελευθερία στην έκφραση όχι μόνο θα τονώσει την αυτοπεποίθησή μας, αλλά κι οι γύρω μας όχι απλά δε θα αρνηθούν τη μοναδικότητά μας, είναι πολύ πιθανό να την εκτιμήσουν.

Στη συνέχεια, πρέπει να θυμόμαστε ανά πάσα στιγμή πως υπάρχουν αμέτρητες ιδεολογίες κι άλλοι τόσοι τρόποι ζωής. Όσο σφαιρική κι αν είναι η άποψή μας για αυτά, είναι πρακτικά αδύνατο να δεχόμαστε και να εφαρμόζουμε κάθε τι που ακούμε και βλέπουμε. Με λίγα λόγια, καλό είναι να μάθουμε να μην τα παίρνουμε όλα… τοις μετρητοίς! Καθένας μας έχει διαφορετικές εμπειρίες κι οπτική των πραγμάτων, κι εμείς έχουμε τις δικές μας. Αυτές είναι που μακροπρόθεσμα χτίζουν τις δικές μας πεποιθήσεις και καθορίζουν ό,τι έχει σημασία για εμάς και μόνο για εμάς.

Το… κερασάκι στην τούρτα είναι να μάθουμε να… κοιτάμε τη δουλειά μας! Ακούγεται σκληρό, το ξέρω, αλλά ας θέσω ένα σύγχρονο παράδειγμα: έχετε παρατηρήσει πώς κάποιες αναρτήσεις στο Instagram μπορούν να μοιάζουν εκπληκτικά μεταξύ τους ενώ αυτές οι αναρτήσεις έχουν γίνει από εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους ανθρώπους; Τα social media, εκτός του ό,τι είναι μία ψηφιακή κλειδαρότρυπα στις ζωές των άλλων, έχουν θέσει με έναν μάλλον “ύπουλο” τρόπο κάποιες κοινωνικές νόρμες, ακριβώς όπως γίνεται στους… live action κοινωνικούς κύκλους. Ποιο το κέρδος, όμως, να προσπαθούμε να “αντιγράψουμε” τη ζωή των γύρω μας, ακόμη κι αν μιλάμε για την ψηφιακή; Είναι μακράν προτιμότερο να διατηρούμε την αυθεντικότητα της δικής μας ζωής.

Το παραπάνω όμως δε σημαίνει πως δε μπορούμε να αντλήσουμε έμπνευση εφόσον τη χρειαστούμε από κάποιον που (αναμφίβολα) βρέθηκε κάποτε στη θέση μας. Συχνά ο φόβος για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι για τη δουλειά μας ή την τέχνη μας μας εμποδίζει να προσχωρήσουμε στον οποίο στόχο μας. Κάπου εδώ είναι μια καλή τακτική να αντλήσουμε έμπνευση από κάποιο δικό μας άνθρωπο ή ακόμη και κάποια γνωστή προσωπικότητα που συνάντησε παρόμοια εμπόδια μ’ εμάς και που, παρ’ όλα αυτά, πραγματοποίησε το όνειρό του. Μία βιογραφία, ένα άρθρο ή ακόμη και η ροή του στα social media δεν πρέπει να μας προκαλέσουν ζήλια – αντίθετα, μπορεί να γίνει μία απτή απόδειξη πως τα όνειρά μας όχι μόνο είναι ρεαλιστικά, αλλά είναι κι απόλυτα εφικτά.

Σίγουρα είναι ωραίο να ανήκουμε κάπου… πόσο πιο όμορφο, όμως, είναι να ανήκεις όχι επειδή είσαι ίδιος με τους άλλους, αλλά ακριβώς επειδή είσαι διαφορετικός, επειδή αγαπάς τον εαυτό σου γι’ αυτό και δε διστάζεις να τον υπερασπιστείς!

Τα social media έχουν μπει δυναμικά στην καθημερινότητά μας και ως χώρος κοινωνικής διάδρασης είναι λογικό να επηράζουν με τη σειρά τους την κοινωνική μας υπόσταση και ρόλο. Δημιουργούνται τάσεις, μόδες, προφίλ που αναδεικνύονται σε δημοφιλή κι αντίστοιχα άλλα που περιθωριοποιούνται. Η επιθυμία και η προσπάθεια του ατόμου να είναι κοινωνικά επιτυχημένο, οδηγεί συνήθως στην εφαρμογή των αναγνωρισμένων ως θετικών στοιχείων ώστε να επιτευχθεί τούτη η επιτυχία. Ανάμεσα σε αυτά τα τα στοιχεία είναι οι φωτογραφίες selfie, τα διάφορα check in, ο σαρκασμός του troll κι άλλα πολλά (παρεμπιπτόντως, είναι ενδιαφέρουσα γλωσσολογικά η εισαγωγή αυτών των νέων λέξεων στην επικοινωνία μας). Στο σημερινό άρθρο λοιπόν θα αναφερθούμε στην επιρροή που ασκούν τα social media στην διαμόρφωση της εικόνας των νεαρών γυναικών. Φυσικά τούτη η επιρροή μόνο σε βάθος χρόνου μπορεί να αναδειχθεί, αλλά η ουσία της σημερινής συζήτησης βρίσκεται στην ανάλυση κάποιων ιδιαίτερων πτυχών.

Έχουμε αναφερθεί και παλαιότερα στην κοινωνική σημασία της ομορφιάς , έχει σημασία όμως να υπενθυμίσουμε ότι ειδικά για τις γυναίκες, η ομορφιά τείνει να θεωρείται ένα από τα βασικά στοιχεία που την καθιστούν κοινωνικά επιτυχημένη, σε αντίθεση με το ανδρικό φύλο. Έτσι λοιπόν, μια ποικιλόμορφη βιομηχανία ομορφιάς έχει αναπτυχθεί ούτως ώστε η γυναίκα να είναι πάνω από όλα ελκυστική. Τούτη η βιομηχανία προωθείται μαζικά από το lifestyle και όσα αυτό καθορίζει ως “ελκυστικό” κάθε φορά, μέσα από την μόδα και τις διάσημες όμορφες γυναίκες που το αντιπροσωπεύουν. Φυσικά, όσο μια γυναίκα μεγαλώνει μπορεί να εμβαθύνει την αυτογνωσία της και να αναγνωρίσει η ίδια τα όρια ανάμεσα σε αυτό που η ίδια θέλει να είναι και να δείχνει και σε αυτό που η μόδα της επιβάλλει.

Είναι όμως γνωστό ότι η μόδα επηρεάζει περισσότερο τις μικρές ηλικίες κι αυτό οφείλεται στην προσπάθεια του νεαρού ατόμου να ενταχθεί ομαλά στο κοινωνικό σύνολο, με αποτέλεσμα να ακολουθεί πιο εύκολα τις δημοφιλείς μαζικές τάσεις που θα οδηγήσουν σε μια επιτυχημένη κοινωνικοποίηση.

Το ερώτημα που τίθεται στην προκειμένη, είναι πώς επηρεάζεται η σύγχρονη γυναίκα από το μεγάλο ποσοστό των νεαρών κοριτσιών – πολλά από αυτά στην προεφηβεία και στην εφηβεία – όπου στα διάφορα προφίλ τους στα social media, ανεβάζουν ένα πλήθος από φωτογραφίες, συχνά με πόζες αισθησιακές ή “καυτές”.

Μέσω αυτών ενισχύεται αφενός η δημοφιλία τους μεταξύ των συνομηλίκων, αφετέρου η αυτοεικόνα τους. Μια εικόνα όμως που διαμορφώνεται μέσω της έντονης σεξουαλικοποίησής τους, η οποία μάλιστα εκφράζεται και δημοσίως οπότε δεν είναι λίγες οι φορές που καταλήγει σε διαπόμπευση, χωρίς μάλιστα να γίνεται αντιληπτή από το ίδιο το άτομο. Τούτες οι αναπτυξιακές περίοδοι όμως είναι ιδιαιτέρως σημαντικές για την διαμόρφωση μιας υγιούς σεξουαλικότητας και κοινωνικής ταυτότητας, με αποτέλεσμα τα παραπάνω να δυσχεραίνουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας αφού επικεντρώνονται στην αναφερθείσα σεξουαλικοποίηση, προσδίδοντας έτσι στο άτομο την εντύπωση ότι η ομορφιά του και η αναγνωρισιμότητά του μπορεί να μετρηθεί στα likes που θα αποκομίσει εξαιτίας του σέξυ τρόπου που πόζαρε στον φακό. Κι αφού η φωτογραφία κρίθηκε επιτυχημένη, η πεπατημένη οδός προσφέρει ασφάλεια και σιγουριά κι έτσι το νεαρό κορίτσι συνεχίζει να ποζάρει με τον ίδιο τρόπο.

Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν έχει να κάνει με τον αντίκτυπο αυτής της κατάστασης στη νέα γενιά της σύγχρονης γυναίκας.

Κατά την ιστορική διαδρομή, η γυναίκα έχει υπάρξει κυρίως εκμεταλλευόμενη και κοινωνικά ανελεύθερη. Μόλις τον 20ο αιώνα κατάφερε να συσπειρωθεί κοινωνικά και να διεκδικήσει κάποια από τα δικαιώματά της. Παρά τις όποιες ιστορικές και σύγχρονες προσπάθειες όμως, η υποβίβασή της σε σεξουαλικό αντικείμενο ή ιδιοκτησία παραμένει ισχυρή (βλέπε βιομηχανία πορνογραφίας, εκπόρνευση – trafficking, σεξοτουρισμός). Η αναφερθείσα οικειοθελής σεξουαλικοποίησή της, τείνει να ενισχύσει τον παραπάνω υποβιβασμό, αφαιρώντας της έτσι την δυνατότητα να ολοκληρωθεί προσωπικά και να απελευθερωθεί κοινωνικά, αλλά να καταλήξει και πάλι εγκλωβισμένη σε έναν κοινωνικό ρόλο περιορισμένο στην έκφραση της σεξουαλικότητάς της. Τάση που καλλιεργείται μαζικά εξυπηρετώντας την προσοδοφόρα βιομηχανία ομορφιάς. Μια σημαντική παρέμβαση σε αυτή την τάση μπορεί να γίνει από τα μεγαλύτερα άτομα μέσω ενός καλύτερου προσανατολισμού αλλά και από το ίδιο το άτομο μέσω της εσωτερικής εμβάθυνσης κι επιλογής του ιδανικού εαυτού. Όπως άλλωστε έχει δηλώσει η γνωστή σχεδιάστρια μόδας, Coco Chanel “η ομορφιά ξεκινάει τη στιγμή που αποφασίζεις να είσαι ο εαυτός σου”. 

Περισσότερες πληροφορίες για την Μαρία Μάρκου, πατήστε εδώ

Περισσότερα άρθρα από την ψυχολόγο μας, Μαρία Μάρκου:

–Ερωτόλυτος…., από τη Μαρία Μάρκου

–Ρατσισμός: η περιθωριοποίηση του διαφορετικού, από την Μαρία Μάρκου

–Άνθρωποι είμαστε, λάθη κάνουμε!, από την Μαρία Μάρκου
–Ομοφυλοφιλία… μία ιστορία από τα παλιά!, από τη Μαρία Μάρκου
–Νέα γυναίκα και single mom, από την Μαρία Μάρκου
–Κρίσεις πανικού; Don’t panic!,από την Μαρία Μάρκου